Kalendarz dat

1934

• 2.01

  W Kolonii urodził się Leopold Rene Nowak, reżyser, scenarzysta, aktor.

• 

  12.01

  W Nowym Jorku zmarł Paweł Kochański, skrzypek, pedagog.

• 

  14.01

  W Warszawie urodził się Marek Hłasko, pisarz, scenarzysta filmowy; autor „Sonaty marymonckiej”, „Pięknych dwudziestoletnich”, „Ósmego dnia tygodnia”, „Pętli”. 

• 

  17.01

  W Baranowiczach koło Nowogródka urodziła się Lidia Korsakówna, aktorka, znana z filmów „Przygoda na Mariensztacie”, „Klub kawalerów”, „Dziewczęta z Nowolipek”, przez lata związana z warszawskim Teatrem Syrena.

• 

  17.01

  W Tchórzowie koło Węgrowa urodził się Jerzy Turek, aktor, przez wiele lat związany z warszawskim Teatrem Kwadrat; odtwórca wielu ról filmowych, m.in. trenera Wacława Jarząbka w komedii „Miś” Stanisława Barei; wystąpił również w serialu „Alternatywy 4”.

• 

  24.01

  W Lesznie urodził się Stanisław Grochowiak, jeden z najoryginalniejszych polskich poetów, prozaik, dramatopisarz, publicysta; redaktor naczelny pisma „Współczesność”.

• 

  26.01

  W Berlinie podpisano polsko-niemiecką deklarację o niestosowaniu przemocy; obydwa państwa wszelkie kwestie sporne miały rozwiązywać na drodze dyplomatycznej; deklaracja została wypowiedziana jednostronnie przez III Rzeszę Niemiecką w kwietniu 1939 r.

• 

  5.02

  Podczas zjazdu Akcji Katolickiej w Krakowie powołano Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży.

• 

  24.02

  Premiera filmu „Pieśniarz Warszawy” w reżyserii Michała Waszyńskiego.

• 

  25.02

  W Czarnkowie urodził się Leszek Bogdanowicz, kompozytor, dyrygent, gitarzysta; w 1959 r. współtwórca pierwszego polskiego zespołu rock-and-rollowego „Rythm and Blues”.

• 

  27.02

  W Berlinie gestapo rozbiło polską siatkę szpiegowską, aresztując m.in. agenta polskiego wywiadu Jerzego Sosnowskiego.

• 

  3.03

  W Kaliszu urodził się Andrzej May, aktor teatralny i filmowy, reżyser, odtwórca m.in. ról „Czarnego” w filmie Jerzego Passendorfera „Zamach” oraz Stanisława Połanieckiego w serialu „Rodzina Połanieckich”.

• 

  3.03

  We Lwowie urodził się Jacek Kuroń, wieloletni więzień polityczny w PRL, współtwórca KOR, czołowy doradca kierownictwa NSZZ „Solidarność”, uczestnik obrad Okrągłego Stołu, parlamentarzysta, minister pracy i polityki socjalnej, historyk, publicysta, wychowawca, społecznik.

• 

  7.03

  W Warszawie podpisano protokół o normalizacji stosunków gospodarczych między Polską a Niemcami.

• 

  12.03

  W Kochłowicach, obecnie dzielnica Rudy Śląskiej, urodził się Henryk Bista, aktor, przez 30 lat związany z Teatrem Wybrzeże w Gdańsku, od 1992 r. występował w Teatrze Współczesnym w Warszawie; znany m.in. z roli Senatora w filmie „Lawa” Tadeusza Konwickiego, sędziego Jaskóły w „Piłkarskim pokerze” Janusza Zaorskiego oraz Bertolda Brechta w telewizyjnej inscenizacji „Opowieści z Hollywoodu”.

• 

  24.03

  W Gołogórach urodził się Ryszard Zub, szermierz, szablista, trzykrotny medalista igrzysk olimpijskich (1956, 1960, 1964), czterokrotny mistrz świata.

• 

  2.04

  W Warszawie zmarł Adam Skwarczyński, działacz PPS, żołnierz I Brygady Legionów, członek Komendy Głównej POW oraz Konwentu Organizacji A. Założyciel i redaktor naczelny pisma „Droga”, ideolog obozu piłsudczykowskiego.

