Kalendarz dat

1880

• 6.01

  W Warszawie zmarł Józef Orłowski, architekt, autor m.in. projektu pałacyku Biernackich i szpitala św. Ducha przy ul. Elektoralnej w Warszawie.

• 

  12.01

  W Poznaniu urodził się Stanisław Lisiecki, duchowny katolicki, w latach 1926-1930 (do śmierci) biskup katowicki. W młodości członek Ligi Narodowej, pod koniec 1918 r. w Poznaniu członek Naczelnej Rady Ludowej i Polskiego Sejmu Dzielnicowego (zanim Wielkopolska została przyłączona do Polski). Po zamachu majowym zwolennik sanacji, a przeciwnik Korfantego i kierowanej przez niego chadecji  

• 

  19.01

  W Suwałkach urodził się Henryk Minkiewicz, działacz PPS, Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego; oficer Legionów Polskich; generał Wojska Polskiego; organizator i pierwszy dowódca Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP) w latach 1924–1929; po sowieckiej agresji na Polskę w 1939 r. osadzony w obozie w Kozielsku; zamordowany przez NKWD w Katyniu.

• 2.02

  W Ciebłowicach urodził się Błażej Stolarski, działacz ruchu ludowego, minister rolnictwa w rządzie J. Moraczewskiego, w latach 1938–39 wicemarszałek Senatu; rozstrzelany we wrześniu 1939 r.

• 

  6.02

  W Kaszewach Kościelnych urodził się Michał Sokolnicki, historyk, działacz PPS, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego; w czasie I wojny światowej m.in. w Legionach Polskich, Naczelnym Komitecie Narodowym i Organizacji A. W okresie międzywojennym w dyplomacji. W latach 1936–1946 pełnił funkcję ambasadora RP w Turcji.

• 21.03

  W Słupcy urodził się Władysław Przanowski, inżynier, pedagog, propagator zastosowania prac ręcznych w nauczaniu szkolnym, twórca i dyrektor Państwowego Instytutu Prac Ręcznych.

• 30.03

  W Kórniku zmarł Jan Kanty Działyński, mecenas sztuki, bibliofil i wydawca; uczestnik Powstania Wielkopolskiego w 1848 r.; w czasie Powstania Styczniowego „organizator sił zbrojnych narodowych w zaborze pruskim”.

• 

  31.03

  Zmarł Henryk Wieniawski, wirtuoz skrzypiec i kompozytor.

• 

  10.04

  W Kukizowie pod Lwowem urodził się Jan Dąbski, polityk, działacz ruchu ludowego, członek Naczelnego Komitetu Narodowego, żołnierz Legionów Polskich, poseł na Sejm II RP, przewodniczący polskiej delegacji na polsko-sowieckie rozmowy pokojowe w 1920 roku.

• 

  16.04

  Urodził się Tadeusz Kubina, pierwszy biskup częstochowski (w latach 1926-1951), pierwszy redaktor naczelny tygodnika "Gość Niedzielny" i założyciel tygodnika "Niedziela". Górnoślązak, za zaangażowanie na rzecz polskiej sprawy przed 1918 przez kościelne władze niemieckie wysłany na "piaski brandenburskie". Po powstaniach śląskich to on w czerwcu 1922 r. odprawiał w Katowicach mszę polową na przywitanie wojska polskiego. W czasie II wojny światowej współpracował z polskim podziemiem.

• 19.05

  W 400. rocznicę śmierci prochy Jana Długosza zostały przeniesione do nowopowstałej Krypty Zasłużonych na Skałce w Krakowie.

• 29.05

  W Blenkenburgu urodził się Oswald Spengler, niemiecki historyk i filozof historii, autor teorii cyklów kulturowych.

• 

  6.06

  W Sieciechowie urodził się Norbert Barlicki, działacz socjalistyczny, członek Rady Naczelnej PPS (1919–1939) i przewodniczący CKW PPS (1926–1931); w 1920 r. wicepremier i członek Rady Obrony Państwa; parlamentarzysta, współorganizator Centrolewu; więzień brzeski, skazany w procesie brzeskim na 2,5 roku więzienia; w 1940 r. aresztowany przez gestapo, zginął w 1941 r. w KL Auschwitz.

• 

  29.07

  Urodził się Kazimierz Młodzianowski, wielki propagator budowy Gdyni. W czasie I wojny światowej oficer Legionów Polskich, zaraz potem komendant Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie i uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, a po zamachu majowym minister spraw wewnętrznych i w ostatnich dwóch latach życia wojewoda pomorski. Był autorem obowiązującego w II RP wzoru szabli oficera piechoty. Miał artystyczne zacięcie (projektował kilimy). Zmarł z przepracowania w wieku 48 lat.  

• 31.07

  W Młynnem urodził się Zygmunt Żuławski, polityk Polskiej Partii Socjalistycznej, działacz związkowy, prezes ogólnopolskiej Kasy Chorych, wieloletni sekretarz Komisji Centralnej Związków Zawodowych.

• 

  4.08

  W Benrath w Nadrenii urodził się Werner von Fritsch, naczelny dowódca niemieckich wojsk lądowych w latach 1935–1938; zginął 22 września 1939 r. w walkach pod Warszawą, był jedynym generałem Wehrmachtu poległym w kampanii polskiej.

