Kalendarz dat

1917

• 1.01

  Urodziła się Iza Bieżuńska-Małowist, historyk.

• 

  1.01

  W Wiedniu urodził się Erwin Axer, reżyser teatralny, eseista, pedagog; jeden z największych twórców powojennego teatru; wieloletni dyrektor warszawskiego Teatru Współczesnego.

• 1.01

  W Kamionce pod Ropczycami urodził się Wilhelm Mach, krytyk literacki, prozaik.

• 

  11.01

  Na deskach poznańskiego Teatru Apollo zadebiutował Eugeniusz Bodo.

• 14.01

  W Warszawie na Zamku Królewskim generałowie-guberanatorzy Hans von Beseler i Karl Kuk ogłosili „Tymczasową Radę Stanu w Królestwie Polskim za otwartą”.

• 

  14.01

  W Budach urodziła się Marianna Cel, jedyna kobieta-żołnierz Wydzielonego Oddziału Wojska Polskiego dowodzonego przez mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala”.

• 

  15.01

  W Warszawie odbyło się pierwsze posiedzenie Tymczasowej Rady Stanu, jej przewodniczącym wybrano Wacława Niemojewskiego.

• 

  22.01

  Prezydent USA Thomas Woodrow Wilson wygłosił orędzie do Senatu, w którym przedstawił propozycje pokojowe, stwierdzając, że „powinna powstać zjednoczona, niezawisła i autonomiczna Polska”.

• 26.01

  W Krakowie zmarła Antonina Domańska, pisarka, autorka „Paziów króla Zygmunta” i „Historii żółtej ciżemki”, pierwowzór postaci Radczyni w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego.

• 

  2.02

  W Nowoczerkasku (Rosja) urodził się Witold Łokuciewski, pilot, pułkownik Wojska Polskiego, major RAF, pilot Dywizjonu 303, więzień stalagu Luft III w Żaganiu.

• 

  5.02

  W Chochołowie urodził się Stanisław Frączysty, kurier tatrzański, żołnierz AK, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych Auschwitz i Buchenwald.

• 

  1.03

  W Górkach koło Klimontowa urodził się Stanisław Szwarc-Bronikowski, podróżnik, publicysta, filmowiec. 

• 

  8.03

  W Mińsku urodziła się Hanna Skarżanka, aktorka, piosenkarka, żołnierz Kedywu Wileńskiego Okręgu AK, znana m.in. z ról w filmach „Młodość Chopina”, „Prawo i pięść”, „Wezwanie”, „Polowanie na muchy”.

• 

  10.03

  W Browkach w obwodzie żytomierskim (obecnie Ukraina) urodził się Zbigniew Ścibor-Rylski „Motyl”, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego, prezes Związku Powstańców Warszawskich, członek grupy inicjatywnej Muzeum Powstania Warszawskiego.

• 

  15.03

  Rewolucja lutowa: abdykacja cara Mikołaja II Romanowa.

• 17.03

  W Zakopanem zmarł Marian Raciborski, botanik, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego, jeden z pionierów ochrony przyrody w Polsce.

• 17.03

  We Lwowie zmarł Józef Nusbaum-Hilarowicz – zoolog, propagator idei ewolucji.

• 27.03

  Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich ogłosiła deklarację w sprawie uznania niepodległości Polski.

• 30.03

  Odezwa rosyjskiego Rządu Tymczasowego do Polaków.

• 10.04

  Podporządkowanie formacji legionowych niemieckim władzom wojskowym – powstanie Polskiej Siły Zbrojnej.

• 

  14.04

  W Warszawie zmarł Ludwik Zamenhof, lekarz, twórca języka esperanto.

• 24.04

  W Viipuri w Finlandii (obecnie Wyborg w Rosji) powstał Legion Polski, formacja wojskowa złożona z ochotników z armii rosyjskiej; legion podejmował walkę z bolszewikami, w maju 1918 r. powrócił na ziemie polskie.

