Kalendarz dat

1889

• 8.01

  W Płocku urodził się Julian Leszczyński, ps. Leński, działacz komunistyczny, sekretarz generalny KC KPP (1929-1937); aresztowany w Związku Sowieckim i oskarżony o działalność agenturalną; rozstrzelany w 1937 r.

• 

  23.01

  W Santiago zmarł Ignacy Domeyko, geolog, mineralog i inżynier górnictwa. Filomata, przyjaciel Adama Mickiewicza, uczestnik Powstania Listopadowego; po jego upadku udał się na emigrację, od 1838 r. przebywał na stałe w Chile.

• 29.01

  W Brzeźnicy w powiecie wadowickim urodził się Jan Piwowarczyk, ksiądz, etyk, publicysta, działacz Chrześcijańskiej Demokracji; rektor seminarium duchownego w Krakowie (1939–1944); współzałożyciel „Tygodnika Powszechnego”, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego.

• 

  1.02

  W Borze pod Ostrowcem w pow. Iłża. urodził się Tadeusz Piskor, oficer Legionów Polskich, jeden z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego; w latach 1926–1931 szef Sztabu Generalnego (od 1928 r. Sztabu Głównego); podczas kampanii 1939 r. dowódca Armii „Lublin”.

• 

  4.02

  W Dębowej Górze koło Skierniewic urodził się Ryszard Bolesławski, reżyser teatralny i filmowy, aktor; w latach 30. realizował filmy w Hollywood, współpracując z największymi gwiazdami. Do jego najbardziej znanych dzieł należą „Cud nad Wisłą”, „Ostatnia cesarzowa”, „Nędznicy”.

• 

  2.03

  W twierdzy Szlisselburg koło Petersburga zmarł Ludwik Waryński, działacz rewolucyjny, założyciel i przywódca I Proletariatu.

• 12.03

  W Kijowie urodził się Wacław Niżyński, tancerz, choreograf. 

• 

  3.04

  W Mirowie koło Częstochowy urodził się Marian Januszajtis-Żegota, organizator Polskich Drużyn Strzeleckich, żołnierz Legionów Polskich, generał Wojska Polskiego; uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, w czasie kampanii 1939 r. dowódca Korpusu Ochotniczego Obrony Lwowa.

• 14.04

  W Suchej Beskidzkiej urodził się Walery Goetel, geolog, ekolog i paleontolog; badacz budowy geologicznej Tatr; w latach 1939–51 rektor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

• 

  15.04

  W Grodzisku Mazowieckim urodził się Kalman Szapiro, cadyk, rabin Piaseczna; w czasie wojny przebywał w warszawskim getcie, gdzie angażował się w działalność samopomocową; autor mów odnalezionych w Archiwum Ringelbluma; zamordowany w 1943 r. prawdopodobnie w niemieckim obozie w Trawnikach.

• 

  20.04

  W Braunau w Austrii urodził się Adolf Hitler, przywódca III Rzeszy Niemieckiej, zbrodniarz, odpowiedzialny za śmierć milionów ludzi, zamordowanych przez totalitarny nazistowsko-niemiecki reżim, w tym 6 mln obywateli polskich. 

• 6.05

  W Paryżu otwarto Wystawę Światową; jedną z jej największych atrakcji była wieża Eiffla, najwyższa wówczas wieża na świecie.

• 

  24.05

  W „Kurierze Codziennym” ukazał się ostatni odcinek powieści Bolesława Prusa „Lalka”.

• 25.05

  W Barłożnie w powiecie starogardzkim urodził się Bronisław Komorowski, duchowny katolicki, działacz patriotyczny, duszpasterz kościoła św. Stanisława Biskupa Męczennika w Wolnym Mieście Gdańsku; aresztowany przez Niemców we wrześniu 1939 r.; w marcu 1940 r. rozstrzelany w KL Stutthof; beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II w 1999 r.

• 29.05

  W Kijowie urodził się Igor Sikorski, amerykański konstruktor lotniczy pochodzenia rosyjskiego; twórca pierwszych samolotów wielosilnikowych i pierwszej udanej konstrukcji śmigłowca.

• 23.06

  W Bolszoj Fontan pod Odessą urodziła się Anna Achmatowa, jedna z najwybitniejszych poetek rosyjskich.

