Kalendarz dat

1864

• 24.01

  W Rokitnicy pod Brodnicą urodził się Andrzej Niemojewski, pisarz, wolnomyśliciel, redaktor „Myśli Niepodległej”.

• 

  21.02

  Powstanie Styczniowe: Pod Opatowem wojska rosyjskie rozbiły oddziały powstańcze dowodzone przez Apolinarego Kurowskiego.

• 

  2.03

  Car Aleksander II ogłosił uwłaszczenie chłopów w Królestwie Polskim.

• 

  22.03

  W Wilnie powieszony został przez władze carskie Konstanty „Kastuś” Kalinowski, jeden z przywódców Powstania Styczniowego, komisarz Rządu Narodowego na Litwę.

• 

  26.03

  Decyzją cara Aleksandra II rozpoczął działalność Komitet Urządzający w Królestwie Polskim, powołany do przeprowadzenia reformy uwłaszczeniowej i wprowadzenia administracji wiejskiej.

• 

  10.04

  W Warszawie władze carskie aresztowały Romualda Traugutta, dyktatora Powstania Styczniowego; 5 sierpnia 1864 r. został stracony na stokach Cytadeli Warszawskiej.

• 20.04

  Powstanie Styczniowe: Bronisław Brzeziński stanął na czele ostatniego Rządu Narodowego.

• 

  29.04

  W Słucku urodził się Witold Jodko-Narkiewicz, działacz socjalistyczny, współzałożyciel i członek władz PPS; jeden z założycieli Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (1912).

• 11.06

  W Monachium urodził się Richard Strauss, kompozytor, dyrygent.

• 

  13.06

  W Paryżu zmarł gen. Henryk Dembiński, działacz emigracyjny, uczestnik wojen napoleońskich, w Powstaniu Listopadowym generał dywizji i gubernator Warszawy; w czasie rewolucji węgierskiej dowódca Armii Północnej, szef sztabu, przejściowo wódz naczelny armii węgierskiej.

• 

  5.08

  Na stokach warszawskiej Cytadeli władze carskie dokonały egzekucji Romualda Traugutta – dyktatora Powstania Styczniowego oraz czterech jego współpracowników: Jana Toczyskiego, Rafała Krajewskiego, Romana Żulińskiego i Jana Jeziorańskiego.

• 

  9.08

  W Kamionku (obecnie część Warszawy) urodził się Roman Dmowski, główny ideolog polskiego nacjonalizmu, przywódca obozu narodowego, dyplomata, uczestnik konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 r.; współtwórca niepodległej Polski; autor „Myśli nowoczesnego Polaka”.

• 22.08

  W Genewie podpisano konwencję o „polepszeniu losu rannych w armiach czynnych”; na jej mocy symbol czerwonego krzyża został prawnie uznany za znak ochronny wojskowej służby zdrowia.

• 27.09

  W Czernowej, obecnie dzielnica Rużomberku, urodził się Andrej Hlinka, katolicki ksiądz, działacz narodowy, organizator i ideolog Słowackiej Partii Ludowej.

• 28.09

  W Londynie utworzono Międzynarodowe Stowarzyszenie Robotników, nazwane I Międzynarodówką.

• 5.10

  W Besancon urodził się Louis Lumiere, wynalazca, pionier kinematografii.

• 

  14.10

  Urodził się Stefan Żeromski, wybitny pisarz, autor takich dzieł jak „Syzyfowe prace” „Przedwiośnie”, „Rozdziobią nas kruki, wrony”, „Ludzie bezdomni”, „Dzieje grzechu”, „Siłaczka” „Popioły”, „Wierna rzeka”, „Wiatr od morza”. Angażował się politycznie i społecznie: w 1914 r. zgłosił się do Legionów Polskich (ale nie został wysłany do walki), podczas wojny polsko-bolszewickiej wstąpił do komitetu obywatelskiego obrony państwa, a tuż przed śmiercią został pierwszym prezesem polskiego oddziału PEN Clubu. W uznaniu zasług prezydent Stanisław Wojciechowski przydzielił mu mieszkanie na Zamku Królewskim w Warszawie. Czterokrotnie był nominowany do Nagrody Nobla.