• 

  15.05

  W Moskwie urodził się Jerzy Duszyński, aktor, wielki amant polskiego kina, odtwórca niezapomnianych ról w „Zakazanych piosenkach” i „Skarbie”; wystąpił również w filmach „Awantura o Basię” i „Śmierć prezydenta”.

• 

  28.05

  W Wiaźmie w Rosji urodził się Leonid Teliga, żeglarz, lotnik; w czasie II wojny światowej walczył m.in. w 300 dywizjonie lotnictwa bombowego „Ziemi Mazowieckiej”; jako pierwszy Polak odbył samotny rejs dookoła świata na jachcie Opty (1967–1969).

• 

  29.05

  W Brooklynie urodził się John Fitzgerald Kennedy, polityk Partii Demokratycznej, od stycznia 1961 r. 35. prezydent USA; 22 listopada 1963 r. zginął w zamachu w Dallas, którego okoliczności do dziś nie zostały w pełni wyjaśnione.

• 

  4.06

  Prezydent Francji Raymond Poincare wydał dekret o utworzeniu Armii Polskiej we Francji (od koloru mundurów tzw. Błękitna Armia); główny jej trzon stanowili Polacy z Francji i USA oraz byli polscy jeńcy wojenni z armii zaborczych. Armia Polska powstała z inicjatywy Romana Dmowskiego i kierowanego przez niego Komitetu Narodowego Polskiego.

• 

  13.06

  W Charkowie urodziła się Halina Gryglaszewska, aktorka, reżyserka teatralna.

• 

  20.06

  W Moskwie urodził się Igor Śmiałowski, aktor, przez wiele lat występował na scenach Teatru Narodowego w Warszawie, następnie w Teatrze Komedia i Teatrze Polskim; zagrał w filmach „Miasto nieujarzmione”, „Młodość Chopina”, „Znachor”, a także w serialach „Stawka większa niż życie”, „Chłopi” i „Kariera Nikodema Dyzmy”.

• 

  2.07

  Józef Piłsudski w związku z kryzysem przysięgowym (odmową żołnierzy Legionów Polskich złożenia przysięgi na „wierne braterstwo broni z Niemcami i Austro-Węgrami”) wystąpił z Tymczasowej Rady Stanu, ustanowionej przez władze okupacyjne.

• 

  9.07

  W odpowiedzi na wezwanie Józefa Piłsudskiego żołnierze I i III Brygady Legionów Polskich odmówili złożenia przysięgi na „wierne braterstwo broni z Niemcami i Austro-Węgrami”; wydarzenie to przeszło do historii jako tzw. kryzys przysięgowy.

• 

  20.07

  Urodził się Józef Bartosik, polski kapitan marynarki wojennej i brytyjski kontradmirał, oficer na ORP „Błyskawica”.

• 

  22.07

  Po tzw. kryzysie przysięgowym w Legionach władze niemieckie aresztowały w Warszawie Józefa Piłsudskiego i Kazimierza Sosnkowskiego. Obaj osadzeni zostali w areszcie w twierdzy magdeburskiej.

• 

  24.07

  Pod Krechowcami, niedaleko Stanisławowa, wchodzący w skład Dywizji Strzelców Polskich 1. pułk ułanów płk. Bolesława Mościckiego stoczył z wojskami niemieckimi całodzienny bój, skutecznie osłaniając odwrót wojsk rosyjskich.

• 25.07

  Holenderska tancerka Mata Hari została skazana przez francuski trybunał wojskowy na śmierć za szpiegostwo na rzecz Niemiec.

• 

  15.08

  W Lozannie powstał Komitet Narodowy Polski z Romanem Dmowskim na czele, przeniesiony następnie do Paryża i uznany przez państwa Ententy za oficjalną reprezentację narodu polskiego. 

• 

  25.08

  Protestując przeciwko polityce prowadzonej przez władze niemieckie po kryzysie przysięgowym do dymisji podała się Tymczasowa Rada Stanu.

