> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz dat

1983

  • Abp Józef Glemp. Fot. PAP/A. Kossobudzki Orłowski

    Metropolita gnieźnieński i warszawski arcybiskup Józef Glemp mianowany został kardynałem.

  • Grób prof. Adama Kerstena. Fot. Krzem Anonim. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie zmarł prof. Adam Kersten, historyk, badacz dziejów XVII-wiecznej Rzeczypospolitej.

  • Justyna Kowalczyk. Fot. PAP/EPA

    W Limanowej urodziła się Justyna Kowalczyk, biegaczka narciarska, pięciokrotna medalistka igrzysk olimpijskich – brązowa medalistka IO w Turynie (2006), mistrzyni z Vancouver (2010) i Soczi (2014); dwukrotna mistrzyni świata, czterokrotna zdobywczyni Pucharu Świata.

  • „Solidarność”. Fot. PAP/CAF/M. Broniarek

    Tymczasowa Komisja Koordynacyjna NSZZ „Solidarność” wydała oświadczenie programowe „Solidarność dziś”.

  • Reżyser Andrzej Wajda podczas konferencji po premierze filmu „Danton”; z tyłu od lewej: scenograf Allan Starski, producent towarzyszący Barbara Pec-Ślesicka (zespół filmowy X). Warszawa, 01.1983. Fot. PAP/PAI/M. Musiał

    Premiera filmu Andrzeja Wajdy „Danton” z Gerardem Depardieu w roli tytułowej i Wojciechem Pszoniakiem w roli Maksymiliana Robespierre.

  • Kardynałowie nominaci, m.in. Józef Glemp (C), na konsystorzu publicznym zwyczajnym w Bazylice Świętego Piotra w Watykanie. 02.02.1983. Fot. PAP/A. Kossobudzki Orłowski

    Prymas Józef Glemp na publicznym konsystorzu w Watykanie otrzymał godność kardynała-prezbitera.

  • Zmarł Marian Danysz, fizyk, członek Polskiej Akademii Nauk, odkrywca wraz z Jerzym Pniewskim hiperjądra.

  • Władysław Krosnowiecki. Źródło: NAC

    W Warszawie zmarł Władysław Krasnowiecki, aktor, dyrektor naczelny i artystyczny Teatru Narodowego (1949–1951); rektor warszawskiej PWST, prezes ZASP (1965–1970); w czasie II wojny światowej członek Związku Patriotów Polskich, kierował teatrem Armii Polskiej w ZSRS.

  • Kazimiera Iłłakowiczówna. Fot. PAP

    W Poznaniu zmarła Kazimiera Iłłakowiczówna, poetka, tłumaczka, w latach 1926–1935 sekretarka marszałka Józefa Piłsudskiego w Ministerstwie Spraw Wojskowych.

  • Proces organizatorów Radia Solidarność, na ławie oskarżonych: Zbigniew Romaszewski (L stoi), Zofia Romaszewska (3P), Danuta Jadczak (2P). Obrońcy: mec. Jan Olszewski (L), mec. Władysław Siła-Nowicki (C), mec. Jacek Taylor (P). Warszawa, 02.1983. Fot. PAP/CAF/Z. Matuszewski

    Przed Sądem Warszawskiego Okręgu Wojskowego zakończył się proces Zbigniewa i Zofii Romaszewskich oraz kilku innych osób oskarżonych o zorganizowanie w Warszawie podziemnego Radia „Solidarność”; Zbigniew Romaszewski skazany został na cztery i pół roku więzienia, a jego żona Zofia na trzy lata więzienia.

  • Premiera filmu „Karate po polsku” w reżyserii Wojciecha Wójcika.

  • Mieczysław Jastrun (P). Fot. PAP/CAF

    W Warszawie zmarł Mieczysław Jastrun, poeta, eseista, tłumacz, autor m.in. „Spotkania z Salomeą”, „Pięknej choroby”.

  • Anna Walentynowicz. Fot. PAP/CAF/T. Abramowicz

    W Grudziądzu rozpoczął się proces Anny Walentynowicz oskarżonej przez władze komunistyczne o „kontynuowanie działalności związkowej i organizowanie akcji protestacyjnej” w grudniu 1981 r. Walentynowicz skazana została na rok i trzy miesiące więzienia w zawieszeniu na trzy lata.

  • Anna Dymna, odtwórczyni roli tytułowej w filmie „Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny”. Fot. PAP/M. Sochor

    Premiera filmu „Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny” w reżyserii Janusza Majewskiego.