• 

  5.04

  W Wilnie urodził się Bohdan Poręba, reżyser, publicysta; twórca filmów „Gniewko, syn rybaka”, „Hubal”, „Jarosław Dąbrowski”, „Katastrofa w Gibraltarze” i „Polonia Restituta”; członek Patriotycznego Ruchu Ocalenia Narodowego, współzałożyciel Zjednoczenia Patriotycznego „Grunwald”.

• 

  8.04

  W Warszawie zmarł Władysław Skoczylas, grafik, drzeworytnik, malarz, rzeźbiarz, autor m.in. „Pochodu zbójników”, „Teki zbójnickiej” i „Teki podhalańskiej”.

• 

  14.04

  Powołano Obóz Narodowo-Radykalny (ONR).

• 

  15.04

  W Międzyrzecu Podlaskim urodził się Andrzej Kopiczyński, aktor, przez wiele lat związany z warszawskim Teatrem Kwadrat; wielką popularność przyniosła mu rola inżyniera Stefana Karwowskiego w serialu „Czterdziestolatek” i „Czterdziestolatek 20 lat później”, zagrał również w filmach „Jarzębina czerwona”, „Kopernik” i „Znachor”.

• 

  18.04

  W Warszawie założono Instytut Fryderyka Chopina; od 1950 r. działający pod nazwą Towarzystwa im. Fryderyka Chopina.

• 

  19.04

  W Warszawie urodził się Jan Kobuszewski, aktor, artysta kabaretowy, związany z warszawskim Teatrem Kwadrat; znany m.in. z występów w kabaretach: „Dudek”, Kabarecie Starszych Panów i w Kabarecie Olgi Lipińskiej, a także z ról w filmach Stanisława Barei.

• 

  28.04

  W Warszawie odbyła się uroczystość otwarcia nowego cywilnego lotniska na Okęciu; wcześniej samoloty lądowały na aerodromie na Polach Mokotowskich.

• 

  13.05

  Do dymisji podał się premier Janusz Jędrzejewicz.

• 

  15.05

  W wyniku zamachu stanu na Łotwie władzę przejął Karlis Ulmanis, sprawujący autorytarne rządy do 1940 r.

• 

  10.06

  W Wilnie urodziła się Magda Teresa Wójcik, aktorka, reżyserka, współzałożycielka Teatru Adekwatnego; znana m.in. z roli Łucji w filmie Janusza Zaorskiego „Matka Królów”.

• 

  15.06

  W Warszawie Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów dokonała zamachu na ministra spraw wewnętrznych i rzecznika porozumienia polsko-ukraińskiego Bronisława Pierackiego, który w wyniku odniesionych ran zmarł tego samego dnia.

• 

  15.06

  W Zaworach w Wielkopolsce urodził się Jan Berdyszak, rzeźbiarz, malarz, grafik, scenograf, teoretyk sztuki, pedagog.

• 

  17.06

  Ukazał się dekret prezydenta RP Ignacego Mościckiego o utworzeniu obozu izolacyjnego w Berezie Kartuskiej.

• 

  29.06

  „Noc długich noży”: na polecenie Adolfa Hitlera bojówki SS, pod pretekstem planowanego zamachu stanu, aresztowały działaczy SA z Ernstem Roehmem na czele; w wyniku akcji zginęło kilkuset „spiskowców”, a Hitler utorował sobie drogę do objęcia dyktatorskiej władzy w Niemczech.

• 

  4.07

  W Sancellemoz we Francji zmarła Maria Skłodowska-Curie, autorka pionierskich prac z fizyki i chemii jądrowej, jedyna dotąd kobieta uhonorowana przez Szwedzką Akademię Nauk dwiema Nagrodami Nobla.

• 

  10.07

  Władze państwowe rozwiązały Obóz Narodowo-Radykalny (ONR).

• 

  12.07

  Na mocy rozporządzenia z mocą ustawy prezydenta Ignacego Mościckiego z 17 czerwca 1934 r. w sprawie osób zagrażających bezpieczeństwu, spokojowi i porządkowi publicznemu w Berezie Kartuskiej utworzono obóz dla więźniów politycznych – zwany oficjalnie „miejscem odosobnienia”.

• 

  17.07

  We Lwowie urodził się Ryszard Filipski, aktor, odtwórca roli majora Henryka Dobrzańskiego w filmie Bohdana Poręby „Hubal”, wachmistrza Soroki w „Potopie” Jerzego Hoffmana i Józefa Piłsudskiego w „Zamachu stanu”. Twórca teatru eref-66, kierownik Zespołu Filmowego „Iluzjon”.

