> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz dat

1972

  • Wyjazd harcerzy na wakacje do NRD: odjazd z dworca kolejowego Warszawa Gdańska. Warszawa, 07.1984. Fot. PAP/T. Prażmowski

    Weszło w życie porozumienie o otwarciu granic pomiędzy PRL a NRD dla bezwizowego i bezpaszportowego ruchu turystycznego.

  • Realizacja produkcji zespołu filmowego X pt. „Przesłuchanie” w reżyserii Ryszarda Bugajskiego. Warszawa, 12.1981. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    Powstały zespoły filmowe: Panorama, Pryzmat, Silesia, X.

  • Premiera filmu Andrzeja Żuławskiego „Trzecia część nocy”.

  • Stanisław Jędryka. Fot. PAP/B. Zborowski

    Premiera serialu „Podróż za jeden uśmiech” w reżyserii Stanisława Jędryki.

  • W Radomiu urodził się Maciej Skorża, trener piłkarski, zdobywca trzech tytułów Mistrza Polski (dwukrotnie z Wisłą Kraków i raz z Lechem Poznań), i trzech Pucharów Polski.

  • W Poznaniu zmarł Edward Fiszer, poeta, autor tekstów piosenek, m.in. „Pójdę na Stare Miasto”, „Srebrne wesele” i „Przyjedź mamo, na przysięgę”.

  • Wacław Komar. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie zmarł gen. Wacław Komar, działacz komunistyczny, uczestnik wojny domowej w Hiszpanii; szef II Oddziału Sztabu Generalnego LWP (1945–1947), wiceminister obrony narodowej i główny kwatermistrz LWP (1951–1953); w 1953 r. aresztowany, zwolniony bez procesu w 1956 r.; od sierpnia 1956 r. dowódca Wojsk Wewnętrznych, usunięty ze stanowiska w 1960 r.

  • W Łodzi zmarł Stanisław Łapiński, aktor teatralny i filmowy.

  • Franciszek Pieczka w filmie "Perła w koronie". Fot. PAP/S. Jakubowski

    Premiera filmu "Perła w koronie" w reżyserii Kazimierza Kutza.

  • Józef Szajna. Fot. PAP/J. Mazur

    W Warszawie z inicjatywy Józefa Szajny Teatr Klasyczny (działający od 1955 r.) został przekształcony w działający do dziś Teatr Studio.

  • Marian Hemar. Fot. PAP/Archiwum

    W Dorking pod Londynem zmarł Marian Hemar, poeta, satyryk, komediopisarz, dramaturg, tłumacz poezji, autor m.in. szlagieru „Kiedy znów zakwitną białe bzy”, popularyzator i piewca folkloru lwowskiego; w czasie II wojny światowej żołnierz Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich; po wojnie na emigracji, autor satyrycznych komentarzy odnoszących się do sytuacji w PRL emitowanych w Radiu Wolna Europa, za które został przez władze komunistyczne pozbawiony polskiego obywatelstwa.

  • Skok Wojciecha Fortuny na Igrzyskach Olimpijskich w Sapporo w 1972 r. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    Na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Sapporo skoczek narciarski Wojciech Fortuna zdobył dla Polski pierwszy w historii złoty medal olimpijski w sportach zimowych.

  • Zbigniew Nienacki. Fot. PAP/W. Rozmysłowicz

    Premiera serialu telewizyjnego „Pan Samochodzik i templariusze”, zrealizowanego na podstawie powieści Zbigniewa Nienackiego.

  • Magdalena Cielecka. Fot. PAP/A. Grygiel

    W Myszkowie urodziła się Magdalena Cielecka, aktorka filmowa i teatralna; wystąpiła m.in. w filmach „Pokuszenie”, „Egoiści”, „Samotność w sieci”, „Zakochani”, „Katyń”, „Wenecja”, „Córki dansingu”. 

  • Katarzyna Groniec. Fot. PAP/S. Leszczyński

    W Zabrzu urodziła się Katarzyna Groniec, piosenkarka, aktorka, znana m.in. z musicalu „Metro”; od 2000 r. wydaje swoje płyty m.in. „Mężczyźni”, „Przypadki”, „Na żywo”, „Listy Julii”. 

  • Jerzy Iwanow-Szajnowicz. Fot. dzieje.pl

    Premiera filmu „Agent nr 1” w reżyserii Zbigniewa Kuźmińskiego, opowiadającego historię urodzonego w Warszawie Jerzego Iwanowa-Szajnowicza, asa dywersji, który podczas II wojny światowej działał jako agent brytyjskiego wywiadu w okupowanej przez Niemców Grecji.