  • Hanna Malewska. Fot. NAC

    W Krakowie zmarła Hanna Malewska, pisarka, autorka powieści historycznych, w latach 1957–1973 redaktorka pisma katolickiego „Znak”, autorka m.in. powieści „Żelazna korona”, „Kamienie wołać będą”, „Panowie Leszczyńscy”; żołnierz Armii Krajowej.

  • Reżyser i scenarzysta Jerzy Kawalerowicz (C) oraz aktorzy Franciszek Pieczka i Stefania Staszewska podczas realizacji filmu "Austeria". Fot. PAP/W. Rozmysłowicz

    Premiera filmu „Austeria” w reżyserii Jerzego Kawalerowicza.

  • Aleksander Ścibor-Rylski. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Aleksander Ścibor-Rylski, pisarz, autor m.in. książek "Węgiel", "Pierścionek z końskiego włosia", scenarzysta (m.in. "Trąd", "Człowiek z marmuru", "Człowiek z żelaza", "Lalka"), reżyser filmów: "Ich dzień powszedni", "Jutro Meksyk", "Wilcze echa", "Morderca zostawia ślad".

  • Marek Piestrak. Fot. Marcin Kalinski /PAP

    Premiera filmu „Wilczyca” w reżyserii Marka Piestraka.

  • Budowa warszawskiego metra na Ursynowie. 1983.06.06. Fot. PAP/T. Walczak

    Początek budowy pierwszej linii warszawskiego metra.

  • Jerzy Andrzejewski. Fot. PAP/CAF

    W Warszawie zmarł Jerzy Andrzejewski, prozaik, publicysta, scenarzysta; w latach 1950–1957 członek PZPR, poseł na Sejm (1952–1957); od 1976 r. członek Komitetu Obrony Robotników, a następnie KSS „KOR”; redaktor niezależnego „Zapisu” (1977); autor powieści „Popiół i diament”, „Ciemności kryją ziemię”, „Bramy raju” i „Miazga”.

  • Józef Pinior. Fot. PAP/A. Warżawa

    We Wrocławiu aresztowany został przewodniczący podziemnej „Solidarności” na Dolnym Śląsku Józef Pinior.

  • Płk Jan Rzepecki. Fot. PAP/CAF/J. Baranowski

    W Warszawie zmarł płk Jan Rzepecki, szef Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK, komendant Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”.

  • Atak ZOMO na ludzi zgromadzonych przed katedrą Świętego Jana Chrzciciela na warszawskiej Starówce. 01.05.1983. Fot. PAP/A. Rybczyński

    Stan wojenny: na wezwanie TKK NSZZ „Solidarność” odbyły się niezależne pochody i demonstracje. W Gdańsku, Gdyni, Warszawie, Wrocławiu, Szczecinie, Poznaniu, Krakowie i Nowej Hucie manifestantów zaatakowały oddziały ZOMO; w wyniku działań milicji śmierć ponieśli dwaj robotnicy: Ryszard Smagur i Bernard Łyskawa; zatrzymano około 1000 osób.

  • Plan filmu "Pan Tadeusz" Andrzeja Wajdy: Zosia - Alicja Bachleda-Curuś. Fot. PAP/R. Pietruszka

    W Tampico w Meksyku urodziła się Alicja Bachleda-Curuś, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Syzyfowe prace”, „Pan Tadeusz”, „Wrota Europy” i „Bitwa pod Wiedniem”.

  • Grzegorz Przemyk. Fot. Archiwum IPN

    19-letni maturzysta Grzegorz Przemyk został zatrzymany przez funkcjonariuszy MO, a następnie brutalnie pobity w komisariacie na warszawskim Starym Mieście. Dwa dni później w wyniku odniesionych obrażeń zmarł w szpitalu. Była to jedna z najgłośniejszych zbrodni aparatu władzy PRL.

  • Grzegorz Przemyk Fot. Archiwum IPN

    Stan wojenny: w Warszawie zmarł Grzegorz Przemyk, 19-letni uczeń Liceum Ogólnokształcącego im. Andrzeja Frycza-Modrzewskiego, zatrzymany 12 maja 1983 r. przez funkcjonariuszy MO na pl. Zamkowym w Warszawie i bestialsko pobity w komisariacie przy ul. Jezuickiej; jego śmierć była jedną z najgłośniejszych zbrodni aparatu bezpieczeństwa PRL.

  • Sylwester Chęciński. Fot. PAP/R. Guz

    Premiera filmu „Wielki Szu” w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego.