• 

  17.09

  W Semipałatyńsku, obecnie Semej w Kazachstanie, urodził się Tadeusz Hołówko, działacz PPS, współpracownik Józefa Piłsudskiego, przedstawiciel ruchu prometejskiego; współtwórca BBWR, zwolennik dialogu z Ukraińcami oraz stworzenia federacji państw środkowo i wschodnioeuropejskich, stanowiącej przeciwwagę dla ZSRS; zastrzelony w 1931 r. przez ukraińskich nacjonalistów.

• 

  2.10

  W Jadowie koło Wołomina urodził się Gustaw Orlicz-Dreszer, żołnierz Legionów Polskich, generał WP; w czasie zamachu majowego dowodził wojskami wiernymi marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu; w latach 1930–1936 inspektor armii, od 1930 r. prezes ZG Ligi Morskiej i Kolonialnej; w 1936 r. objął stanowisko inspektora obrony powietrznej państwa; zginął w katastrofie lotniczej nad Bałtykiem w okolicy Orłowa w 1936 r.

• 3.10

  W Hamburgu urodził się Carl von Ossietzky, niemiecki publicysta, działacz pacyfistyczny, prześladowany przez nazistowski reżim, więziony w obozach koncentracyjnych; laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1935 r.; zmarł w więziennym szpitalu w Berlinie w 1938 r.

• 5.10

  Pierwsze wejście na szczyt Kilimandżaro – pierwszymi zdobywcami byli Niemiec Hans Meyer i Austriak Ludwig Purtscheller.

• 6.10

  W Paryżu otwarto kabaret Moulin Rouge.

• 

  6.10

  W Russowie koło Kalisza urodziła się Maria Dąbrowska, pisarka, publicystka, tłumaczka; autorka m.in. powieści „Noce i dnie” oraz „Dzienników”.

• 

  6.10

  W Dubnie urodził się Jan Pohoski, polityk, członek Polskiej Organizacji Wojskowej, działacz PSL „Wyzwolenie”, w 1940 r. zamordowany przez Niemców w Palmirach.

• 

  14.10

  Zmarł Jan Mieczkowski, właściciel zakładów fotograficznych w Warszawie, przez krótki okres również w Paryżu, w których zajmował się głównie wykonywaniem portretów. Na swoich zdjęciach uwiecznił m.in. Adama Mickiewicza, Deotymę i Stanisława Moniuszkę.

• 16.10

  Fotograf i wynalazca Konrad Brandel uzyskał rosyjski patent na ręczny aparat do zdjęć migawkowych zwany fotorewolwerem.

• 

  4.11

  W Zakopanem zmarł Tytus Chałubiński, lekarz, przyrodnik, społecznik, jeden z pionierów taternictwa, współzałożyciel Towarzystwa Tatrzańskiego i Muzeum Tatrzańskiego.

• 7.11

  Urodził się Stanisław Kubicki, malarz i grafik, poeta i publicysta, przedstawiciel nurtu ekspresjonizmu w sztukach plastycznych i literaturze.

• 

  7.11

  W Dyneburgu urodził się Stanisław Swianiewicz, ekonomista, prof. Uniwersytetu Wileńskiego; więzień sowiecki, cofnięty z transportu oficerów skierowanych do Katynia; autor głośnej książki „W cieniu Katynia” uważanej za jeden z najważniejszych dokumentów na temat zbrodni katyńskiej.

• 14.11

  W Allahabadzie urodził się Jawaharlal Nehru, jeden z przywódców Indyjskiego Kongresu Narodowego, pierwszy premier niepodległych Indii (1947-1964).

• 17.11

  W Królewskiej Hucie, obecnie Chorzów, zmarł Juliusz Ligoń, poeta ludowy, działacz społeczny i oświatowy; szykanowany przez władze pruskie za umacnianie polskiej świadomości narodowej na Górnym Śląsku.

• 30.11

  Urodził się Andrzej Teslar, poeta, tłumacz literatury, major Wojska Polskiego.

• 

  6.12

  W Radłowie urodziła się Ludwika Nitschowa, rzeźbiarka, autorka warszawskiego pomnika Syreny.

• 7.12

  W Paryżu urodził się Gabriel Marcel, filozof, pisarz.

• 26.12

  W Petersburgu urodził się Jan Dembowski, biolog, profesor uniwersytetów w Wilnie, Łodzi i Warszawie, prezes PAN (1952–56), marszałek sejmu PRL I kadencji.