  • Prof. Hugo Steinhaus. Fot. Muzeum Narodowe w Warszawie/PAP/W. Prażuch

    We Wrocławiu zmarł Hugo Steinhaus, matematyk, jeden z twórców lwowskiej szkoły matematycznej.

  • Z Florydy w USA wystartowała sonda Pioneer 10, na pokładzie której umieszczono przekaz ludzkości do kosmicznych istot pozaziemskich, tzw. płytkę Pioneera; są na niej szkice kobiety i mężczyzny, a także Układu Słonecznego.

  • Premiera filmu Janusza Zaorskiego „Uciec jak najbliżej”.

  • Premiera filmu „Solaris” w reżyserii Andrieja Tarkowskiego, na podstawie powieści Stanisława Lema.

  • Piotr Adamczyk. Fot. PAP/R. Pietruszka

    W Warszawie urodził się Piotr Adamczyk, aktor znany m.in. z ról w filmach „Chopin. Pragnienie miłości”, „Karol. Człowiek, który został papieżem” oraz „Karol. Papież, który pozostał człowiekiem”, „Tajemnica Westerplatte”, „Sztuka kochania, czyli historia Michaliny Wisłockiej”, a także z seriali „Czas honoru” i „Naznaczony”.

  • Agata Kornhauser-Duda. Fot. PAP/R. Guz

    W Krakowie urodziła się Agata Kornhauser-Duda – małżonka prezydenta RP Andrzeja Dudy; z wykształcenia germanistka, nauczycielka języka niemieckiego w II LO im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie.

  • August Zaleski. Fot. NAC

    W Londynie zmarł August Zaleski, minister spraw zagranicznych II RP (1926–1932), prezydent RP na uchodźstwie w latach 1947–1972.

  • Premiera filmu „Zaraza” w reżyserii Romana Załuskiego.

  • Stanisław Ostrowski. Źródło: Wikimedia Commons

    W Londynie odbyło się zaprzysiężenie Stanisława Ostrowskiego na Prezydenta RP na Uchodźstwie.

  • Feliks Młynarski. Fot. NAC

    W Krakowie zmarł Feliks Młynarski, ekonomista, współtwórca Banku Polskiego SA; w czasie II wojny światowej, za zgodą rządu RP na uchodźstwie, pełnił funkcję prezesa Banku Emisyjnego w Krakowie, emitującego pieniądze dla Generalnego Gubernatorstwa, tzw. młynarki.

  • Budowa Kombinatu Metalurgicznego Huta Katowice. Fot. PAP/J. Morek

    Rozpoczęto budowę Huty Katowice.

  • Sejm uchwalił Kartę Praw i Obowiązków Nauczyciela.

  • Ił-62 na lotnisku Okęcie. Fot. PAP/Jan Morek

    Samolot Ił-62 „Mikołaj Kopernik” zainaugurował loty transatlantyckie PLL LOT. 

  • Zdzisław Maklakiewicz oraz Ewa i Małgorzata Kubica na planie filmu "Jak daleko stąd, jak blisko". Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    Premiera filmu „Jak daleko stąd, jak blisko” w reżyserii Tadeusza Konwickiego.

  • W Mysłowicach urodził się Artur Rojek, kompozytor, wokalista, autor tekstów, w latach 1992–2012 członek zespołu Myslovitz.

  • Bogusław Miedziński. Lata międzywojenne. Fot. NAC

    W Londynie zmarł Bogusław Miedziński, żołnierz Legionów Polskich, podpułkownik WP, polityk, publicysta, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego; poseł na Sejm (1922–1938), senator i marszałek Senatu (1938–1939).

  • Jan Ołdakowski. Fot. PAP/ R. Pietruszka

    W Warszawie urodził się Jan Ołdakowski, współtwórca i dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego.

  • Szymon Bobrowski. Fot. PAP/P. Supernak

    W Koninie urodził się Szymon Bobrowski, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Prawo ojca”, „Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową”, „Strefa ciszy”, „Serce na dłoni”, „Róża”, „Bokser”; znany także z seriali „Na dobre i na złe”, „Magda M.”, „Oficerowie” i „Instynkt”.

  • Prezydent Andrzej Duda. Fot. PAP/M. Obara

    W Krakowie urodził się Andrzej Duda – od 6 sierpnia 2015 r. prezydent Polski; doktor nauk prawnych, polityk Prawa i Sprawiedliwości, w latach 2006–2007 wiceminister sprawiedliwości w rządzie Jarosława Kaczyńskiego, od 2008 r. podsekretarz stanu w kancelarii prezydenta Lecha Kaczyńskiego; w latach 2007–2011 członek Trybunału Stanu; poseł na Sejm VII kadencji, europarlamentarzysta w latach 2014–2015.

