Kalendarz dat

1894

• 

  2.01

  Urodził się Józef Klukowski, artysta rzeźbiarz, dwukrotny medalista Olimpijskiego Konkursu Sztuki.

• 

  8.01

  Urodził się Rajmund Kolbe, znany pod swym zakonnym imieniem Maksymilian Maria. Był franciszkaninem, założył klasztor w Niepokalanowie, zginął w obozie Auschwitz-Birkenau; w 1982 r. został kanonizowany przez papieża Jana Pawła II.

• 

  9.01

  W Warszawie urodził się Henryk Stażewski, malarz, przedstawiciel abstrakcji geometrycznej.

• 

  13.01

  W Warszawie zmarł Jerzy Aleksandrowicz, botanik, wykładowca i organizator instytucji związanych z przyrodą; pionier jedwabnictwa; w 1879 r. założył pierwszą w Polsce Szkołę Ogrodniczą.

• 

  13.01

  W Sotnikach koło Sandomierza urodził się Stanisław Grzmot-Skotnicki, oficer Legionów Polskich, generał WP; w czasie kampanii 1939 r. dowódca Grupy Operacyjnej „Czersk”; zmarł 19 września 1939 r. w wyniku ran odniesionych w bitwie nad Bzurą.

• 

  6.02

  W Pradze urodziła się Maria Czapska, historyczka literatury, eseistka, działaczka Rady Pomocy Żydom „Żegota”, współpracowniczka paryskiej „Kultury”.

• 

  20.02

  W Rzeszowie urodził się Mieczysław Boruta-Spiechowicz, generał WP, dowódca 5 Dywizji Piechoty Armii Polskiej w Związku Sowieckim (1941–1942), następnie dowódca I Korpusu Polskiego w Wielkiej Brytanii (1943–1945). Jeden z założycieli w 1977 r. Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO).

• 

  20.02

  W Kalniku koło Kijowa urodził się Jarosław Iwaszkiewicz, poeta, prozaik, dramatopisarz, tłumacz i eseista; w PRL wieloletni prezes Związku Literatów Polskich, autor m.in. powieści „Sława i chwała”, „Czerwone tarcze”, „Kochankowie z Marony”, opowiadań „Panny z Wilka”, „Brzezina” oraz licznych wierszy, listów, wspomnień i biografii muzyków.

• 

  12.03

  W Poznaniu zmarł August Cieszkowski, filozof, ekonomista.

• 

  5.06

  We Lwowie uroczyście otwarto Panoramę Racławicką, namalowaną pod kierunkiem Jana Styki i Wojciecha Kossaka; dzieło upamiętnia zwycięską bitwę polskich wojsk z 4 kwietnia 1794 r. pod Racławicami; po drugiej wojnie światowej malowidło wraz z częścią zbiorów Ossolineum trafiło ze Lwowa do Wrocławia.

• 

  23.06

  W Paryżu zmarł Władysław Czartoryski, syn Adama Jerzego Czartoryskiego, po jego śmierci w 1861 r. przywódca Hotelu Lambert; założyciel Muzeum Czartoryskich w Krakowie.

• 23.06

  W Paryżu z inicjatywy Pierre’a de Coubertina powołano Międzynarodowy Komitet Olimpijski.

• 

  12.07

  Ukazał się pierwszy numer pisma „Robotnik”, organu prasowego PPS.

• 13.07

  W Odessie urodził się Izaak Babel, rosyjski pisarz żydowskiego pochodzenia, dramaturg, dziennikarz, autor „Armii konnej”, „Opowiadań odesskich”; funkcjonariusz Czeka, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, rozstrzelany przez NKWD w 1940 roku.

• 

  14.07

  We Lwowie drużyny „Sokoła” Lwów i „Sokoła” Kraków rozegrały pierwszy mecz w historii polskiego futbolu.