  • Pogrzeb Grzegorza Przemyka - po mszy żałobnej w kościele Świętego Stanisława Kostki na Żoliborzu wyrusza kondukt na cmentarz Powązkowski; na zdjęciu od lewej: ks. Jerzy Popiełuszko, ks. Jan Sikorski. Fot. PAP/PAI/W. Kryński

    W Warszawie kilkadziesiąt tysięcy osób uczestniczyło w pogrzebie Grzegorza Przemyka, 19-letniego maturzysty, śmiertelnie pobitego przez funkcjonariuszy MO.

  • Dar Pomorza. Fot. PAP/CAF/J. Uklejewski

    Żaglowiec „Dar Pomorza” został przekształcony w statek-muzeum.

  • Józef Lejtes. Fot. NAC

    W Los Angeles zmarł Józef Lejtes, reżyser filmowy, jeden najważniejszych twórców polskiego kina w okresie międzywojennym; autor m.in. filmów „Barbara Radziwiłłówna”, „Dziewczęta z Nowolipek” i „Granica”.

  • Zdzisław Najder. Fot. PAP/J. Kamiński

    Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego zaocznie skazał oskarżonego o szpiegostwo Zdzisława Najdera na karę śmierci oraz kary dodatkowe: pozbawienia praw publicznych na zawsze i konfiskatę mienia w całości. 

  • Papież Jan Paweł II. 1983 r. Fot. PAP/J. Ochoński

    Rozpoczęła się druga pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski (16–23 czerwca).

  • Miron Białoszewski. Fot. PAP/H. Rosiak

    W Warszawie zmarł Miron Białoszewski, poeta, prozaik, twórca teatralny, autor „Pamiętnika z powstania warszawskiego”.

  • Ukazał się pierwszy album zespołu Lady Pank.

  • Papież Jan Paweł II. 1983 r. Fot. PAP/J. Ochoński
  • Syrena 105 z 1977 r. Fot. PAP/A. Ciereszko

    W bielskiej FSM zakończono produkcję samochodu Syrena 105.

  • Na ogrodzeniu Klubu Sportowego Stoczniowiec w Gdańsku znaleziono powieszone ciało Jana Samsonowicza, działacza NSZZ „Solidarność” i jednego z inicjatorów powstania Ruchu Młodej Polski. W 1989 r. Sejmowa Komisja Nadzwyczajna do Zbadania Działalności MSW umieściła jego nazwisko na liście potencjalnych ofiar działań bezpieki w czasie stanu wojennego.

  • Krystyna Palmowska. Fot. PAP/Z. Staszyszyn

    Krystyna Palmowska, jako pierwsza kobieta, zdobyła Broad Peak w Karakorum.

  • Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa w Łazienkach Królewskich. Fot. PAP/T. Prażmowski

    Na terenie Łazienek Królewskich w Warszawie utworzono Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa.

  • Dorota Masłowska. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Wejherowie urodziła się Dorota Masłowska, pisarka, autorka dramatów i powieści, m.in. „Wojny polsko-ruskiej pod flagą biało-czerwoną” oraz „Pawia królowej”.

  • Wojciech Jaruzelski. 1982 r. Fot. PAP/M. Langda
  • Stan wojenny w Warszawie - bojowy wóz piechoty. 12.1981. Fot. PAP/Archiwum

    Rada Państwa, po 586 dniach obowiązywania, zniosła formalnie stan wojenny w Polsce, zachowując jednak część represyjnego ustawodawstwa.

  • Jerzy Kukuczka na szczycie Gaszerbrum I (Hidden Peak, K5). 23.07.1983. Fot. PAP/Reprodukcja

    Jerzy Kukuczka i Wojciech Kurtyka jako pierwsi Polacy zdobyli szczyt Gaszerbrum I (8068 m n.p.m.), leżący w paśmie Karakorum – gór na pograniczu Indii, Pakistanu i Chin.

  • W Gdańsku pod Pomnikiem Ofiar Grudnia '70 odbyła się manifestacja.

  • Jan Zachwatowicz. Fot. PAP/CAF/M. Szyperko

    W Warszawie zmarł Jan Zachwatowicz, architekt, historyk sztuki, profesor Politechniki Warszawskiej; inicjator renowacji i odbudowy wielu zabytków polskich po 1945 r., m.in. Starego Miasta, katedry św. Jana i Zamku Królewskiego w Warszawie.