• 

  19.07

  W Wilnie urodził się Janusz Christa, rysownik, autor jednego z najpopularniejszych polskich komiksów „Kajko i Kokosz”.

• 

  25.07

  W Warszawie urodził się ksiądz Adam Boniecki, redaktor naczelny polskiej edycji dziennika „L'Osservatore Romano” (1979–1991); generał zakonu marianów (1993–2000); od 1964 r. związany z „Tygodnikiem Powszechnym”, w którym po śmierci Jerzego Turowicza pełnił funkcję redaktora naczelnego (1999–2011).

• 

  29.07

  W Łodzi urodził się Michał Szewczyk, (właść. Eugeniusz Szewczyk), aktor, znany z filmów „Zamach”, „Kapitan Sowa na tropie”, „Pan Samochodzik i templariusze”.

• 

  31.07

  Stefan Starzyński został mianowany komisarycznym prezydentem Warszawy.

• 2.08

  W Neudeck w Prusach Wschodnich, obecnie Ogrodzieniec, zmarł Paul von Hindenburg, niemiecki feldmarszałek, w czasie I wojny światowej początkowo naczelny dowódca frontu wschodniego, następnie szef sztabu generalnego (1916–1918); w latach 1925–1934 prezydent Niemiec.

• 

  2.08

  Adolf Hitler ogłosił się führerem Rzeszy Niemieckiej, łącząc w swym ręku władzę prezydenta i kanclerza.

• 

  6.08

  W 20. rocznicę wymarszu I Kompanii Kadrowej w Krakowie rozpoczęto sypanie Kopca Józefa Piłsudskiego.

• 7.08

  W mauzoleum na terenie bitwy pod Tannenbergiem (Stębarkiem) z 1914 roku, został pochowany prezydent Niemiec feldmarszałek Paul von Hindenburg.

• 12.09

  W Genewie Litwa, Łotwa i Estonia podpisały sojusz nazywany Ententą Bałtycką.

• 

  13.09

  W Warszawie urodził się Zbigniew Zapasiewicz, reżyser, pedagog; jego najsłynniejsze kreacje filmowe to m.in. rola docenta Szelestowskiego w „Barwach ochronnych”, dziennikarza Jerzego Michałowskiego w „Bez znieczulenia” oraz Kesslera w „Ziemi obiecanej”.

• 14.09

  W Krakowie urodził się Andrzej Kozak, aktor.

• 

  16.09

  W Warszawie Jerzy Bajan (pilot myśliwski i sportowy) oraz Gustaw Pokrzywka (mechanik) wygrali na samolocie RWD-9 międzynarodowe zawody lotnicze Challenge 1934 r.

• 18.09

  Związek Sowiecki został przyjęty do Ligi Narodów, otrzymując stałe miejsce w Radzie Ligi.

• 

  19.09

  Premiera filmu „Czy Lucyna to dziewczyna?” w reżyserii Juliusza Gardana.

• 

  20.09

  W Warszawie zmarł gen. Julian Stachiewicz, historyk wojskowości; żołnierz Legionów Polskich, członek POW; w latach 1919–1920 szef Oddziału III Sztabu Ścisłego Naczelnego Dowództwa; organizator i szef Biura Historycznego Sztabu Generalnego; współzałożyciel „Przeglądu Historyczno-Wojskowego”.

• 

  20.09

  W Rzymie urodziła się Sophia Loren, aktorka, jedna z największych gwiazd w historii kina; dwukrotnie nagrodzona Oscarem - za rolę w filmie „Matka i córka” (1960) oraz za całokształt twórczości w 1990 r.

• 

  21.09

  W Montrealu urodził się Leonard Cohen, pieśniarz, poeta; w dorobku ma blisko 20 albumów m.in. „The Songs of Leonard Cohen” (1967), „Live Songs” (1973), „New Skin for the Old Ceremony” (1974), „Various Positions” (1984), „I'm Your Man” (1988), „Ten New Songs” (2001) i „Dear Heather” (2004).

• 

  23.09

  Franciszek Hynek i Władysław Pomaski wygrali zawody balonowe o Puchar Gordona Benetta rozgrywane w Warszawie.

• 

  2.10

  W Warszawie urodził się Wojciech Pokora, jeden z najpopularniejszych polskich aktorów komediowych, znany m.in. z filmu „Poszukiwany, poszukiwana” oraz seriali „Czterdziestolatek”, „Kariera Nikodema Dyzmy” i „Alternatywy 4”.

