Kalendarz dat

1951

• 2.01

  Utworzone zostały Polskie Linie Oceaniczne i Polska Żegluga Morska.

• 5.01

  W Moskwie zmarł Andriej Płatonow, rosyjski pisarz i dramaturg.

• 

  8.01

  W Warszawie biskup Czesław Kaczmarek został aresztowany przez funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego pod zarzutem szpiegostwa na rzecz USA oraz Watykanu, „faszyzacji życia społecznego”, nielegalnego handlu walutami oraz kolaboracji; po sfingowanym procesie trafił do więzienia na 13 lat; niektóre źródła określają datę aresztowania na 20 stycznia.

• 8.01

  Sejm uchwalił ustawę o zniesieniu izb aptekarskich i upaństwowieniu aptek.

• 9.01

  W Nowym Jorku otwarto gmach ONZ – koncepcję budynku opracował Le Corbusier, a pracami projektowymi kierował amerykański architekt Wallace Harrison.

• 

  10.01

  W Warszawie urodził się Wiktor Zborowski, aktor, znany m.in. z roli Moryca Habera w „C.K. Dezerterach” Janusza Majewskiego oraz Longinusa Podbipięty w „Ogniem i mieczem” Jerzego Hoffmana.

• 10.01

  W Rzymie zmarł Sincair Lewis, pisarz i dramaturg amerykański, laureat Literackiej Nagrody Nobla w 1931 roku. W roku 1950 odmówił przyjęcia Nagrody Pulitzera za powieść „Arrowsmith”.

• 

  13.01

  W Tomaszowie Mazowieckim urodził się Antoni Szymanowski, piłkarz, trener, złoty i srebrny medalista olimpijski, srebrny medalista mistrzostw świata w 1964 roku.

• 

  18.01

  Władze komunistyczne zniosły święto 3 Maja oraz niektóre święta kościelne jako dni wolne od pracy.

• 

  20.01

  W Kielcach funkcjonariusze UB aresztowali biskupa Czesława Kaczmarka, ordynariusza kieleckiego.

• 26.01

  W Piątku urodził się Mieczysław Nowicki, kolarz, mistrz świata i srebrny medalista olimpijski (1976) w jeździe drużynowej na czas.

• 27.01

  Polska i NRD podpisały umowę o wytyczeniu w terenie granicy państwowej pomiędzy obydwoma krajami.

• 

  1.02

  Rozkaz ministra obrony narodowej o wojskowej służbie zastępczej, na podstawie którego poborowych można było kierować do pracy w tzw. batalionach górniczych, od 1955 r. noszących nazwę Wojskowego Korpusu Górniczego.

• 4.02

  W Krakowie ukazał się pierwszy numer tygodnika społeczno-literackiego „Życie Literackie”.

• 

  8.02

  W warszawskim więzieniu na Mokotowie władze komunistyczne wykonały wyrok śmierci na mjr. Zygmuncie Szendzielarzu „Łupaszce”, dowódcy V Wileńskiej Brygady AK, a następnie oddziałów partyzanckich eksterytorialnego Wileńskiego Okręgu AK; żołnierzu podziemia antykomunistycznego, w 1948 r. aresztowanym przez UB i skazanym na karę śmierci; szczątki „Łupaszki” zidentyfikowano w 2013 r. w wyniku ekshumacji przeprowadzonych przez IPN na tzw. Łączce na Wojskowych Powązkach; pośmiertnie awansowany do stopnia pułkownika w 2016 r. został pochowany z wojskowym ceremoniałem na Wojskowych Powązkach.

• 13.02

  W Częstochowie zmarł Teodor Kubina, biskup częstochowski w latach 1926–1951.

• 

  15.02

  W Moskwie podpisano umowę pomiędzy Polską i ZSRS o wymianie obszarów przygranicznych; Polska uzyskała część rejonu drohobyckiego w Bieszczadach (480 km kw.), oddając w zamian stronie sowieckiej analogiczny obszar Lubelszczyzny (Bełz, Krystynopol), na którym znajdowały się złoża gazu ziemnego i węgla kamiennego.

