Kalendarz historyczny
13 września
-
Kampania polska: gen. Wiktor Thommée dotarł wraz z częścią oddziałów Armii „Łódź” do twierdzy Modlin i objął jej dowództwo.
-
W Warszawie urodził się Zbigniew Zapasiewicz, reżyser, pedagog; jego najsłynniejsze kreacje filmowe to m.in. rola docenta Szelestowskiego w „Barwach ochronnych”, dziennikarza Jerzego Michałowskiego w „Bez znieczulenia” oraz Kesslera w „Ziemi obiecanej”.
-
W Warszawie zmarł prof. Mieczysław Gogacz, filozof, przedstawiciel tomizmu, wykładowca UKSW, autor 37 książek i prawie 1000 artykułów.
-
W Kielcach zmarł Kazimierz Ryczan, biskup kielecki w latach 1993–2014, w okresie PRL działacz ruchów kultury chrześcijańskiej i duszpasterstw ludzi pracy.
-
Polska przystąpiła do Europejskiej Agencji Kosmicznej – jednej z głównych agencji kosmicznych na świecie.
-
W Warszawie zmarł Jarosław Kukulski, kompozytor muzyki rozrywkowej, mąż piosenkarki Anny Jantar.
-
W Komańczy doszczętnie spłonęła zabytkowa cerkiew.
-
W Warszawie zmarł Wiktor Woroszylski, poeta, prozaik, tłumacz.
-
Legia Warszawa – jako pierwszy polski zespół – rozegrała mecz w Lidze Mistrzów, pokonała w nim Rosenborg Trondheim 3:1.
-
Sprowadzone ze Szwajcarii prochy prezydenta Ignacego Mościckiego i jego małżonki zostały złożone w krypcie archikatedry warszawskiej.
-
Początek protestacyjnej głodówki więźniów politycznych w Zakładzie Karnym w Barczewie.
-
Premiera filmu „Konopielka” w reżyserii Witolda Leszczyńskiego.
-
W Nether Wallop w Anglii zmarł Leopold Stokowski, amerykański dyrygent polskiego pochodzenia.
-
Premiera serialu telewizyjnego „Stawiam na Tolka Banana” w reżyserii Stanisława Jędryki.
-
Albania wystąpiła z Układu Warszawskiego.
-
Szachinszach Iranu Mohammad Reza Pahlawi rozpoczął tygodniową oficjalną wizytę w Polsce.
-
W Warszawie urodził się Włodzimierz Cimoszewicz, prawnik, członek PZPR w latach 1971–1990; poseł na Sejm (1989–2005); wicepremier i minister sprawiedliwości (1993–1995), premier (1996–1997), minister spraw zagranicznych (2001–2005), marszałek Sejmu (2005); od 2007 r. senator, od 2019 r. europoseł.
-
W krakowskim więzieniu przy ul. Montelupich stracono Amona Goetha, komendanta niemieckiego obozu KL Plaszow, skazanego na śmierć przez Najwyższy Trybunał Narodowy.
-
Rada Ministrów wydała dekret o wyłączeniu ze społeczeństwa polskiego osób narodowości niemieckiej; zgodnie z jego art. 4 osoby pozbawione obywatelstwa podlegały wysiedlaniu z obszaru państwa. Dekret uchylono 31 grudnia 1948 r.
-
Powstanie Warszawskie: Po raz pierwszy sowieckie samoloty dokonały zrzutów z bronią i żywnością dla powstańców walczących w Śródmieściu.
-
Kampania polska: okrążone resztki Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew” skapitulowały pod Zambrowem; w nocy z 13 na 14 września w Zambrowie Niemcy zamordowali 200 polskich jeńców.
-
Kampania polska: pociąg ewakuacyjny z 75 tonami złota rezerw Banku Polskiego przekroczył granicę polsko-rumuńską w Śniatyniu.