• 

  4.10

  W Bestwince koło Bielska-Białej urodził się Zbigniew Pietrzykowski, pięściarz, trzykrotny medalista olimpijski: srebrny z Rzymu (1960) oraz brązowy z Melbourne (1956) i Tokio (1964); czterokrotny mistrz Europy. 

• 

  15.10

  W Paryżu zmarł Raymond Poincare, francuski polityk, minister zagranicznych i premier (1912–1913; 1922–1924; 1926–1929); prezydent Francji w latach 1913–1920; 4 czerwca 1917 r. wydał dekret o utworzeniu Armii Polskiej we Francji.

• 

  24.10

  W Radziechowicach urodził się Tadeusz Pieronek, profesor prawa kanonicznego, biskup pomocniczy diecezji sosnowieckiej (1992–1998), sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski (1993–98); w latach 1998–2004 rektor Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie.

• 24.10

  Prezydent Ignacy Mościcki podpisał rozporządzenie o utworzeniu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

• 

  25.10

  W Niedobczycach koło Rybnika urodził się Damian Zimoń, biskup katowicki od 1985 r., arcybiskup metropolita katowicki w latach 1992–2011.

• 

  4.11

  W Warszawie urodził się Michał Głowiński, teoretyk i historyk literatury.

• 8.11

  Urodził się Jerzy Sito, poeta, pisarz, autor sztuk scenicznych.

• 11.11

  W Młocinach koło Warszawy urodziła się Elżbieta Krzesińska, lekkoatletka, dwukrotna medalistka olimpijska w skoku w dal: złoto na igrzyskach w Melbourne (1956) i srebro w Rzymie (1960); rekordzistka świata.

• 11.11

  Urodził się Tadeusz Chabrowski, filozof i poeta.

• 16.11

  Aktorka Nina Andrycz zadebiutowała w wileńskim Teatrze na Pohulance.

• 

  22.11

  We Wrocławiu urodził się Stefan Bratkowski, pisarz; członek ZMP i PZPR (1954–1981), dziennikarz „Po prostu” (1956–1957), redaktor naczelny „Życia i Nowoczesność” (1970–1973; 1980–1981); prezes Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (1980–1982; 1989–1990), następnie prezes honorowy; w stanie wojennym zaangażowany w działalność opozycyjną; w latach 1983–1988 tworzył niezależną „Gazetę Dźwiękową”; członek Komitetu Obywatelskiego przy przewodniczącym NSZZ „S” (1988–1990); uczestnik obrad Okrągłego Stołu; prezes Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik” (1991–1992); autor książek o tematyce ekonomicznej, historycznej i społecznej.

• 29.11

  Urodził się Andrzej Bielski, aktor filmowy i teatralny.

• 1.12

  W Leningradzie zastrzelony został Siergiej Kirow, działacz bolszewicki; I sekretarz Leningradzkiego Komitetu partii, sekretarz KC; na XVII Zjedzie WKP(b) w 1934 r. wysuwany jako kontrkandydat Stalina na stanowisko sekretarza generalnego; okoliczności zabójstwa, które stało się pretekstem do masowych represji, nigdy nie zostały w pełni wyjaśnione; wiele wskazuje, że inspiratorem zbrodni było kierownictwo NKWD, działające na polecenie Stalina.

• 2.12

  W Romano Canavese urodził się Tarcisio Bertone, salezjanin, kardynał; sekretarz Kongregacji Nauki i Wiary (1995–2002); arcybiskup Genui (2002–2006); w latach 2006–2013 sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej.

• 

  9.12

  W Papowie Biskupim na Pomorzu urodziła się Irena Santor, jedna z najpopularniejszych polskich piosenkarek, wykonawczyni takich przebojów jak „Embarras”, „Maleńki znak”, „Jak przygoda to tylko w Warszawie”.

• 15.12

  W Mińsku urodził się Stanisław Szuszkiewicz, białoruski opozycjonista, fizyk; w latach 1991–1994 przewodniczący Rady Najwyższej Białorusi; w 1991 r. był jednym z sygnatariuszy tzw. układu białowieskiego, na mocy którego ZSRS jako podmiot prawa międzynarodowego przestał istnieć; na jego miejsce suwerenne już kraje – Rosja, Ukraina i Białoruś – powołały Wspólnotę Niepodległych Państw.

• 19.12

  W stoczni w Trieście zwodowano transatlantyk MS Piłsudski.

• 22.12

  Premiera filmu Józefa Lejtesa „Młody las”.