  • Kanclerz RFN Willy Brandt i premier PRL Józef Cyrankiewicz. Fot. PAP/CAF/M. Szyperko

    Bundestag zatwierdził „Układ między PRL a RFN o podstawach normalizacji ich wzajemnych stosunków”, podpisany 7 grudnia 1970 r. w Warszawie przez Józefa Cyrankiewicza i Willy'ego Brandta; zawierał m.in. uznanie przez stronę zachodnioniemiecką polskiej granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej.

  • W Warszawie zmarł Michał Choromański, pisarz i dramaturg, autor powieści „Biali bracia”, „Zazdrość i Medycyna”, „Schodami w górę, schodami w dół”, „Słowacki wysp tropikalnych”, „Skandal w Wesołych Bagniskach”.

  • Sejm ratyfikował układ o normalizacji stosunków pomiędzy PRL a RFN z grudnia 1970 r., w którym strona zachodnioniemiecka uznała granicę na Odrze i Nysie Łużyckiej.

  • Prezydent USA Richard Nixon wracając z Moskwy zatrzymał się na dwudniowe rozmowy w Warszawie. Była to pierwsza w historii stosunków polsko-amerykańskich wizyta w Polsce urzędującego prezydenta Stanów Zjednoczonych. 

  • Andrzej Nardelli. Fot. PAP/M. Karewicz

    Zmarł Andrzej Nardelli, aktor, piosenkarz. 

  • Michał Żebrowski. Fot. PAP/J. Turczyk

    W Warszawie urodził się Michał Żebrowski, aktor, znany m.in. z roli Jana Skrzetuskiego w ekranizacji „Ogniem i mieczem” oraz Tadeusza Soplicy w „Panu Tadeuszu”, wystąpił również w filmach „Poznań 56”, „Wiedźmin”, „Stara baśń. Kiedy słońce było bogiem”, „Pręgi”, „Rok 1612”, „Janosik. Prawdziwa historia”, „Sęp” i „Tajemnica Westerplatte”, a także w serialu „Sława i chwała”; dyrektor naczelny Teatru 6. piętro w Warszawie.

  • Galeria Faras w Muzeum Narodowym w Warszawie. Fragment malowidła ukazującego św. Annę. Fot. PAP/T. Gzel

    W Muzeum Narodowym w Warszawie otwarto stałą ekspozycję fresków z Faras.

  •  Wizytę w Polsce rozpoczął prezydent Jugosławii Josip Broz Tito.

  • Papież Paweł VI. Fot. PAP/Reprodukcja

    Papież Paweł VI specjalną bullą zatwierdził nową organizację kościelną na Ziemiach Zachodnich i Północnych, uzyskanych przez Polskę po II wojnie światowej.

  • Artur Młodnicki. 1939 r. Fot. NAC

    We Wrocławiu zmarł Artur Młodnicki, aktor, reżyser teatralny, związany z Teatrem Polskim we Wrocławiu. Odtwórca roli Tomasza w filmie „Jak być kochaną”.

  • KWK Bogdanka. Fot. PAP/M. Trembecki

    Prasa PRL poinformowała o odkryciu bogatych złóż węgla kamiennego na Lubelszczyźnie. Trzy lata później rozpoczęła się budowa kopalni w Bogdance koło Łęcznej.

  • Wytwórnia Coca-Coli. Warszawa, 1972 r. Fot. PAP/H. Rosiak

    W Warszawie rozpoczęto licencyjną produkcję Coca-Coli.

  • Mieczysława Ćwiklińska. Fot.PAP

    W Warszawie zmarła Mieczysława Ćwiklińska, właściwie Mieczysława Trapszo, aktorka, śpiewaczka; jedna z najwybitniejszych aktorek polskiego kina międzywojennego, znana m.in. z filmów „Czy Lucyna to dziewczyna”, „Jadzia”, „Pani minister tańczy”; aktorka teatralna związana po wojnie z warszawskimi teatrami: Polskim i Nowym; sztuki z jej udziałem, np. „Drzewa umierają stojąc” w Klasycznym, nie schodziły z afisza całymi latami.

  • Autobus "Berliet" na ulicach Warszawy. 1980 r. Fot. PAP/J. Morek

    Dla Jelczańskich Zakładów Samochodowych zakupiono licencję na produkcję francuskich autobusów „Berliet”.

