Kalendarz historyczny
30 listopada
-
Z inicjatywy Andrzeja Wajdy w Krakowie powstało Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha. W realizacji pomysłu pomogły władze Krakowa i ambasador Japonii. Nazwa placówki wywodzi się od pseudonimu Feliksa Jasieńskiego, pisarza, który w 1920 r. swoją kolekcję sztuki japońskiej przekazał krakowskiemu Muzeum Narodowemu. To właśnie obejrzenie tej kolekcji pobudziło Wajdę do starań o utworzenie placówki.
-
Urodził się Andrzej Mielęcki, Wielkopolanin, od 1899 mieszkał w Katowicach. Był jednym z pierwszych polskich lekarzy, którzy otwarli praktykę w tym należących wtedy do Niemiec mieście. Aktywnie działał w polskich towarzystwach. W sierpniu 1920 r. pod oknami jego mieszkania doszło do krwawej pacyfikacji - żołnierze francuscy strzelali do cywilów, demonstrantów niemieckich. Mielęcki wybiegł, żeby udzielić pomocy rannym i chwilę później padł ofiarą linczu, bo to na nim skrupiła się złość demonstrantów.
-
W Warszawie zmarł Maciej Kijowski, operator filmowy, autor zdjęć do takich filmów jak: „Przerwany lot”, „Wyspa złoczyńców”, „Wszystko na sprzedaż”, „Dancing w kwaterze Hitlera”, „Dzięcioł”.
-
Kapitan Katarzyna Mazurek została pierwszą kobietą w historii polskiej wojskowości, która objęła dowodzenie okrętem Marynarki Wojennej (ORP „Lublin”).
-
W Warszawie zmarła Gabriela Kownacka, aktorka, występowała m.in. w warszawskich teatrach Kwadrat, Współczesny, Studio i Teatrze Narodowym; odtwórczyni roli Anity w komedii muzycznej „Hallo Szpicbródka”, telewizyjnej publiczności znana jako Anka z serialu „Rodzina zastępcza”.
-
IPN wszczął śledztwo w sprawie Zbrodni Katyńskiej.
-
W Stanach Zjednoczonych zmarł prof. Wacław Jędrzejewicz, piłsudczyk, żołnierz Legionów Polskich, dyplomata, polityk, historyk, jeden z twórców i wieloletni prezes Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku.
-
Premiera filmu „Lista Schindlera” w reżyserii Stevena Spielberga.
-
Debata szefa prorządowego Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych Alfreda Miodowicza z liderem Solidarności Lechem Wałęsą, bezpośrednio transmitowana przez telewizję.
-
W Warszawie w trakcie prac związanych z poszerzaniem Trasy W-Z przesunięto o 21 metrów zabytkowy kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny.
-
W Warszawie zmarł Stanisław Kazuro, kompozytor, dyrygent, pedagog muzyczny.
-
W Waszyngtonie zmarł gen. Antoni Chruściel, „Nurt”, „Monter”, komendant Okręgu Warszawa ZWZ-AK, bezpośredni dowódca sił zbrojnych w czasie Powstania Warszawskiego. Po kapitulacji powstania przebywał w oflagu koło Norymbergi. Po wojnie był w Londynie zastępcą Szefa Sztabu Głównego Polskich Sił Zbrojnych, później – Inspektorem Komisji Likwidacyjnej. Władze PRL pozbawiły go polskiego obywatelstwa, decyzję tę uchylono dopiero 11 lat po jego śmierci. Trzykrotnie odznaczony krzyżem Virtuti Militari i trzykrotnie Krzyżem Walecznych.
-
W Los Angeles zmarł Ernst Lubitsch, niemiecki reżyser filmowy, nagrodzony Oscarem za całokształt twórczości.
-
Samolot z gen. Władysławem Sikorskim na pokładzie, lecący z Montrealu do Waszyngtonu, musiał awaryjnie lądować z powodu zatrzymania pracy wszystkich silników.
-
Początek sowieckiej agresji na Finlandię.
-
W South Shiedls w Anglii urodził się Ridley Scott, reżyser i producent filmowy.
-
Urodził się Andrzej Gąsiennica-Roj, narciarz, alpejczyk, wielokrotny mistrz i reprezentant Polski, olimpijczyk z Oslo w 1952 i Cortina d'Ampezzo w 1956 r.
-
W Łęczycy urodził się Józef Szczepański, ps. Ziutek, poeta, członek Grup Szturmowych Szarych Szeregów; w Powstaniu Warszawskim dowodził jedną z drużyn „Parasola”, z którą walczył na Woli i Starym Mieście; ranny, zmarł 10 września 1944 r. w szpitalu powstańczym.