• 

  15.02

  W Gdańsku urodziła się Jadwiga Jankowska-Cieślak, aktorka; wystąpiła m.in. w filmach „Sam na sam”, „Trzeba zabić tę miłość”, „Stan wewnętrzny”, „300 mil do nieba”, „Rysa”; nagrodzona Złotą Palmą w Cannes za rolę w węgierskim filmie „Inne spojrzenie” (1982).

• 

  21.02

  W Łodzi zmarła Katarzyna Kobro, rzeźbiarka; zajmowała się głównie rzeźbą abstrakcyjną, a także projektami scenograficznymi, rysunkami; dorobek artystyczny Kobro i jej męża Władysława Strzemińskiego stał się zalążkiem największego w Europie Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Łodzi.

• 

  23.02

  W Warszawie urodziła się Ewa Bem, piosenkarka i wokalistka jazzowa, autorka tekstów, wykonawczyni takich przebojów jak: „Wyszłam za mąż zaraz wracam”, „Żyj kolorowo”, „Moje serce to jest muzyk”.

• 

  1.03

  W więzieniu mokotowskim w Warszawie władze komunistyczne wykonały wyroki śmierci na siedmiu żołnierzach powojennego podziemia niepodległościowego z IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Straceni zostali: ppłk Łukasz Ciepliński, mjr Adam Lazarowicz, mjr Mieczysław Kawalec, kpt. Franciszek Błażej, kpt. Józef Rzepka, por. Karol Chmiel i por. Józef Batory. Rocznica tej komunistycznej zbrodni obchodzona jest od 2011 r. jako Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

• 4.03

  Premiera filmu Jana Rybkowskiego „Warszawska premiera” z Janem Koecherem w roli Stanisława Moniuszki.

• 4.03

  W Gdańsku działalność rozpoczęła Szybka Kolej Miejska. Pierwsza linia obejmowała trasę Gdańsk Główny – Gdańsk-Nowy Port.

• 

  11.03

  Powstało Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich.

• 

  16.03

  W Londynie zmarł Janusz Jędrzejewicz, żołnierz Legionów Polskich i POW, pułkownik WP, działacz BBWR; poseł na Sejm (1928–1935), senator (1935–1938); minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego (1931–1934); premier RP w latach 1933–1934.

• 

  20.03

  W Warszawie urodził się Zbigniew Buczkowski, aktor, znany m.in. z ról w serialach „Dom”, „Graczykowie” i „Święta wojna”.

• 

  22.03

  W Londynie zmarł gen. Tadeusz Ludwik Piskor, w latach 1926–1931 szef Sztabu Generalnego (od 1928 r. Sztabu Głównego). W czasie kampanii 1939 r. dowódca Armii „Lublin”, w połowie września podporządkowano mu również Armię „Kraków”.

• 

  22.03

  W Nowym Jorku zmarł Henryk Floyar-Rajchman, działacz niepodległościowy, polityk, dyplomata, major Wojska Polskiego, członek rządów Leona Kozłowskiego i Walerego Sławka, współorganizator ewakuacji rezerw złota Banku Polskiego w 1939 roku.

• 22.03

  Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu Wojskowej Akademii Technicznej oraz ustawę o utworzeniu Akademii Wojskowo-Politycznej. 

• 29.03

  Dekret Rady Ministrów o utworzeniu Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. 

• 

  29.03

  W Krakowie urodził się Jarosław Śmietana – jeden z najbardziej cenionych polskich gitarzystów jazzowych; nagrał kilkadziesiąt płyt i ponad 200 kompozycji jazzowych; w 1998 r. laureat Fryderyka za album „Songs and Other Ballads”.

• 

  2.04

  Początek seryjnej produkcji samochodów ciężarowych „Star” w Starachowicach.