• 

  16.07

  W Szerokiej na Górnym Śląsku urodził się Henryk Sławik, powstaniec śląski, działacz społeczny, samorządowy i polityczny, wieloletni redaktor naczelny „Gazety Robotniczej”, jeden z ponad 120 tys. polskich uchodźców wojennych, których we wrześniu 1939 r. przyjęły Węgry. Jako prezes Komitetu Obywatelskiego do Spraw Opieki nad Polskimi Uchodźcami na Węgrzech (1939–1944) został pełnomocnikiem na Węgry ministra pracy rządu RP na uchodźstwie. Dzięki pomocy Jozsefa Antalla seniora i polskich księży Sławik uratował – według Yad Vashem – ok. 5 tys. polskich Żydów uchodźców. Aresztowany przez Gestapo w 1944 r., katowany nie zdradził swego węgierskiego przyjaciela J. Antalla. Zamordowany 23 sierpnia 1944 r. w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Mauthausen. Pośmiertnie odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (1990), Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (2004) oraz Orderem Orła Białego (2010).

• 

  26.07

  W Krakowie urodziła się Magdalena Samozwaniec, pisarka; córka malarza Wojciecha Kossaka, siostra Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej; autorka popularnych powieści i opowiadań satyrycznych.

• 

  1.08

  We Lwowie urodził się Wilhelm Orlik-Rueckemann, oficer Legionów Polskich, członek Polskiej Organizacji Wojskowej, generał WP; od sierpnia 1939 r. dowódca Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP).

• 

  27.08

  W Drohobyczu urodził się Kazimierz Wierzyński, poeta, współtwórca grupy „Skamander”, naczelny redaktor „Przeglądu Sportowego” (1926–1931), złoty medalista olimpijskiego konkursu sztuki z 1928 r. za zbiór wierszy „Laur Olimpijski”.

• 

  11.09

  W Słupie na Mazowszu urodziła się Maria Kownacka, pisarka, autorka utworów dla dzieci, m.in. „Plastusiowego pamiętnika”.

• 

  13.09

  W Łodzi urodził się Julian Tuwim, poeta, tłumacz, satyryk, współtwórca grupy poetyckiej „Skamander”, kierownik literacki wielu kabaretów warszawskich m.in. „Qui Pro Quo”, autor „Balu w operze”, „Kwiatów polskich”, wielu piosenek, wśród nich „Miłość ci wszystko wybaczy” czy „Na pierwszy znak”, a także popularnych wierszy dla dzieci.

• 

  4.10

  W Warszawie urodził się Józef Beck, legionista, członek POW, pułkownik WP, jeden z najbliższych współpracowników marszałka Józefa Piłsudskiego; w latach 1932–1939 minister spraw zagranicznych RP.

• 5.10

  Urodził się Tadeusz Gronowski, polski grafik, malarz, architekt wnętrz, twórca plakatów, ilustrator książek. Jest uważany za jednego z pionierów nowoczesnego polskiego plakatu.

• 

  15.10

  W Kaczynie koło Łomży urodził się Zygmunt Kaczyński, ksiądz, poseł na Sejm (1919–1927), dyrektor Katolickiej Agencji Prasowej (1930–1939), minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego w rządzie RP na uchodźstwie (1943–1944); w 1945 r. powrócił do Polski; założyciel i redaktor „Tygodnika Warszawskiego”; aresztowany przez władze komunistyczne i skazany na 10 lat pozbawienia wolności; zmarł w 1953 r. więzieniu.

• 

  15.10

  Władze francuskie aresztowały Alfreda Dreyfusa, oficera armii francuskiej, pochodzenia żydowskiego, niesłusznie oskarżonego o zdradę państwa – przekazanie niemieckiej ambasadzie w Paryżu francuskich tajemnic wojskowych; Dreyfus skazany został na podstawie spreparowanych dowodów i zesłany na Wyspę Diabelską w Gujanie; w 1906 r. zrehabilitowany.

• 

  3.11

  W Poznaniu powstała niemiecka organizacja nacjonalistyczna Deutscher Ostmarkenverein, nazywana Hakatą (od nazwisk organizatorów: Hansemann, Kennemann i Tiedemann); jej celem była germanizacja polskich ziem w zaborze pruskim.