  • Zofia Morozowska. Fot. PAP/CAF/Z. Matuszewski

    W Warszawie zmarła Zofia Mrozowska, aktorka, pedagog warszawskiej PWST, przez wiele lat związana ze stołecznym Teatrem Współczesnym; wystąpiła w filmach „Zakazane piosenki”, „Ostatni etap”, „Miasto nieujarzmione”, „Prawo i pięść”, „Bilans kwartalny”, „Constans”, a także w serialu „Polskie drogi”.

  • Służba Bezpieczeństwa aresztowała przewodniczącego Regionu Małopolska i członka TKK NSZZ „Solidarność” Władysława Hradka.

  • W Stoczni Gdańskiej doszło do spotkania wicepremiera Mieczysława F. Rakowskiego ze stoczniowcami.

  • W Łodzi zmarł Zygmunt Malawski, aktor.

  • Początek protestacyjnej głodówki więźniów politycznych w Zakładzie Karnym w Barczewie.

  • Proces czterech działaczy KSS "KOR" - Adama Michnika, Jacka Kuronia, Zbigniewa Romaszewskiego i Henryka Wujca przed Sądem Warszawskiego Okręgu Wojskowego. Warszawa 13.07.1984. Fot. PAP/PAI/W. Kryński

    Prokuratura Wojskowa skierowała do sądu akt oskarżenia przeciwko członkom Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”: Jackowi Kuroniowi, Adamowi Michnikowi, Zbigniewowi Romaszewskiemu i Henrykowi Wujcowi.

  • Pomnik Małego Powstańca. Fot. PAP/M. Obara

    W Warszawie przy ul. Podwale odsłonięto pomnik Małego Powstańca.

  • Dyplom i medal Pokojowej Nagrody Nobla, który otrzymał Lech Wałęsa. Fot. PAP/T. Gzell

    Lech Wałęsa został laureatem Pokojowej Nagrody Nobla.

  • Premiera serialu telewizyjnego „Blisko, coraz bliżej” w reżyserii Zbigniewa Chmielewskiego.

  • W Berkeley zmarł Alfred Tarski, urodzony w Warszawie matematyk, filozof, jeden z najwybitniejszych logików, twórca semantycznej definicji prawdy, profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley. Jest współtwórcą tzw. paradoksu Banacha-Tarskiego, definicji prawdy i teorii modeli. Od 1939 r. w USA.

  • Maja Włoszczowska. Fot. PAP/L. Szymański

    W Warszawie urodziła się Maja Włoszczowska, wicemistrzyni olimpijska w kolarstwie górskim z Pekinu (2008) i Rio de Janeiro (2016); wielokrotna medalistka mistrzostw świata i Europy.

  • Jalu Kurek. Fot. PAP/Afa Pixx/M. Stankiewicz

    Zmarł Jalu Kurek, poeta, prozaik, tłumacz literatury włoskiej.

  •  Na Cyprze proklamowano Turecką Republikę Cypru Północnego.

  • Gen. Wojciech Jaruzelski, pełniący funkcję premiera, ustąpił ze stanowiska ministra obrony narodowej, które zajmował od 1968 r.; jego następcą został gen. Florian Siwicki.

  • Premiera filmu „Krzyk” w reżyserii Barbary Sass.

  • Danuta Wałęsa wraz z synem Bogdanem odebrała w Oslo przyznaną Lechowi Wałęsie Pokojową Nagrodę Nobla. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    Danuta Wałęsa wraz z synem odebrała w Oslo przyznaną Lechowi Wałęsie Pokojową Nagrodę Nobla.

  • Otylia Jędrzejczak. Fot. PAP/S. Leszczyński

    W Rudzie Śląskiej urodziła się Otylia Jędrzejczak, pływaczka; trzykrotna medalistka igrzysk olimpijskich w Atenach (2004): na 200 m stylem motylkowym wywalczyła złoty medal, a na 100 m stylem motylkowym i 400 m stylem dowolnym była druga; wielokrotna medalistka mistrzostw świata i Europy; trzykrotna rekordzistka świata.

  • W Łodzi zmarł Antoni Dmochowski, biochemik, specjalista w dziedzinie chemii kwasów nukleinowych.

  • Seweryn Steinwurzel. Fot. NAC

    W Lod (Izrael) zmarł Seweryn Steinwurzel, operator filmowy, autor zdjęć do wielu filmów z okresu dwudziestolecia międzywojennego, m.in. „Córki generała Pankratowa” (1934), „Barbary Radziwiłłówny” (1936), „Trędowatej” (1936) i „Dziewcząt z Nowolipek” (1937).