Kalendarz dat

1983

• 

  5.01

  Metropolita gnieźnieński i warszawski arcybiskup Józef Glemp mianowany został kardynałem.

• 

  11.01

  W Warszawie zmarł prof. Adam Kersten, historyk, badacz dziejów XVII-wiecznej Rzeczypospolitej.

• 

  19.01

  W Limanowej urodziła się Justyna Kowalczyk, biegaczka narciarska, pięciokrotna medalistka igrzysk olimpijskich – brązowa medalistka IO w Turynie (2006), mistrzyni z Vancouver (2010) i Soczi (2014); dwukrotna mistrzyni świata, czterokrotna zdobywczyni Pucharu Świata.

• 

  22.01

  Tymczasowa Komisja Koordynacyjna NSZZ „Solidarność” wydała oświadczenie programowe „Solidarność dziś”.

• 

  31.01

  Premiera filmu Andrzeja Wajdy „Danton” z Gerardem Depardieu w roli tytułowej i Wojciechem Pszoniakiem w roli Maksymiliana Robespierre.

• 

  2.02

  Prymas Józef Glemp na publicznym konsystorzu w Watykanie otrzymał godność kardynała-prezbitera.

• 9.02

  Zmarł Marian Danysz, fizyk, członek Polskiej Akademii Nauk, odkrywca wraz z Jerzym Pniewskim hiperjądra.

• 

  14.02

  W Warszawie zmarł Władysław Krasnowiecki, aktor, dyrektor naczelny i artystyczny Teatru Narodowego (1949–1951); rektor warszawskiej PWST, prezes ZASP (1965–1970); w czasie II wojny światowej członek Związku Patriotów Polskich, kierował teatrem Armii Polskiej w ZSRS.

• 

  16.02

  W Poznaniu zmarła Kazimiera Iłłakowiczówna, poetka, tłumaczka, w latach 1926–1935 sekretarka marszałka Józefa Piłsudskiego w Ministerstwie Spraw Wojskowych.

• 

  17.02

  Przed Sądem Warszawskiego Okręgu Wojskowego zakończył się proces Zbigniewa i Zofii Romaszewskich oraz kilku innych osób oskarżonych o zorganizowanie w Warszawie podziemnego Radia „Solidarność”; Zbigniew Romaszewski skazany został na cztery i pół roku więzienia, a jego żona Zofia na trzy lata więzienia.

• 21.02

  Premiera filmu „Karate po polsku” w reżyserii Wojciecha Wójcika.

• 

  22.02

  W Warszawie zmarł Mieczysław Jastrun, poeta, eseista, tłumacz, autor m.in. „Spotkania z Salomeą”, „Pięknej choroby”.

• 

  9.03

  W Grudziądzu rozpoczął się proces Anny Walentynowicz oskarżonej przez władze komunistyczne o „kontynuowanie działalności związkowej i organizowanie akcji protestacyjnej” w grudniu 1981 r. Walentynowicz skazana została na rok i trzy miesiące więzienia w zawieszeniu na trzy lata.

• 

  14.03

  Premiera filmu „Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny” w reżyserii Janusza Majewskiego.

• 

  27.03

  W Krakowie zmarła Hanna Malewska, pisarka, autorka powieści historycznych, w latach 1957–1973 redaktorka pisma katolickiego „Znak”, autorka m.in. powieści „Żelazna korona”, „Kamienie wołać będą”, „Panowie Leszczyńscy”; żołnierz Armii Krajowej.

• 

  28.03

  Premiera filmu „Austeria” w reżyserii Jerzego Kawalerowicza.

• 

  3.04

  W Warszawie zmarł Aleksander Ścibor-Rylski, pisarz, autor m.in. książek "Węgiel", "Pierścionek z końskiego włosia", scenarzysta (m.in. "Trąd", "Człowiek z marmuru", "Człowiek z żelaza", "Lalka"), reżyser filmów: "Ich dzień powszedni", "Jutro Meksyk", "Wilcze echa", "Morderca zostawia ślad".

• 

  11.04

  Premiera filmu „Wilczyca” w reżyserii Marka Piestraka.

• 

  15.04

  Początek budowy pierwszej linii warszawskiego metra.

• 

  19.04

  W Warszawie zmarł Jerzy Andrzejewski, prozaik, publicysta, scenarzysta; w latach 1950–1957 członek PZPR, poseł na Sejm (1952–1957); od 1976 r. członek Komitetu Obrony Robotników, a następnie KSS „KOR”; redaktor niezależnego „Zapisu” (1977); autor powieści „Popiół i diament”, „Ciemności kryją ziemię”, „Bramy raju” i „Miazga”.

