13 MARCA

• 1885 / 140 lat

  Urodził się radziecki architekt Lew Rudniew, przedstawiciel socrealizmu w architekturze, projektant gmachu Uniwersytetu Moskiewskiego im. Łomonosowa oraz Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie.

• 2022 / 3 lata

  W Warszawie zmarł Paweł Kwiek, fotograf, operator filmowy, prekursor wideo w sztuce nowoczesnej, działacz opozycji antykomunistycznej, współtwórca Akademickiego Ruchu Odnowy i Solidarności.

• 2019 / 6 lat

  W Warszawie zmarła aktorka Zofia Czerwińska, znana między innymi z filmów Stanisława Barei, ról teatralnych, spektakli Teatru Telewizji i seriali „Czterdziestolatek”, „Czterdziestolatek 20 lat później”, „Alternatywy 4”; łącznie zagrała około 150 ról i epizodów w produkcjach kinowych i telewizyjnych.

• 2013 / 12 lat

  Podczas konklawe 266. papieżem został wybrany argentyński kardynał Jorge Mario Bergoglio, który przyjął imię Franciszka.

• 2002 / 23 lata

  W Warszawie zmarł Hubert Wagner, siatkarz, wielokrotny reprezentant Polski, trener; prowadzona przez niego drużyna siatkarzy zdobyła w 1974 r. w Meksyku mistrzostwo świata, a dwa lata później złoty medal olimpijski na igrzyskach w Montrealu.

• 2002 / 23 lata

  W Warszawie odsłonięto pomnik Tarasa Szewczenki, ukraińskiego poety i malarza.

• 1996 / 29 lat

  W Warszawie zmarł Krzysztof Kieślowski, reżyser filmowy, scenarzysta; autor m.in. „Przypadku”, „Dekalogu” i tryptyku „Trzy kolory. Niebieski, Biały, Czerwony”, którego pierwsza część zdobyła Złotego Lwa na festiwalu w Wenecji (1994).

• 1992 / 33 lata

  W Skolimowie zmarła Irena Netto, aktorka teatralna i filmowa, znana m.in. z filmów „Wolne miasto”, „Pożegnania”, „Pigułki dla Aurelii”, „Wspólny pokój”, „Rozstanie”.

• 1980 / 45 lat

  Na 3 lata więzienia skazany został Edmund Zadrożyński, opozycyjny działacz robotniczy z Grudziądza, założyciel Niezależnego Ruchu Robotniczego. 

• 1970 / 55 lat

  W Piotrkowie Trybunalskim urodził się Przemysław Bluszcz, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Skazany na bluesa” i „Operacja Dunaj”.

• 1970 / 55 lat

  Premiera filmu Antoniego Krauze „Monidło”.

• 1965 / 60 lat

  W Poznaniu urodził się Krzysztof Grabowski, muzyk, wokalista, kompozytor, autor tekstów, dziennikarz, lider zespołów Piżama Porno, Strachy na Lachy.

• 1965 / 60 lat

  Argentyńska pianistka Martha Argerich zwyciężyła w VII Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

• 1963 / 62 lata

  W Brwinowie zmarł prof. Bolesław Hryniewiecki, botanik, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, współzałożyciel i wieloletni prezes Polskiego Towarzystwa Botanicznego, dyrektor Ogrodu Botanicznego UW.

• 1960 / 65 lat

  Włoski pianista Maurizio Pollini zwyciężył w VI Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

• 1954 / 71 lat

  W Warszawie powstał Studencki Teatr Satyryków.

• 1954 / 71 lat

  Stanowisko szefa KGB (Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego), utworzonego w marcu 1954 r., objął gen. Iwan Sierow; odpowiedzialny m.in. za deportacje obywateli polskich w głąb Związku Sowieckiego w latach 1939–1941 oraz brutalne zwalczanie i rozbicie struktur Armii Krajowej oraz Polskiego Państwa Podziemnego.

• 1954 / 71 lat

  W Cieplicach Śląskich urodził się Piotr Łazarkiewicz, reżyser, aktor, scenarzysta, producent filmowy, reżyser m.in. filmów: „Fala – Jarocin ‘85”, „Kocham kino”, „Pora na czarownice”.

• 1953 / 72 lata

  W sowieckim więzieniu we Władymirze nad Klaźmą zmarł Jan Stanisław Jankowski, w latach 1943–1945 wicepremier i Delegat Rządu RP na Kraj; aresztowany w marcu 1945 r. przez NKWD i sądzony w Moskwie w procesie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego.

• 1947 / 78 lat

  W Łodzi urodził się Jacek Bierezin, poeta, działacz opozycji, taternik, współzałożyciel ukazującego się poza cenzurą czasopisma „Puls” (1977–1981).

• 1945 / 80 lat

  W niemieckim obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen zginął Kazimierz Prószyński, wynalazca, konstruktor, pionier polskiej kinematografii.

• 1943 / 82 lata

  Niemcy rozpoczęli ostateczną likwidację getta w Krakowie; likwidacja getta zakończyła się 14 marca.

• 1942 / 83 lata

  Maciej Aleksy Dawidowski „Alek” z Organizacji Małego Sabotażu „Wawer” wypisał na murach Muzeum Narodowego w Warszawie wielkimi literami: „Ludu W-wy jam tu. Kiliński Jan”. Pomnik Jana Kilińskiego został przez władze niemieckie zdemontowany i ukryty w muzeum w odwecie za usunięcie niemieckiej tablicy z pomnika Mikołaja Kopernika.