  • Justyna Steczkowska. Fot. PAP/S. Leszczyński

    W Rzeszowie urodziła się Justyna Steczkowska, piosenkarka, autorka tekstów; wielokrotna laureatka nagrody muzycznej „Fryderyk”; popularność przyniosły jej m.in. piosenki „Dziewczyna szamana”, „Oko za oko, słowo za słowo”.

  • Józef Lange. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Józef Lange, kolarz, członek drużyny torowej, która zajmując drugie miejsce na igrzyskach olimpijskich w Paryżu w 1924 r. zdobyła dla Polski pierwszy medal olimpijski. 

  • Jan Kreczmar. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Jan Kreczmar, aktor, reżyser teatralny, wieloletni rektor PWST w Warszawie; wystąpił m.in. w filmach „Szyfry”, „Lalka”, „Życie rodzinne”, „Piłat i inni”, „Jeszcze słychać śpiew i rżenie koni” i „Za ścianą”.

  • Andrzej Kondratiuk. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    Premiera filmu „Dziewczyny do wzięcia” w reżyserii Janusza Kondratiuka.

  • Maja Ostaszewska. Fot. PAP/L. Szymański

    W Krakowie urodziła się Maja Ostaszewska, aktorka Nowego Teatru w Warszawie; wystąpiła m.in. w filmach „Prymas. Trzy lata z tysiąca”, „Katyń”, „Janosik. Prawdziwa historia”, „Uwikłanie”, „W imię …”, „Jack Strong”, „Body/Ciało” oraz w serialu „Czas honoru”.

  • Stanisław Milski. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Stanisław Milski, aktor, reżyser teatralny, wystąpił m.in. w filmach „Popiół i diament”, „Szatan z siódmej klasy” i „Gdzie jest generał”.

  • Terrorysta z organizacji "Czarny Wrzesień". Monachium, 05.09.1972. Fot. PAP/EPA

    Do wioski olimpijskiej w Monachium wdarli się palestyńscy terroryści z organizacji „Czarny Wrzesień” atakując izraelskich sportowców. Na miejscu zginął jeden z trenerów oraz ciężarowiec. Zamachowcy wzięli 9 zakładników, których mieli uwolnić po wypuszczeniu z izraelskich więzień ponad 200 Palestyńczyków. Negocjacje z terrorystami nie przyniosły efektu. Ostatecznie niemieckie służby zaatakowały terrorystów, którzy nie reagowali na żądanie poddania się. Palestyńczycy zamordowali wszystkich zakładników, a sami zginęli podczas kolejnego ataku niemieckiej policji. Śmierć poniósł też jeden z policjantów.

  • Widok auli Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu po wybuchu. Fot. PAP/R. Okoński

    Sąd Wojewódzki w Opolu uznał braci Kowalczyków za winnych wybuchu w auli Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu, do którego doszło w przeddzień zapowiadanych uroczystości z okazji Dnia Milicjanta. Jerzy Kowalczyk skazany został na karę śmierci, a Ryszard Kowalczyk na 25 lat pozbawienia wolności. W styczniu 1973 r. Rada Państwa złagodziła wyrok na Jerzego Kowalczyka, skazując go – podobnie jak jego brata – na 25 lat więzienia.

  • Bartosz Konopka. Fot. PAP/R. Guz

    W Myślenicach urodził się Bartosz Konopka, reżyser; w 2010 r. nominowany do Oscara za film „Królik po berlińsku” w kategorii najlepszy dokument krótkometrażowy.

  • Władysław Komar. Fot. PAP/CAF/S. Dąbrowiecki

    Podczas XX Letnich Igrzysk Olimpijskich w Monachium Władysław Komar zdobył złoty medal w konkursie pchnięcia kulą.

  • Piłkarska reprezentacja Polski przed finałowy meczem z Węgrami na igrzyskach olimoijskich w Monachium. Fot. PAP/CAF

    Na igrzyskach olimpijskich w Monachium piłkarska reprezentacja Polski, pokonując w finale Węgry 2:1, zdobyła złoty medal. Obie bramki w finałowym meczu strzelił dla Polski Kazimierz Deyna, który z liczbą dziewięciu zdobytych goli został najlepszym strzelcem turnieju.

  • W Monachium zakończyły się XX Letnie Igrzyska Olimpijskie; reprezentanci Polski zdobyli na nich 21 medali, w tym siedem złotych.