-
Kampania polska: Sztab Naczelnego Wodza opuścił Brześć nad Bugiem i przeniósł się do Kowla.
-
W Poznaniu urodził się Janusz Głowacki, dramaturg, prozaik, scenarzysta; autor dramatów „Polowanie na karaluchy” i „Antygona w Nowym Jorku”, współscenarzysta kultowego filmu „Rejs”.
-
W Radomiu urodził się Ksawery Jasieński, spiker, lektor telewizyjny i radiowy.
-
W Warszawie zmarł gen. Antoni Listowski, w czasie wojny polsko-bolszewickiej dowodził m.in. 2. Armią i Frontem Ukraińskim.
-
Minister Komunikacji Paweł Romocki podpisał ze Stocznią Cesarską w Gdańsku umowę na budowę dwóch statków pasażerskich, późniejszych SS „Gdynia” i SS „Gdańsk”.
-
W Lyonie urodził się Maurice Jarre, kompozytor, autor muzyki filmowej, trzykrotnie nagrodzony Oscarem za muzykę do filmów: „Lawrence z Arabii”, „Doktor Żywago” i „Podróż do Indii”.
-
W Łodzi urodził się Julian Tuwim, poeta, tłumacz, satyryk, współtwórca grupy poetyckiej „Skamander”, kierownik literacki wielu kabaretów warszawskich m.in. „Qui Pro Quo”, autor „Balu w operze”, „Kwiatów polskich”, wielu piosenek, wśród nich „Miłość ci wszystko wybaczy” czy „Na pierwszy znak”, a także popularnych wierszy dla dzieci.
-
W Warszawie urodził się August Zaleski, minister spraw zagranicznych (1926–1932), prezydent RP na uchodźstwie (1947–1972).
-
W Laclede w stanie Missouri urodził się John Pershing, generał, dowódca wojsk amerykańskich we Francji w latach 1917–1918; jego nazwiskiem nazwany został amerykański pocisk rakietowy.
-
W Zdroju w Wielkopolsce urodził się Michał Drzymała, chłop z Poznańskiego, który w latach 1904–1909 prowadził z władzami pruskimi spór o pozwolenie na budowę domu.
-
W Bojańcu koło Żółkwi urodził się Maurycy Mochnacki, pisarz, publicysta, krytyk literacki i muzyczny; członek sprzysiężenia Piotra Wysockiego, jeden z przywódców Towarzystwa Patriotycznego, uczestnik Powstania Listopadowego; po upadku powstania przedostał się do Francji, pozostał na emigracji; autor pracy „Powstanie narodu polskiego w 1830 i 1831”.
-
Król Stanisław August podpisał pacta conventa – zobowiązania króla określające jego program w dziedzinie polityki, gospodarki i kultury.
-
Rosja, Prusy i Austria zawarły traktat dotyczący Rzeczypospolitej, którego celem było wprowadzenie na tron polski po śmierci Augusta II kandydata wskazanego przez wymienione mocarstwa. Traktat ten nazywany jest traktatem Loewenwolda (od nazwiska posła rosyjskiego w Rzeczypospolitej) lub przymierzem „trzech czarnych orłów”.
-
Żona Władysława IV Wazy Cecylia Renata Habsburżanka, została koronowana w kościele św. Jana w Warszawie na królową Polski.
-
W Myśliborzu krzyżacy zawarli układ z Brandenburgią, na mocy którego zakupili za 10 tysięcy grzywien fikcyjne prawa do Pomorza Gdańskiego, uzyskane przez Brandenburgię od króla Węgier i Czech oraz tytularnego króla Polski Wacława III.
-
Walka o tron krakowski: Nad Mozgawą doszło do nierozstrzygniętej bitwy pomiędzy zwolennikami Leszka Białego, wspieranymi przez oddziały ruskie, a idącymi z Wielkopolski wojskami księcia Mieszka III Starego, którego sojusznikami byli książęta śląscy Mieszko I Plątonogi i Jarosław Opolski.