Kalendarz historyczny
22 marca
-
Zmarł Zbigniew Wójcik, historyk, badacz dziejów XVI–XVII w.; żołnierz Armii Krajowej.
-
W Itzehoe (Niemcy) urodził się Jerzy Janeczek, aktor teatralny i filmowy, odtwórca roli Witii Pawlaka w serii filmów Sylwestra Chęcińskiego „Sami swoi”, „Nie ma mocnych”, „Kochaj albo rzuć”.
-
We Wrocławiu zmarł Ignacy Rutkiewicz, dziennikarz, w latach 1982–1990 redaktor naczelny miesięcznika „Odra”, w latach 1990–94 prezes Polskiej Agencji Prasowej, prezes Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich.
-
W Chicago zmarł Edward Moskal, przedsiębiorca, prezes Kongresu Polonii Amerykańskiej w latach 1988–2005.
-
W Warszawie zmarł Jakub Karpiński, socjolog, historyk, politolog, działacz opozycji antykomunistycznej, członek Towarzystwa Kursów Naukowych.
-
Postała Fundacja ITAKA, organizacja pozarządowa zajmująca się poszukiwaniem osób zaginionych.
-
Premiera filmu „Faustyna” w reżyserii Jerzego Łukaszewicza.
-
Sejm przyjął ustawę „Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych”, tworząc ramy prawne dla rynku kapitałowego w Polsce.
-
Sejm przyjął ustawę o likwidacji Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa-Książka-Ruch”.
-
Premiera filmu Jerzego Passendorfera „Zerwany most”.
-
W Warszawie urodziła się Katarzyna Figura, aktorka, gwiazda polskiego kina, znana m.in. z filmów „Pociąg do Hollywood”, „Kingsajz”, „Ajlawiu”, „Historie miłosne”, „Ubu król”, „Żurek”, „Panie Dulskie”.
-
W Inowrocławiu urodził się Robert Janowski, piosenkarz, aktor, prezenter telewizyjny.
-
W Warszawie urodził się Jacek Kaczmarski, poeta, pieśniarz, bard „Solidarności”, członek popularnego trio z Przemysławem Gintrowskim i Zbigniewem Łapińskim.
-
Sejm zatwierdził dekret o przywróceniu nazwy miastu Katowice i województwu katowickiemu. Po śmierci Stalina w marcu 1953 r. Rada Państwa podjęła decyzję o przemianowaniu Katowic na Stalinogród.
-
W Londynie zmarł gen. Tadeusz Ludwik Piskor, w latach 1926–1931 szef Sztabu Generalnego (od 1928 r. Sztabu Głównego). W czasie kampanii 1939 r. dowódca Armii „Lublin”, w połowie września podporządkowano mu również Armię „Kraków”.
-
Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu Wojskowej Akademii Technicznej oraz ustawę o utworzeniu Akademii Wojskowo-Politycznej.
-
W Nowym Jorku zmarł Henryk Floyar-Rajchman, działacz niepodległościowy, polityk, dyplomata, major Wojska Polskiego, członek rządów Leona Kozłowskiego i Walerego Sławka, współorganizator ewakuacji rezerw złota Banku Polskiego w 1939 roku.
-
W Piotrkowie Trybunalskim urodził się Bogusław Wołoszański, dziennikarz, popularyzator historii, autor cyklu programów „Sensacje XX wieku”.
-
W Warszawie urodził się Marek Bliziński, gitarzysta jazzowy, kompozytor; grał w zespołach m.in. Michała Urbaniaka, Jana Ptaszyna Wróblewskiego.
-
W Warszawie ukazał się pierwszy numer „Słowa Powszechnego”, dziennika PAX.
-
Początek kilkudniowych zamieszek antyżydowskich na ulicach Warszawy; w czasie rozruchów inspirowanych przez Niemców rabowano żydowskie mieszkania, sklepy, bito przechodniów – Żydów.
-
W Warszawie urodziła się Ewa Łętowska, prawniczka, specjalistka w zakresie prawa cywilnego, profesor Instytutu Nauk Prawnych PAN; rzecznik praw obywatelskich (1987–1992), sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego (1999–2002) oraz Trybunału Konstytucyjnego (2002–2011).