• 

  9.04

  W Szczecinie wybuchły rozruchy z powodu zabicia Polaka przez pijanego żołnierza sowieckiego; spontaniczne protesty pacyfikowali żołnierze KBW, milicja i UB, były ofiary śmiertelne i ranni.

• 

  10.04

  W Warszawie zmarł Dobiesław Damięcki, aktor teatralny i filmowy, reżyser; w czasie II wojny światowej członek konspiracyjnej Rady Teatralnej; prezes ZASP (1945–48).

• 

  17.04

  W Warszawie urodził się Paweł Śpiewak, socjolog, historyk idei, profesor Uniwersytetu Warszawskiego; w latach 2011–2020 dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego.

• 

  18.04

  W Paryżu podpisano traktat, na mocy którego powstała Europejska Wspólnota Węgla i Stali, która zapoczątkowała integrację europejską.

• 28.04

  Prezydium Rządu powołało Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

• 

  1.05

  W Warszawie urodził się Michał Kwieciński, reżyser i producent filmowy; twórca m.in. filmu „Jutro idziemy do kina”.

• 

  1.05

  W więzieniu NKWD we Włodzimierzu nad Klaźmą zmarł Klemens Szeptycki, przełożony greckokatolickiego klasztoru studytów w Uniowie pod Przemyślanami, błogosławiony Kościoła katolickiego; Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

• 

  3.05

  W Krakowie urodziła się Grażyna Brodzińska, śpiewaczka operetkowa, operowa, aktorka.

• 

  3.05

  W Bydgoszczy urodził się Jan Krzysztof Bielecki, ekonomista, działacz podziemnej Solidarności; poseł na Sejm (1989–1993); premier RP (1991); minister do spraw integracji europejskiej i pomocy zagranicznej (1992–1993); przedstawiciel Polski w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju (1993–2003); prezes Banku Pekao S.A. (2003–2010).

• 

  7.05

  W Katowicach urodził się Ireneusz Dudek, muzyk, bluesman, kompozytor, wokalista, harmonijkarz, autor tekstów; założyciel Rawa Blues Festiwal.

• 

  9.05

  W Lublinie urodził się Janusz Krupski, historyk, działacz opozycji demokratycznej, współtwórca podziemnego ruchu wydawniczego; działacz Solidarności; w latach 2000–2006 wiceprezes IPN, od 2006 r. szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych; zginął w katastrofie samolotu pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 r.

• 

  15.05

  Na konferencji prasowej zorganizowanej przez Kongres Wolności Kultury w Paryżu Czesław Miłosz ogłosił decyzję o pozostaniu na emigracji.

• 

  4.06

  W Nowem koło Grudziądza urodził się Bronisław Malinowski, lekkoatleta, mistrz olimpijski na 3 km z przeszkodami (1980).

• 

  8.06

  W Krakowie urodziła się Olga Jackowska, Kora, wokalistka zespołu Maanam, wykonawczyni przebojów „Boskie Buenos”, „Kocham Cię, kochanie moje”, „O! Nie rób tyle hałasu”, „Lucciola”, „To tylko tango”, „Raz dwa raz dwa” i „Szare miraże”.

• 18.06

   Premier Józef Cyrankiewicz ogłosił zasady Narodowej Pożyczki Rozwoju Sił Polski.

• 

  21.06

  W Krakowie zlikwidowana została Polska Akademia Umiejętności.

• 

  29.06

  W Warszawie rozpoczął obrady I Kongres Nauki Polskiej, który podjął decyzję o utworzeniu Polskiej Akademii Nauk.

• 

  3.07

  W Warszawie zmarł śmiercią samobójczą Tadeusz Borowski, poeta, prozaik, publicysta, jeden z najbardziej znaczących pisarzy polskiej literatury powojennej; więzień KL Auschwitz; autor zbiorów opowiadań „Pożegnanie z Marią” i „Kamienny świat”.