• 

  23.04

  We Wrocławiu aresztowany został przewodniczący podziemnej „Solidarności” na Dolnym Śląsku Józef Pinior.

• 

  28.04

  W Warszawie zmarł płk Jan Rzepecki, szef Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK, komendant Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”.

• 

  1.05

  Stan wojenny: na wezwanie TKK NSZZ „Solidarność” odbyły się niezależne pochody i demonstracje. W Gdańsku, Gdyni, Warszawie, Wrocławiu, Szczecinie, Poznaniu, Krakowie i Nowej Hucie manifestantów zaatakowały oddziały ZOMO; w wyniku działań milicji śmierć ponieśli dwaj robotnicy: Ryszard Smagur i Bernard Łyskawa; zatrzymano około 1000 osób.

• 

  12.05

  W Tampico w Meksyku urodziła się Alicja Bachleda-Curuś, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Syzyfowe prace”, „Pan Tadeusz”, „Wrota Europy” i „Bitwa pod Wiedniem”.

• 

  12.05

  19-letni maturzysta Grzegorz Przemyk został zatrzymany przez funkcjonariuszy MO, a następnie brutalnie pobity w komisariacie na warszawskim Starym Mieście. Dwa dni później w wyniku odniesionych obrażeń zmarł w szpitalu. Była to jedna z najgłośniejszych zbrodni aparatu władzy PRL.

• 

  14.05

  Stan wojenny: w Warszawie zmarł Grzegorz Przemyk, 19-letni uczeń Liceum Ogólnokształcącego im. Andrzeja Frycza-Modrzewskiego, zatrzymany 12 maja 1983 r. przez funkcjonariuszy MO na pl. Zamkowym w Warszawie i bestialsko pobity w komisariacie przy ul. Jezuickiej; jego śmierć była jedną z najgłośniejszych zbrodni aparatu bezpieczeństwa PRL.

• 

  16.05

  Premiera filmu „Wielki Szu” w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego.

• 

  19.05

  W Warszawie kilkadziesiąt tysięcy osób uczestniczyło w pogrzebie Grzegorza Przemyka, 19-letniego maturzysty, śmiertelnie pobitego przez funkcjonariuszy MO.

• 

  27.05

  W Los Angeles zmarł Józef Lejtes, reżyser filmowy, jeden najważniejszych twórców polskiego kina w okresie międzywojennym; autor m.in. filmów „Barbara Radziwiłłówna”, „Dziewczęta z Nowolipek” i „Granica”.

• 

  27.05

  Żaglowiec „Dar Pomorza” został przekształcony w statek-muzeum.

• 

  28.05

  Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego zaocznie skazał oskarżonego o szpiegostwo Zdzisława Najdera na karę śmierci oraz kary dodatkowe: pozbawienia praw publicznych na zawsze i konfiskatę mienia w całości. 

• 

  16.06

  Rozpoczęła się druga pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski (16–23 czerwca).

• 

  17.06

  W Warszawie zmarł Miron Białoszewski, poeta, prozaik, twórca teatralny, autor „Pamiętnika z powstania warszawskiego”.

• 20.06

  Ukazał się pierwszy album zespołu Lady Pank.

• 

  23.06

  Papież Jan Paweł II zakończył drugą pielgrzymkę do Polski.

• 

  30.06

  Krystyna Palmowska, jako pierwsza kobieta, zdobyła Broad Peak w Karakorum.

• 

  30.06

  W bielskiej FSM zakończono produkcję samochodu Syrena 105.

• 

  30.06

  Na ogrodzeniu Klubu Sportowego Stoczniowiec w Gdańsku znaleziono powieszone ciało Jana Samsonowicza, działacza NSZZ „Solidarność” i jednego z inicjatorów powstania Ruchu Młodej Polski. W 1989 r. Sejmowa Komisja Nadzwyczajna do Zbadania Działalności MSW umieściła jego nazwisko na liście potencjalnych ofiar działań bezpieki w czasie stanu wojennego.

• 

  1.07

  Na terenie Łazienek Królewskich w Warszawie utworzono Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa.

• 

  3.07

  W Wejherowie urodziła się Dorota Masłowska, pisarka, autorka dramatów i powieści, m.in. „Wojny polsko-ruskiej pod flagą biało-czerwoną” oraz „Pawia królowej”.

• 

  21.07

  Rozwiązała się Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego.

• 

  22.07

  Rada Państwa, po 586 dniach obowiązywania, zniosła formalnie stan wojenny w Polsce, zachowując jednak część represyjnego ustawodawstwa.