-
Urodziła się Joanna Guze, historyk sztuki, popularyzatorka malarstwa, tłumaczka literatury francuskiej i rosyjskiej.
-
Urodził się kpt. Romuald Rajs, „Bury”; w czasie II wojny światowej oficer Brygady Wileńskiej Armii Krajowej, a następnie dowódca 3. Brygady Wileńskiej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego - organizacji zbrojnej, która stawiała sobie cel stworzenia państwa jednonarodowego. "Bury" był odpowiedzialny za pacyfikację w 1946 r. kilku zamieszkałych przez Białorusinów wsi w okolicy Bielska Podlaskiego (zginęło około 80 cywilów, w tym kobiety i dzieci). W 1948 został aresztowany, skazany na karę śmierci i w grudniu 1949 r. stracony.
-
W Kowenicach koło Sambora urodził się Andrzej Kuśniewicz, prozaik, eseista, poeta; autor „Lekcji martwego języka”, „Króla Obojga Sycylii”, „Mieszanin obyczajowych”.
-
W Paryżu zmarł Oscar Wilde, poeta, prozaik, dramatopisarz; autor powieści „Portret Doriana Graya”.
-
Urodził się Andrzej Teslar, poeta, tłumacz literatury, major Wojska Polskiego.
-
W Krzyworówni na Huculszczyźnie urodził się Stanisław Vincenz, prozaik, eseista, filozof kultury; autor powieści „Na wysokiej połoninie”; uhonorowany medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata za pomoc Żydom w czasie II wojny światowej.
-
W Warszawie urodził się Adam Czerniaków, inżynier, pedagog, działacz społeczny i samorządowy, senator RP; w czasie niemieckiej okupacji przewodniczący Rady Żydowskiej w warszawskim getcie; popełnił samobójstwo 23 lipca 1942 r. w obliczu rozpoczętej przez Niemców likwidacji getta i wywozu ludności żydowskiej do obozu zagłady w Treblince.
-
Urodził się Stanisław Wyrzykowski, poeta, pisarz, tłumacz okresu Młodej Polski.
-
W Poznaniu zmarł Hipolit Cegielski, przemysłowiec, założyciel fabryki narzędzi i maszyn rolniczych w Poznaniu; poseł do sejmu pruskiego (1849); wydawca „Gazety Polskiej” i „Dziennika Poznańskiego”; współzałożyciel Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk; od 1865 r. prezes Centralnego Towarzystwa Gospodarczego.
-
W osadzie Floryda w stanie Missouri urodził się Mark Twain, pisarz, satyryk; autor powieści „Przygody Tomka Sawyera”, „Przygody Hucka Finna”, „Książę i żebrak”, a także wspomnień „Życie na Missisipi”.
-
W Rzymie zmarł papież Pius VIII (1829–1830).
-
Szarża polskiego 3. szwadronu 1. Pułku Szwoleżerów Gwardii Cesarskiej na przełęcz Somosierra otworzyła Napoleonowi drogę na Madryt.
-
Urodził się Andrzej Dybek, lekarz, chirurg wojskowy, w latach 1812–1813 naczelny chirurg armii polskiej podczas rosyjskiej kampanii Napoleona.
-
W Żninie urodził się Jędrzej Śniadecki, chemik, lekarz. Twórca polskiego słownictwa chemicznego i autor pierwszego polskiego podręcznika chemii.
-
W Czerniejewie w Wielkopolsce urodził się Onufry Kopczyński, pijar, pedagog, gramatyk; członek Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych i Towarzystwa Przyjaciół Nauk; autor podręcznika „Gramatyka dla szkół narodowych”.
-
Podczas oblężenia Fredrikshald w Norwegii zginął król Szwecji Karol XII.
-
Pod Narwą armia szwedzka dowodzona przez króla Karola XII pokonała czterokrotnie liczniejsze wojska rosyjskie.
-
W Strachocinie koło Sanoka urodził się Andrzej Bobola, jezuita, zamordowany przez Kozaków w czasie rzezi w Janowie Poleskim w 1657 r.; kanonizowany przez papieża Piusa XI w 1938 r.; w 2002 r. ogłoszony patronem Polski.
-
W Krakowie urodził się przyszły król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk.
-
W Rzymie papieżem został Angelo Correra, który przyjął imię Grzegorza XII; jednym z jego przyrzeczeń było podjęcie starań o zakończenie schizmy.