• 

  13.07

  W Poznaniu urodził się Marek Piekarczyk, wokalista zespołu TSA, odtwórca roli Chrystusa w polskiej adaptacji rock-opery Andrew Lloyd Webera i Tima Rice’a „Jesus Christ Superstar”.

• 

  18.07

  W Warszawie rozpoczął się proces gen. SS i policji Juergena Stroopa, kierującego w czasie wojny m.in. akcją likwidacji warszawskiego getta.

• 

  20.07

  W Legnicy urodziła się Anna Dymna, aktorka, od 1973 roku związana ze Starym Teatrem w Krakowie; odtwórczyni głównych ról w filmach „Kochaj albo rzuć”, „Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny”, „Tylko strach”. W 2003 roku założyła Fundację Mimo Wszystko; inicjatorka Krakowskiego Salonu Poezji.

• 

  20.07

  W Warszawie na placu Bankowym, przemianowanym na pl. Dzierżyńskiego, odsłonięto pomnik Feliksa Dzierżyńskiego, autorstwa Zbigniewa Dunajewskiego. Jego demontaż 17 listopada 1989 stał się jednym z symboli upadku PRL.

• 

  22.07

  W Warszawie wznowił działalność artystyczną Teatr „Ateneum”.

• 

  23.07

  W Krakowie zmarł kard. Adam Sapieha, metropolita krakowski, senator II Rzeczpospolitej, duchowy przywódca Kościoła katolickiego w Polsce w czasie II wojny światowej i pierwszych latach Polski Ludowej; ze względu na postawę moralno-polityczną, nazywany „księciem niezłomnym”.

• 

  23.07

  Sąd Wojewódzki w Warszawie skazał na karę śmierci niemieckiego zbrodniarza Jürgena Stroopa, odpowiedzialnego m.in. za krwawe stłumienie powstania w getcie warszawskim.

• 24.07

  W Lidzbarku Warmińskim urodził się Zbigniew Mikołejko, filozof religii, eseista.

• 

  29.07

  Prymas Stefan Wyszyński poświęcił odbudowaną po wojnie archikatedrę św. Jana Chrzciciela na wrocławskim Ostrowie Tumskim.

• 

  31.07

  W Warszawie przed Najwyższym Sądem Wojskowym rozpoczął się tzw. proces generałów, którym prokuratura zarzucała szpiegostwo i spisek przeciwko władzy ludowej. Na ławie oskarżonych zasiedli m.in. generałowie: Stanisław Tatar, Stefan Mossor i Jerzy Kirchmayer.

• 1.08

  Część załogi trałowca marynarki wojennej ORP „Żuraw” sterroryzowała dowództwo i uprowadziła okręt do Ystad w Szwecji. 12 członków załogi wystąpiło o azyl polityczny, a okręt z resztą załogi powrócił do kraju 3 sierpnia.

• 

  2.08

  W Krynicy funkcjonariusze X Departamentu MBP pod kierownictwem płk. Józefa Światły aresztowali Władysława Gomułkę.

• 

  13.08

  W Warszawie zapadł wyrok w tzw. procesie generałów: Stanisław Tatar, Jerzy Kirchmayer, Franciszek Herman i Stefan Mossor, oskarżeni przez władze komunistyczne o szpiegostwo i zorganizowanie spisku przeciwko władzy ludowej, skazani zostali na kary dożywotniego więzienia.

• 

  30.08

  Wprowadzono kartki żywnościowe na mięso, przetwory mięsne i tłuszcze.

• 

  31.08

  W Łodzi urodził się Bronisław Wrocławski, aktor, związany z łódzkim Teatrem im. Stefana Jaracza, pedagog; wystąpił m.in. w filmach „Vabank II, czyli riposta”, „Kingsajz” i „Rewers”.

• 1.09

  Uruchomiono Wytwórnię Sprzętu Komunikacyjnego w Świdniku.