• 

  5.09

  W Krakowie zmarł Marian Smoluchowski, fizyk, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego, jeden z najwybitniejszych uczonych polskich.

• 

  12.09

  W Warszawie mocarstwa okupacyjne powołały Radę Regencyjną, która miała sprawować najwyższą władzę w Królestwie Polskim.

• 

  20.09

  Komitet Narodowy Polski został uznany przez Francję za jedynego prawnego reprezentanta sprawy polskiej na Zachodzie.

• 

  15.10

  Uroczyście mianowano członków Rady Regencyjnej: arcybiskupa warszawskiego Aleksandra Kakowskiego, prezydenta Warszawy księcia Zdzisława Lubomirskiego i honorowego prezesa Stronnictwa Polityki Realnej hrabiego Józefa Ostrowskiego. Siedzibą Rady Regencyjnej stał się Zamek Królewski w Warszawie.

• 28.10

  Urodziła się Maria Hiszpańska-Neumannm, polska artystka zajmująca się grafiką i malarstwem, a także ilustratorka książek.

• 

  7.11

  W Piotrogrodzie wybuchła rewolucja październikowa. Nazwę zawdzięczała obowiązującemu wówczas w Rosji kalendarzowi juliańskiemu. Przy pomocy zrewoltowanych oddziałów wojskowych bolszewicy na czele z Włodzimierzem Leninem i Lwem Trockim obalili sprawujący od lutego 1917 r. władzę w Rosji Rząd Tymczasowy, ale początkowo kontrolowali tylko Piotrogród (później nazwany Leningradem, a obecnie Petersburgiem).

• 

  8.11

  W Olsztynie urodził się Tadeusz Nowakowski, pisarz, publicysta, współpracownik BBC i sekcji polskiej Radia Wolna Europa.

• 8.11

  W wyniku dokonanego w Piotrogrodzie zamachu stanu władzę w Rosji przejęła Rada Komisarzy Ludowych z Włodzimierzem Leninem na czele.

• 17.11

  W Meudon we Francji zmarł August Rodin, rzeźbiarz.

• 19.11

  W Allahabad urodziła się Indira Gandhi, premier Indii w latach 1966–1977 i 1980–1984.

• 

  20.11

  Centralna Rada Ukrainy ogłosiła utworzenie niezależnej Ukraińskiej Republiki Ludowej (URL).

• 22.11

  W Kanadzie założono NHL (National Hockey League) – zawodową ligę hokeja na lodzie.

• 

  26.11

  Rada Regencyjna za zgodą władz okupacyjnych nominowała Jana Kucharzewskiego na stanowisko Prezydenta Ministrów w Królestwie Polskim (premiera).

• 30.11

  Urodziła się Joanna Guze, historyk sztuki, popularyzatorka malarstwa, tłumaczka literatury francuskiej i rosyjskiej.

• 

  3.12

  W Żywcu urodził się Wilhelm Brasse, były więzień KL Auschwitz, fotograf, który wykonywał obozowe zdjęcia więźniów.

• 6.12

  Finlandia ogłosiła niepodległość.

• 7.12

  Feliks Dzierżyński został szefem Czeka – Wszechrosyjskiej Nadzwyczajnej Komisji do Spraw Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem – policji politycznej w sowieckiej Rosji w latach 1917–1922, poprzedniczki NKWD i KGB.

• 7.12

  I wojna światowa: Stany Zjednoczone wypowiedziały wojnę Austro-Węgrom.

• 20.12

  Na mocy decyzji Rady Komisarzy Ludowych utworzono Wszechrosyjską Nadzwyczajną Komisję do Spraw Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem (Czeka), odpowiedzialną za masowe represje tzw. wrogów ludu. Na czele Czeki stanął Feliks Dzierżyński.

• 

  22.12

  I wojna światowa: Początek rokowań pokojowych w Brześciu między państwami centralnymi a Rosją Sowiecką.

• 25.12

  W Grodnie urodził się Wadim Berestowski, reżyser filmowy.