• 

  3.09

  W Berlinie urodził się Janusz Franciszek Radziwiłł, ziemianin, ordynat ołycki, właściciel Nieborowa; polityk konserwatywny, działacz gospodarczy; poseł na Sejm (1928–1935), senator (1935–1938); aresztowany we wrześniu 1939 r. przez władze sowieckie i uwięziony na Łubiance – zwolniony w grudniu 1939 r.; w okresie niemieckiej okupacji przebywał w Warszawie; w 1945 r. ponownie aresztowany przez NKWD i wywieziony do obozu w Krasnogorsku; w 1947 r. powrócił do Polski; zmarł w Warszawie w 1967 r.

• 

  10.10

  W Bytomiu urodził się Maksymilian Kaller, biskup warmiński w latach 1930-1947. Wysiedlony ze swojej diecezji najpierw przez gestapo (naraził się, bo wygłaszał kazania nie tylko po niemiecku, ale też po polsku), zaś potem przez władze polskie. Po jego śmierci biskupstwo przez 25 lat było nieobsadzone. 

• 

  15.10

  Oddano do użytku pierwszy z dwóch tuneli kolejowych pod Małym Wołowcem. Ma 1560 metrów i znajduje się na trasie z Wałbrzycha do Kłodzka. Do dziś jest jednym z najdłuższych takich obiektów w Polsce (wtedy na terenie Niemiec). Równoległy do niego tunel wydrążony w latach 1907-1912 ma 1601 metrów. Na 17-kilometrowym odcinku powstały w sumie trzy pary tuneli. Poza Małym Wołowcem wydrążono je jeszcze pod Świerkową Kopą (1171 i 1176 m) oraz pod zachodnimi stokami góry Sajdak (337 m).

   

• 6.11

  W Petersburgu urodził się Oskar Sosnowski, profesor Politechniki Warszawskiej, architekt, teoretyk sztuki, konserwator zabytków; autor projektów m.in. kościoła Niepokalanego Poczęcia NMP w Warszawie oraz kościoła św. Rocha w Białymstoku; część źródeł jako miejsce urodzenia Sosnowskiego podaje Warszawę.

• 6.11

  W Klagenfurcie urodził się Robert Musil, pisarz, autor powieści „Niepokoje wychowanka Toerlessa” i „Człowiek bez właściwości”.

• 11.11

  Urodził się Stanisław Zieliński, historyk, działacz niepodległościowy i publicysta. Członek Ligi Morskiej i Kolonialnej.

• 15.11

  W Wilnie urodził się Wacław Makowski, prawnik, minister sprawiedliwości w kilku rządach II RP, poseł na Sejm z listy BBWR (1928–1935); od 1931 r. wicemarszałek Sejmu; w latach 1935–1938 wicemarszałek Senatu; od 1938 r. pełnił funkcję marszałka Sejmu; 2 września 1939 r. przewodniczył ostatnim obradom Sejmu II RP.

• 

  26.11

  W Warszawie urodził się Władysław Konopczyński, historyk, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego, założyciel i redaktor „Polskiego Słownika Biograficznego”, poseł na Sejm RP w latach 1922–1927, związany z Narodową Demokracją.

• 26.11

  W Wenecji urodził się Kazimierz Junosza-Stępowski, aktor, reżyser.

• 28.11

  W Petersburgu urodził się Aleksander Błok, rosyjski poeta, symbolista, dramaturg.

• 

  30.11

  W Warszawie urodził się Adam Czerniaków, inżynier, pedagog, działacz społeczny i samorządowy, senator RP; w czasie niemieckiej okupacji przewodniczący Rady Żydowskiej w warszawskim getcie; popełnił samobójstwo 23 lipca 1942 r. w obliczu rozpoczętej przez Niemców likwidacji getta i wywozu ludności żydowskiej do obozu zagłady w Treblince.

• 1.12

  Zmarł Adolf Schuch, architekt, twórca wielu warszawskich budowli, m.in. Pałacu Mniszchów.

• 3.12

  W Kuestrin, obecnie Kostrzyn nad Odrą, urodził się Fedor von Bock, niemiecki feldmarszałek, dowódca wojsk zajmujących w 1938 r. Austrię; w kampanii polskiej 1939 r. dowodził Grupą Armii „Nord”; w 1940 r. w wojnie przeciwko Francji stał na czele Grupy Armii „B”; w czasie agresji na Związek Sowiecki w 1941 r. dowódca Grupy Armii „Mitte”.

• 15.12

  Urodził się Wiesław Chrzanowski, inżynier, konstruktor, profesor politechnik we Lwowie i Warszawie.

• 

  19.12

  W Płocku urodził się Wacław Lachman, dyrygent, kompozytor, pedagog muzyczny; założyciel Towarzystwa Śpiewaczego „Harfa”.

• 

  28.12

  W Przyszowej urodził się Tytus Czyżewski, krytyk sztuki, poeta, malarz.

• 31.12

  W Uniontown (USA) urodził się George Marshall, amerykański wojskowy i polityk, szef sztabu US Army w latach 1939–1945, sekretarz stanu i sekretarz obrony USA, autor planu gospodarczej odbudowy Europy po II wojnie światowej, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1950 roku.