• 

  23.07

  Jerzy Kukuczka i Wojciech Kurtyka jako pierwsi Polacy zdobyli szczyt Gaszerbrum I (8068 m n.p.m.), leżący w paśmie Karakorum – gór na pograniczu Indii, Pakistanu i Chin.

• 13.08

  W Gdańsku pod Pomnikiem Ofiar Grudnia '70 odbyła się manifestacja.

• 

  18.08

  W Warszawie zmarł Jan Zachwatowicz, architekt, historyk sztuki, profesor Politechniki Warszawskiej; inicjator renowacji i odbudowy wielu zabytków polskich po 1945 r., m.in. Starego Miasta, katedry św. Jana i Zamku Królewskiego w Warszawie.

• 

  19.08

  W Warszawie zmarła Zofia Mrozowska, aktorka, pedagog warszawskiej PWST, przez wiele lat związana ze stołecznym Teatrem Współczesnym; wystąpiła w filmach „Zakazane piosenki”, „Ostatni etap”, „Miasto nieujarzmione”, „Prawo i pięść”, „Bilans kwartalny”, „Constans”, a także w serialu „Polskie drogi”.

• 19.08

  Służba Bezpieczeństwa aresztowała przewodniczącego Regionu Małopolska i członka TKK NSZZ „Solidarność” Władysława Hradka.

• 25.08

  W Stoczni Gdańskiej doszło do spotkania wicepremiera Mieczysława F. Rakowskiego ze stoczniowcami.

• 30.08

  W Łodzi zmarł Zygmunt Malawski, aktor.

• 13.09

  Początek protestacyjnej głodówki więźniów politycznych w Zakładzie Karnym w Barczewie.

• 

  27.09

  Prokuratura Wojskowa skierowała do sądu akt oskarżenia przeciwko członkom Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”: Jackowi Kuroniowi, Adamowi Michnikowi, Zbigniewowi Romaszewskiemu i Henrykowi Wujcowi.

• 

  1.10

  W Warszawie przy ul. Podwale odsłonięto pomnik Małego Powstańca.

• 

  5.10

  Lech Wałęsa został laureatem Pokojowej Nagrody Nobla.

• 23.10

  Premiera serialu telewizyjnego „Blisko, coraz bliżej” w reżyserii Zbigniewa Chmielewskiego.

• 26.10

  W Berkeley zmarł Alfred Tarski, urodzony w Warszawie matematyk, filozof, jeden z najwybitniejszych logików, twórca semantycznej definicji prawdy, profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley. Jest współtwórcą tzw. paradoksu Banacha-Tarskiego, definicji prawdy i teorii modeli.

• 

  9.11

  W Warszawie urodziła się Maja Włoszczowska, wicemistrzyni olimpijska w kolarstwie górskim z Pekinu (2008) i Rio de Janeiro (2016); wielokrotna medalistka mistrzostw świata i Europy.

• 

  10.11

  Zmarł Jalu Kurek, poeta, prozaik, tłumacz literatury włoskiej.

• 15.11

   Na Cyprze proklamowano Turecką Republikę Cypru Północnego.

• 22.11

  Gen. Wojciech Jaruzelski, pełniący funkcję premiera, ustąpił ze stanowiska ministra obrony narodowej, które zajmował od 1968 r.; jego następcą został gen. Florian Siwicki.

• 2.12

  Premiera filmu „Krzyk” w reżyserii Barbary Sass.

• 

  10.12

  Danuta Wałęsa wraz z synem odebrała w Oslo przyznaną Lechowi Wałęsie Pokojową Nagrodę Nobla.

• 

  13.12

  W Rudzie Śląskiej urodziła się Otylia Jędrzejczak, pływaczka; trzykrotna medalistka igrzysk olimpijskich w Atenach (2004): na 200 m stylem motylkowym wywalczyła złoty medal, a na 100 m stylem motylkowym i 400 m stylem dowolnym była druga; wielokrotna medalistka mistrzostw świata i Europy; trzykrotna rekordzistka świata.

• 23.12

  W Łodzi zmarł Antoni Dmochowski, biochemik, specjalista w dziedzinie chemii kwasów nukleinowych.

• 

  27.12

  W Lod (Izrael) zmarł Seweryn Steinwurzel, operator filmowy, autor zdjęć do wielu filmów z okresu dwudziestolecia międzywojennego, m.in. „Córki generała Pankratowa” (1934), „Barbary Radziwiłłówny” (1936), „Trędowatej” (1936) i „Dziewcząt z Nowolipek” (1937).