• 

  6.09

  Dekret o ochronie i uregulowaniu własności osadniczych gospodarstw chłopskich na Ziemiach Odzyskanych – na jego mocy rolnicy stawali się właścicielami prowadzonych gospodarstw.

• 

  9.09

  W Warszawie członkowie podziemia antykomunistycznego zastrzelili Stefana Martykę, lektora i reżysera audycji propagandowych w Polskim Radiu.

• 

  18.09

  Kongres USA podjął uchwałę o powołaniu komisji do wyjaśnienia zbrodni katyńskiej.

• 

  29.09

  W Warszawie urodziła się Elżbieta Dmoch, wokalistka zespołu „2 plus 1”.

• 

  29.09

  W więzieniu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego przy ul. Rakowieckiej w Warszawie zmarł ppłk Aleksander Krzyżanowski „Wilk”, dowódca Okręgu Wileńskiego AK; aresztowany przez UB i torturowany w czasie śledztwa; formalnego procesu w jego sprawie nigdy nie przeprowadzono.

• 1.10

  W Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie odbyła się inauguracja pierwszego roku akademickiego.

• 1.10

  Izba Reprezentantów Kongresu USA powołała komisję do zbadania sprawy zbrodni katyńskiej.

• 

  5.10

  W Warszawie urodził się Adam Ferency, aktor, przez wiele lat związany z Teatrem na Woli i Teatrem Współczesnym w Warszawie, od 1994 r. w stołecznym Teatrze Dramatycznym; wystąpił m.in. w filmach „Przesłuchanie”, „Matka Królów”, „Pornografia”, „Jasminum”, „1920 Bitwa Warszawska” oraz serialu „Boża podszewka”.

• 

  9.10

  W Elblągu urodził się Ryszard Rynkowski, piosenkarz, kompozytor.

• 22.10

  Dekret władz PRL o dowodach osobistych.

• 

  26.10

  Na podstawie umowy pomiędzy rządem polskim a sowieckim dokonano wymiany terytoriów w Lubelskiem i Bieszczadach.

• 

  30.10

  Uchwalono ustawę o powołaniu Polskiej Akademii Nauk.

• 

  5.11

  W Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu rozpoczęto produkcję samochodu M-20 „Warszawa” na licencji „Pobiedy”.

• 

  7.11

  Rozpoczęto seryjną produkcję samochodu ciężarowego FSC Lublin-51.

• 

  14.11

  W Pruszkowie urodził się Leszek Cichy, himalaista, który jako pierwszy Polak zdobył tzw. Koronę Ziemi, wchodząc na najwyższe szczyty siedmiu kontynentów. W 1980 r. wspólnie z Krzysztofem Wielickim dokonał pierwszego zimowego wejścia na Mount Everest.

• 

  23.11

  Ukazała się powieść Stanisława Lema „Astronauci”.

• 

  8.12

  Na scenie krakowskiego Teatru Rapsodycznego zadebiutowała Barbara Horawianka.

• 15.12

  W Warszawie w gmachu Związku Nauczycielstwa Polskiego odbył się pierwszy w powojennej Polsce publiczny pokaz działania telewizji.

• 19.12

  W Lublinie urodził się Zbigniew Hołdys, gitarzysta, wokalista, kompozytor, założyciel zespołu Perfect.

• 

  21.12

  W Stargardzie Szczecińskim urodził się Przemysław Gintrowski, bard Solidarności, kompozytor, muzyk.

• 26.12

  W Pionkach urodził się Tomasz Szwed, muzyk, kompozytor i wykonawca muzyki contry.

• 

  26.12

  W Gdańsku urodziła się Ewa Kuklińska, tancerka, piosenkarka, aktorka.

• 

  27.12

  W Krakowie urodził się Henryk Halkowski, dziennikarz, historyk, znawca oraz propagator historii i kultury Żydów polskich.

• 

  30.12

  W Warszawie urodził się Dariusz Kozakiewicz, gitarzysta zespołów Breakout, Test i Perfect.