  • Minister gospodarki Republiki Federalnej Niemiec (RFN) Hans Friedricks zwiedził Zakłady Radiowe im. Marcina Kasprzaka, w towarzystwie ministra przemysłu maszynowego Tadeusza Wrzaszczyka i dyrektora naczelnego zakładów Kazimierza Oprządka. Warszawa, 1973 r. Fot. PAP/CAF/M. Szyperko

    Polska nawiązała stosunki dyplomatyczne z Republiką Federalną Niemiec.

  • Aleksander Kobzdej. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Aleksander Kobzdej, malarz, grafik, scenograf.

  • Premiera filmu „Bolesław Śmiały” w reżyserii Witolda Lesiewicza.

  • Wojciech Kuczok. Fot. PAP/A. Grygiel

    W Chorzowie urodził się Wojciech Kuczok, prozaik, poeta, scenarzysta, krytyk filmowy.

  • Kazimierz Papee. Fot. NAC

    Władze watykańskie poinformowały ambasadora Kazimierza Papee, reprezentującego rząd RP na uchodźstwie, o tym, że Stolica Apostolska uważa jego misję za zakończoną.

  • Magdalena Samozwaniec. Fot. PAP/CAF

    W Warszawie zmarła Magdalena Samozwaniec, pisarka, autorka popularnych powieści i opowiadań satyrycznych.

  • Maciej Szczepański. Fot. CAF/PAP/Z. Matuszewski

    Maciej Szczepański zastąpił Włodzimierza Sokorskiego na stanowisku przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji.

  • Mariusz Kwiecień. Fot. PAP/J. Bednarczyk

    W Krakowie urodził się Mariusz Kwiecień, śpiewak operowy.

  • Edyta Górniak. Fot. PAP/S. Kraszewski

    W Ziębicach urodziła się Edyta Górniak, wokalistka, kompozytorka, autorka tekstów.

  • Arnold Słucki. Fot. PAP/B. Miedza

    W Berlinie Zachodnim zmarł Arnold Słucki, poeta.

  • UNESCO. Fot. PAP/EPA

    W Paryżu Konferencja Generalna UNESCO przyjęła konwencję o ochronie światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego.

  • Ppłk Tadeusz Danilewicz. Źródło: Archiwum IPN

    W Huddersfield w Anglii zmarł ppłk Tadeusz Danilewicz, szef sztabu KG NSZ (1944–1945), uczestnik Powstania Warszawskiego; komendant główny Narodowego Związku Wojskowego (1945).

  • Realizacja filmu pt. Chłopi, według powieści Władysława Reymonta, w reżyserii Jana Rybkowskiego. Na zdjęciu od lewej: reżyser, aktorzy Ignacy Gogolewski (jako Antek Boryna) i Emilia Krakowska (jako Jagna). Lipce Reymontowskie, 1971 r. Fot. PAP/W. Rozmysłowicz

    Premiera serialu telewizyjnego „Chłopi” w reżyserii Jana Rybkowskiego.

  • Joanna Kos-Krauze. Fot. PAP/StrefaGwiazd/S. Leszczyński

    W Olsztynie urodziła się Joanna Kos-Krauze, reżyserka, scenarzystka; z mężem Krzysztofem Krauze współreżyserowała filmy „Plac Zbawiciela”, „Papusza”, „Ptaki śpiewają w Kigali”.

  • Janusz Morgenstern. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    Premiera filmu „Trzeba zabić tę miłość” w reżyserii Janusza Morgensterna.

  • Jan Cybis. Fot. PAP/CAF/J. Baranowski

    W Warszawie zmarł Jan Cybis, malarz, krytyk sztuki. 

  • Hala  „Olivia”. Fot. PAP/S. Kraszewski

    Oddano do użytku halę widowiskowo-sportową „Olivia” w Gdańsku.

  • Harry S. Truman. Fot. PAP/EPA

    W Kansas City zmarł Harry S. Truman, prezydent USA w latach 1945–1953.

  • Zdzisław Stroński. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Zdzisław Stroński, historyk, polityk, działacz Związku Naprawy Rzeczpospolitej i Obozu Zjednoczenia Narodowego, trzykrotny poseł na Sejm II RP.

  • Katarzyna Adamik. Fot. PAP/R. Guz

    W Warszawie urodziła się Katarzyna Adamik, reżyser, plastyk. 

  • Wilhelm Sasnal. Fot. PAP/T. Gzell

    W Tarnowie urodził się Wilhelm Sasnal, malarz, twórca komiksów, filmowiec.

  • Konrad Niewolski. Fot. PAP/W. Szabelski

    W Warszawie urodził się Konrad Niewolski, reżyser, scenarzysta.