• 1942 / 83 lata

  Organizacja Małego Sabotażu „Wawer” umieściła na cokole pomnika Mikołaja Kopernika w Warszawie napis: „W odwet za zniszczenie pomnika Kilińskiego zarządzam przedłużenie zimy o 6 tygodni. Mikołaj Kopernik astronom”.

• 1940 / 85 lat

  Pomiędzy 13 a 15 marca Niemcy zamordowali pierwszą grupę pacjentów Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Kochanówce k. Łodzi; kolejną grupę zamordowano w dniach 27–28 marca; w sumie w marcu zamordowano ok. 550 pacjentów.

• 1932 / 93 lata

  W Dąbrówce Małej urodził się Edward Szymkowiak, bramkarz Ruchu Chorzów, Gwardii Warszawa i Polonii Bytom, trzykrotny mistrz Polski, 53 razy wystąpił w reprezentacji narodowej.

• 1931 / 94 lata

  Sejm RP uchwalił ustawę o wygaśnięciu mocy prawnej przepisów wyjątkowych, związanych z pochodzeniem, narodowością, językiem, rasą lub religią obywateli Rzeczypospolitej.

• 1923 / 102 lata

  W Wilnie urodził się Emil Karewicz, aktor, niezapomniany Brunner z serialu „Stawka większa niż życie”, Jagiełło z „Krzyżaków” i porucznik „Mądry” z „Kanału”; w czasie II wojny światowej żołnierz 2. Armii WP, z którą przeszedł szlak bojowy do Berlina.

• 1922 / 103 lata

  W Rzeszowie urodził się Józef Szajna, scenograf, reżyser teatralny, scenarzysta, teoretyk teatru, malarz i grafik; więzień niemieckiego obozu Auschwitz, gdzie dwukrotnie trafił do bloku śmierci, i obozu w Buchenwaldzie; doświadczenia obozowe i wojenne obecne są w całej jego twórczości; międzynarodowe uznanie przyniosły mu „Reminiscencje” – niemy spektakl teatralny, poświęcony pomordowanym w czasie niemieckiej okupacji artystom krakowskiej ASP.

• 1913 / 112 lat

  W Warszawie zmarł Walery Przyborowski, pisarz, autor powieści historycznych m.in. „Bitwa pod Raszynem”, „Szwedzi w Warszawie”; uczestnik Powstania Styczniowego.

• 1909 / 116 lat

  W Warszawie urodził się Lucjan Szenwald, poeta, działacz komunistyczny, żołnierz I Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, uczestnik bitwy pod Lenino.

• 1899 / 126 lat

  W Warszawie urodził się Jan Lechoń, poeta, eseista, tłumacz, krytyk teatralny i literacki, związany z grupą artystyczną „Skamander”.

• 1893 / 132 lata

  W majątku Porochońsk koło Pińska urodził się Konstanty Drucki-Lubecki, pułkownik WP; w kampanii polskiej 1939 r. dowódca Wileńskiej Brygady Kawalerii; więziony w sowieckim obozie w Starobielsku, zamordowany przez NKWD w Charkowie.

• 1884 / 141 lat

  W Warszawie urodził się Józef Węgrzyn, aktor filmowy i teatralny, reżyser, znany m.in. z filmów „Dziesięciu z Pawiaka”, „Strachy”, „Kościuszko pod Racławicami”, laureat Złotego Wawrzynu Polskiej Akademii Literatury.

• 1881 / 144 lata

  W wyniku zamachu bombowego zginął car Aleksander II Romanow; głównym wykonawcą zamachu był Polak Ignacy Hryniewiecki, członek rosyjskiej organizacji spiskowej Narodna Wola, śmiertelnie ranny podczas eksplozji.

• 1873 / 152 lata

  We Lwowie urodziła się Maryla Wolska, poetka okresu Młodej Polski, autorka tomików „Symfonia jesienna”, „Dzbanek malin”.

• 1863 / 162 lata

  Francuski poeta August Barbier napisał wiersz „Atak pod Węgrowem”, który został zainspirowany atakiem polskich kosynierów na rosyjskie armaty w czasie stoczonej 3 lutego bitwy pod Węgrowem.

• 1845 / 180 lat

  W Radzyminie urodził się Jan Baudouin de Courtenay, językoznawca, jeden z najwybitniejszych lingwistów świata; w 1922 r. wysunięty przez mniejszości narodowe, jako kandydat w wyborach na prezydenta RP.

• 1832 / 193 lata

  W Petersburgu zmarł Aleksander Orłowski, malarz, batalista.

• 1707 / 318 lat

  W kościele św. Krzyża w Warszawie po raz pierwszy odśpiewano Gorzkie żale (pod nazwą „Snopek Mirry z Ogrodu Gethsemańskiego”, albo „Żałosne gorzkiej męki Syna Bożego rozpamiętywanie”). W tym samym roku zapis nowego rodzaju nabożeństwa został wydany drukiem.

• 1615 / 410 lat

  W Spinazolla w Apulii urodził się Antonio Pignatelli; arcybiskup Neapolu, kardynał; w 1691 r. wybrany na papieża – Innocenty XII (1691–1700).

• 1516 / 509 lat

  W Budzie zmarł Władysław II Jagiellończyk, król Czech i Węgier. 

• 1202 / 823 lata

  W Kaliszu zmarł Mieszko III Stary, książę wielkopolski i krakowski.