Kalendarz historyczny
24 września
-
Powstanie Warszawskie: Niemcy zdobyli przyczółek czerniakowski, broniony przez powstańców i żołnierzy LWP, mordując następnie ok. 200 rannych.
-
W Warszawie urodził się Andrzej Panufnik, kompozytor, dyrygent; pierwsze większe utwory, m.in. dwie symfonie, ukończył w czasie II wojny światowej; twórca muzyki do pieśni „Warszawskie dzieci”; w 1954 r. wyemigrował do Wielkiej Brytanii, tam powstała większość jego znanych kompozycji, w tym symfonii i innych utworów orkiestrowych; za zasługi dla kultury muzycznej uhonorowany przez królową Elżbietę II tytułem szlacheckim.
-
W Krościenku nad Dunajcem zmarł Adam Skarbiński, jeden z najwybitniejszych konstruktorów szybowcowych w dziejach polskiego lotnictwa, w czasie Powstania Warszawskiego starszy strzelec ps. Ryś w szeregach Pułku Baszta AK.
-
W Skolimowie zmarła Teresa Szmigielówna, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Celuloza”, „Pętla”, „Eroica”, „Pociąg”, „Szczęściarz Antoni” i „Wszyscy święci”.
-
W Moskwie zmarł Giennadij Janajew, przywódca nieudanego puczu z sierpnia 1991 r. przeciwko prezydentowi ZSRS Michaiłowi Gorbaczowowi; w latach 1990–1991 członek Biura Politycznego KPZR, od grudnia 1990 do sierpnia 1991 r. wiceprezydent ZSRS; po fiasku puczu wraz z innymi uczestnikami zamachu stanu został osądzony i uwięziony; wyszedł na wolność na mocy amnestii w 1994 r.
-
W Krakowie pod Rynkiem Głównym otwarto podziemną ekspozycję i trasę turystyczną „Śladami europejskiej tożsamości Krakowa”.
-
Sejm RP przyjął raport sejmowej komisji śledczej badającej tzw. aferę Rywina.
-
W Honfleur zmarła Francoise Sagan, francuska pisarka, autorka powieści „Witaj smutku”.
-
Premiera filmu „Mój Nikifor” w reżyserii Krzysztofa Krauze.
-
W Nowym Jorku podpisano Traktat o całkowitym zakazie prób z bronią jądrową.
-
W Stanach Zjednoczonych ukazała się płyta Nevermind zespołu Nirvana; utwory z tej płyty stały się przebojami na całym świecie.
-
Premiera filmu „Imię róży” w reżyserii Jeana-Jacques'a Annauda.
-
W Warszawie odbyło się pierwsze od 1967 r. posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Episkopatu.
-
W Sądzie Wojewódzkim w Warszawie został złożony wniosek o rejestrację NSZZ „Solidarność” z siedzibą w Gdańsku.
-
Premiera filmu „Życie rodzinne” w reżyserii Krzysztofa Zanussiego.
-
I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka ogłosił hasło budowy tysiąca szkół na tysiąclecie państwa polskiego.
-
Powstała Honda Motor Company Ltd., japońska spółka akcyjna produkująca samochody i motocykle.
-
Żołnierze AK uwolnili z niemieckiego więzienia w Biłgoraju około 100 osób.
-
W Wielkiej Brytanii członkowie koalicji antyhitlerowskiej podpisali Kartę Atlantycką; uznano w niej m.in. prawo wszystkich narodów do posiadania własnych rządów i własnego niepodległego państwa.
-
W Warszawie zmarł na skutek obrażeń odniesionych w czasie niemieckiego bombardowania Oskar Sosnowski, profesor Politechniki Warszawskiej, architekt, teoretyk sztuki, konserwator zabytków; autor kościoła Niepokalanego Poczęcia NMP w Warszawie oraz kościoła św. Rocha w Białymstoku.
-
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o utworzeniu przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe.
-
Odbyły się wybory do Sejmu Śląskiego I kadencji.
-
W Lozannie zmarł Peter Carl Faberge, jubiler, złotnik, w jego petersburskich pracowniach powstawały słynne jaja, w większości wykonywane na zamówienie rodziny carskiej.
-
W Dzikowie pod Tarnobrzegiem urodził się Hieronim Dekutowski, „Zapora”, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, cichociemny, legendarny dowódca oddziałów partyzanckich AK i WiN; skazany przez władze komunistyczne na karę śmierci, stracony 7 marca 1949 r. w więzieniu MBP na warszawskim Mokotowie.
-
W Warszawie urodził się Tadeusz Sygietyński, kompozytor, dyrygent, założyciel zespołu „Mazowsze”.
-
W Martynówce koło Kaniowa na Ukrainie urodził się Ludwik Waryński, działacz i ideolog polskiego ruchu socjalistycznego, twórca Międzynarodowej Socjalno-Rewolucyjnej Partii „Proletariat” – pierwszej polskiej partii robotniczej.
-
W mazowieckiej wiosce Laskowo-Głuchy urodził się Cyprian Kamil Norwid, poeta, prozaik, dramatopisarz, rzeźbiarz, malarz i rysownik; niedoceniany za życia, po latach wyniesiony do panteonu polskich wieszczów.
-
W Warszawie w wyniku wypadku (stratowany przez konia na Placu Saskim) zmarł gen. Michał Sokolnicki, inżynier, uczestnik wojny z Rosją w 1792 r. i Powstania Kościuszkowskiego oraz wojen napoleońskich.
-
II rozbiór Rzeczypospolitej: w nocy z 23 na 24 września Sejm obradujący na zamku grodzieńskim przeprowadził cesję terytorium Rzeczypospolitej na rzecz Prus.
-
W czasie wyprawy chocimskiej przeciwko Turkom zmarł hetman wielki litewski i wojewoda wileński Jan Karol Chodkiewicz.
-
W Hermanicach na Morawach urodził się Albrecht von Wallenstein, czeski magnat, naczelny wódz wojsk cesarskich w okresie wojny trzydziestoletniej.