• 

  19.11

  We Lwowie urodził się Wacław Stachiewicz, oficer Legionów Polskich, generał WP, od 1935 r. szef Sztabu Głównego WP; podczas kampanii polskiej 1939 r. szef Sztabu Naczelnego Wodza.

• 

  28.11

  W Poznaniu urodził się Arkady Fiedler, podróżnik, pisarz; uczestnik Powstania Wielkopolskiego, żołnierz POW, w czasie II wojny światowej w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie; autor ponad 30 książek m.in. „Dywizjonu 303” i „Kanady pachnącej żywicą”.

• 3.12

  Na Samoa zmarł Robert Louis Stevenson, pisarz, autor powieści „Wyspa skarbów”, „Porwany za młodu”.

• 5.12

  W Berlinie zakończono budowę Reichstagu.

• 

  6.12

  Urodził się Tadeusz Romer, dyplomata. W czasie II wojny światowej kierował misją specjalną w okupowanym przez Japonię Szanghaju i pomagał tam polskim uchodźcom, głównie żydowskiego pochodzenia. Rząd RP w Londynie skierował go w 1942 r. do Kujbyszewa, gdzie Romer został szefem polskiej misji dyplomatycznej w ZSRR. Następnie był ministrem spraw zagranicznych w rządzie Stanisława Mikołajczyka. Po wojnie zamieszkał w Kanadzie i aż do śmierci w 1978 r. był tam prezesem Polskiego Instytutu Naukowego.

• 

  7.12

  Urodził się Antoni Pajdak, jeden z przywódców Polskiego Państwa Podziemnego aresztowanych podstępnie w 1945 r. i osądzonych w Moskwie w ramach tzw. procesu szesnastu. Skazany na pięć lat więzienia, następne pięć spędził przymusowo na Syberii. Udało się mu wrócić do Polski, aktywnie wspierał demokratyczną opozycję, protestował przeciwko wprowadzeniu do konstytucji zapisu o sojuszu ze Związkiem Radzieckim i należał do założycieli Komitetu Obrony Robotników. Był socjalistą, w czasie I wojny światowej żołnierzem Legionów, a pod koniec II wojny - zastępcą Delegata Rządu RP na Kraj. W okresie międzywojennym jako adwokat bronił za darmo komunistów i socjalistów.

• 7.12

  W La Chenaie zmarł Ferdinand de Lesseps, francuski inżynier, przedsiębiorca, dyplomata; budowniczy Kanału Sueskiego (1859–1869) i inicjator budowy Kanału Panamskiego.

• 

  8.12

  W Zakopanem zmarł Jan Krzeptowski, „Sabała”, gawędziarz, skrzypek, pieśniarz, przewodnik tatrzański, nazwany przez twórcę stylu zakopiańskiego Stanisława Witkiewicza Homerem Tatr.

• 

  9.12

  We Lwowie urodził się Adam Królikiewicz, major WP, komendant Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu; uczestnik wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. oraz kampanii polskiej 1939 r.; jeździec, brązowy medalista olimpijski (1924) w indywidualnym konkursie skoków.

• 

  22.12

  Alfred Dreyfus, oficer armii francuskiej, pochodzenia żydowskiego, niesłusznie oskarżony o zdradę państwa – przekazanie Niemcom francuskich tajemnic wojskowych – skazany został na dożywocie i zesłany na Wyspę Diabelską w Gujanie; w 1906 r. zrehabilitowany.

• 27.12

  W Warszawie urodził się Mieczysław Grydzewski, publicysta, krytyk literacki, współzałożyciel i członek redakcji miesięcznika „Skamander”, twórca i redaktor tygodnika „Wiadomości Literackie” (1924–1939); w czasie II wojny światowej wspólnie z Zygmuntem Nowakowskim doprowadził do powstania „Wiadomości Polskich”; w latach 1946–1966 redaktor naczelny londyńskich „Wiadomości”.

• 28.12

  W Krakowie zmarł Henryk Rodakowski, malarz, portrecista, przedstawiciel nurtu romantycznego.