-
W Dachau pod Monachium powstał pierwszy niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny; w ciągu 12 lat przez KL Dachau i jego podobozy przeszło łącznie ponad 200 tys. osób z całej okupowanej przez III Rzeszę Europy, w tym z Polski; do wyzwolenia obozu przez Amerykanów 29 kwietnia 1945 r. śmierć poniosło w nim – według danych muzeum Dachau – 41 500 osób.
-
Rozporządzenie prezydenta RP o utworzeniu państwowego przedsiębiorstwa „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”.
-
W Krakowie urodziła się Halina Mikołajska, aktorka teatralna i filmowa, pedagog, członek KSS KOR; znana m.in. z ról w filmach „Nikt nie woła”, „Drugi brzeg”, „Bilans kwartalny”; po 1976 represjonowana przez władze PRL, internowana w stanie wojennym.
-
W Zakopanem uroczyście otwarta została Wielka Krokiew, największa skocznia narciarska w Polsce.
-
W Łodzi odsłonięto Grób Nieznanego Żołnierza.
-
W Krakowie urodziła się Marta Stebnicka, aktorka, piosenkarka, reżyserka, wykładowca krakowskiej PWST.
-
W Nervi we Włoszech zmarł Julian Marchlewski, współorganizator SDKPiL (1893) i Związku Spartakusa w Niemczech (1916). Od 1918 r. w Rosji sowieckiej, jeden z założycieli Międzynarodówki Komunistycznej, w czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. przewodniczący Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski w Białymstoku.
-
W Gniewie na Pomorzu urodził się Wojciech Ziembiński, działacz niepodległościowy, współzałożyciel Komitetu Obrony Robotników; od 1977 r. członek Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela; w czasie stanu wojennego aresztowany; w 1983 r. założyciel Kongresu Solidarności Narodu, przekształconego w 1989 r. w Stronnictwo Wierności Rzeczypospolitej – KSN; inicjator i przewodniczący Rady Fundacji Poległym i Pomordowanym na Wschodzie.
-
I wojna światowa: Kapitulacja austriackiej załogi Twierdzy Przemyśl; do rosyjskiej niewoli dostało się 120 tys. żołnierzy.
-
W Woli Duchackiej pod Krakowem urodził się Stefan Janus, pilot, major WP i podpułkownik RAF, dowódca 315 dywizjonu myśliwskiego i 1 Polskiego Skrzydła Myśliwskiego (dywizjony 303, 316, 317), więzień Stalagu Luft III w Żaganiu.
-
W Miastkowie koło Garwolina urodził się Bogusław Miedziński, żołnierz Legionów Polskich, podpułkownik WP, polityk, publicysta, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego, poseł na Sejm RP (1922–1938), senator i marszałek Senatu (1938–1939).
-
Władze carskie aresztowały w Wilnie Józefa Piłsudskiego, a następnie przewiozły go do twierdzy pietropawłowskiej w Petersburgu. Piłsudski w Wilnie związał się z konspiracyjną grupą, która współdziałała z frakcją terrorystyczną „Narodnej Woli”. Nie mając świadomości, iż planuje ona zamach na cara Aleksandra III, został zamieszany w jego przygotowanie.
-
W Wilnie powieszony został przez władze carskie Konstanty „Kastuś” Kalinowski, jeden z przywódców Powstania Styczniowego, komisarz Rządu Narodowego na Litwę.
-
W Warszawie urodził się Joachim Lelewel, historyk, bibliograf, numizmatyk, działacz niepodległościowy, członek Rządu Narodowego w czasie Powstania Listopadowego; „Nauka była zatrudnieniem całego mego życia, jest ona moją drugą ojczyzną” – mawiał o sobie.
-
W Krakowie urodził się przyszły król Polski Jan II Kazimierz Waza.
-
Urodził się Krzysztof Radziwiłł, od 1615 roku hetman polny litewski, od 1633 wojewoda wileński, od 1635 roku hetman wielki litewski, dowódca wojskowy w czasie wojen szwedzkich 1617–1629 oraz w wojnie smoleńskiej z Rosją.
-
Zmarł Henryk Kietlicz, arcybiskup gnieźnieński od 1199 r.; zwolennik reform gregoriańskich i uniezależnienia Kościoła od władzy świeckiej.