• 

  8.11

  W Carskim Siole car Aleksander II podpisał ukaz o kasacie klasztorów w Królestwie Polskim; na jego podstawie w nocy z 27 na 28 listopada 1864 r. władze rosyjskie przeprowadziły kasację 109 klasztorów.

• 11.11

  W Rouen urodził się Maurice Leblanc, francuski pisarz, autor cyklu powieści kryminalnych o Arsenie Lupin.

• 

  22.11

  W Warszawie został oddany do użytku Most Kierbiedzia, pierwsza stalowa konstrukcja łącząca dwa brzegi Wisły w tym mieście. Jego projektant - inżynier Stanisław Kierbiedź - wybudował wcześniej most nad Newą w Petersburgu, za co car Mikołaj I mianował go generałem-majorem. Most warszawski oficjalnie nosił nazwę Aleksandryjskiego (na cześć cara Aleksandra II), ale potocznie był nazywany Mostem Kierbiedzia. Konstrukcja o długości 474-476 metrów podparta była na sześciu przęsłach. Dwa z nich wysadziły w 1915 r. wycofujące się wojska rosyjskie, ale most już po kilku miesiącach znów był czynny. Całkowicie został zniszczony we wrześniu 1944 r. przez Niemców. Na jego miejscu powstał Most Śląsko-Dąbrowski.

• 24.11

  W Albi we Francji urodził się Henri de Toulouse-Lautrec, malarz, grafik.

• 

  30.11

  Urodził się Andrzej Mielęcki, Wielkopolanin, od 1899 mieszkał w Katowicach. Był jednym z pierwszych polskich lekarzy, którzy otwarli praktykę w tym należących wtedy do Niemiec mieście. Aktywnie działał w polskich towarzystwach. W sierpniu 1920 r. pod oknami jego mieszkania doszło do krwawej pacyfikacji - żołnierze francuscy strzelali do cywilów, demonstrantów niemieckich. Mielęcki wybiegł, żeby udzielić pomocy rannym i chwilę później padł ofiarą linczu, bo to na nim skrupiła się złość demonstrantów.

• 8.12

  W Pojościu koło Poniewieża urodził się Aleksander Meysztowicz, ziemianin, konserwatysta; prezes Tymczasowej Komisji Rządzącej Litwy Środkowej (1921–1922), poseł na Sejm, współzałożyciel wileńskiego „Słowa”; w latach 1926–1928 minister sprawiedliwości.

• 8.12

  W Villeneuve-sur-Fere urodziła się Camille Claudel, francuska rzeźbiarka.

• 16.12

  Wojna secesyjna: Pod Nashville wojska unionistów pokonały armię konfederatów.

• 19.12

  Rosjanie aresztowali ostatniego naczelnika Warszawy w Powstaniu Styczniowym Aleksandra Waszkowskiego. Został stracony na stokach Cytadeli Warszawskiej 17 lutego 1865 r.

• 21.12

  W Krakowie urodził Maksymilian Gumplowicz, historyk i etnograf, działacz Towarzystwa Szkoły Ludowej.

• 22.12

  W Kotiużyńcach (ówczesna gubernia kijowska) urodził się Bohdan Dyakowski, biolog, współtwórca Ligi Ochrony Przyrody, autor „Atlasu państwa zwierzęcego” wydawanego w latach 1903–1926.

• 

  22.12

  Urodził się Bohdan Dyakowski, jeden z założycieli Ligi Ochrony Przyrody, autor wielu opracowań popularyzujących wiedzę o przyrodzie, takich jak "Atlas motyli krajowych", "O dawnych łowach i dawnej zwierzynie", "Z puszczy białowieskiej".