> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz dat

1951

  • Utworzone zostały Polskie Linie Oceaniczne i Polska Żegluga Morska.

  • W Moskwie zmarł Andriej Płatonow, rosyjski pisarz i dramaturg.

  • Sejm uchwalił ustawę o zniesieniu izb aptekarskich i upaństwowieniu aptek.

  • Bp Czesław Kaczmarek. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    W Warszawie biskup Czesław Kaczmarek został aresztowany przez funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego pod zarzutem szpiegostwa na rzecz USA oraz Watykanu, „faszyzacji życia społecznego”, nielegalnego handlu walutami oraz kolaboracji; po sfingowanym procesie trafił do więzienia na 13 lat; niektóre źródła określają datę aresztowania na 20 stycznia.

  • W Nowym Jorku otwarto gmach ONZ – koncepcję budynku opracował Le Corbusier, a pracami projektowymi kierował amerykański architekt Wallace Harrison.

  • W Rzymie zmarł Sincair Lewis, pisarz i dramaturg amerykański, laureat Literackiej Nagrody Nobla w 1931 roku. W roku 1950 odmówił przyjęcia Nagrody Pulitzera za powieść „Arrowsmith”.

  • Wiktor Zborowski. Fot. PAP/J. Turczyk

    W Warszawie urodził się Wiktor Zborowski, aktor, znany m.in. z roli Moryca Habera w „C.K. Dezerterach” Janusza Majewskiego oraz Longinusa Podbipięty w „Ogniem i mieczem” Jerzego Hoffmana.

  • Antoni Szymanowski. Fot. PAP/CAF/Z. Matuszewski

    W Tomaszowie Mazowieckim urodził się Antoni Szymanowski, piłkarz, trener, złoty i srebrny medalista olimpijski, srebrny medalista mistrzostw świata w 1964 roku.

  • Po mszy świętej w kościele Wniebowzięcia NMP i św. Józefa Oblubieńca, pokarmelickim, przy Krakowskim Przedmieściu z okazji święta 3 Maja. Warszawa, 03.05.1946. Fot. PAP/CAF/S. Dąbrowiecki

    Władze komunistyczne zniosły święto 3 Maja oraz niektóre święta kościelne jako dni wolne od pracy.

  • Bp Czesław Kaczmarek. Fot. PAP/Archiwum

    W Kielcach funkcjonariusze UB aresztowali biskupa Czesława Kaczmarka, ordynariusza kieleckiego.

  • W Piątku urodził się Mieczysław Nowicki, kolarz, mistrz świata i srebrny medalista olimpijski (1976) w jeździe drużynowej na czas.

  • Polska i NRD podpisały umowę o wytyczeniu w terenie granicy państwowej pomiędzy obydwoma krajami.

  • Konstanty Rokossowski, minister obrony narodowej (1949–1956). Fot. PAP/CAF

    Rozkaz ministra obrony narodowej o wojskowej służbie zastępczej, na podstawie którego poborowych można było kierować do pracy w tzw. batalionach górniczych, od 1955 r. noszących nazwę Wojskowego Korpusu Górniczego.

  • W Krakowie ukazał się pierwszy numer tygodnika społeczno-literackiego „Życie Literackie”.

  • Major Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”- zdjęcie wykonane w MBP w 1948 r. Fot. IPN

    W warszawskim więzieniu na Mokotowie władze komunistyczne wykonały wyrok śmierci na mjr. Zygmuncie Szendzielarzu „Łupaszce”, dowódcy V Wileńskiej Brygady AK, a następnie oddziałów partyzanckich eksterytorialnego Wileńskiego Okręgu AK; żołnierzu podziemia antykomunistycznego, w 1948 r. aresztowanym przez UB i skazanym na karę śmierci; szczątki „Łupaszki” zidentyfikowano w 2013 r. w wyniku ekshumacji przeprowadzonych przez IPN na tzw. Łączce na Wojskowych Powązkach; pośmiertnie awansowany do stopnia pułkownika w 2016 r. został pochowany z wojskowym ceremoniałem na Wojskowych Powązkach.

  • W Częstochowie zmarł Teodor Kubina, biskup częstochowski w latach 1926–1951.

  • Jadwiga Jankowska-Cieślak. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Gdańsku urodziła się Jadwiga Jankowska-Cieślak, aktorka; wystąpiła m.in. w filmach „Sam na sam”, „Trzeba zabić tę miłość”, „Stan wewnętrzny”, „300 mil do nieba”, „Rysa”; nagrodzona Złotą Palmą w Cannes za rolę w węgierskim filmie „Inne spojrzenie” (1982).

  • Rynek w Krystynopolu. 1939–1945. Fot. NAC

    W Moskwie podpisano umowę pomiędzy Polską i ZSRS o wymianie obszarów przygranicznych; Polska uzyskała część rejonu drohobyckiego w Bieszczadach (480 km kw.), oddając w zamian stronie sowieckiej analogiczny obszar Lubelszczyzny (Bełz, Krystynopol), na którym znajdowały się złoża gazu ziemnego i węgla kamiennego.

  • Katarzyna Kobro. Źródło: Wikimedia Commons

    W Łodzi zmarła Katarzyna Kobro, rzeźbiarka; zajmowała się głównie rzeźbą abstrakcyjną, a także projektami scenograficznymi, rysunkami; dorobek artystyczny Kobro i jej męża Władysława Strzemińskiego stał się zalążkiem największego w Europie Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Łodzi.

  • Ewa Bem. Fot. PAP/M. Obara

    W Warszawie urodziła się Ewa Bem, piosenkarka i wokalistka jazzowa, autorka tekstów, wykonawczyni takich przebojów jak: „Wyszłam za mąż zaraz wracam”, „Żyj kolorowo”, „Moje serce to jest muzyk”.

  • Łukasz Ciepliński. Źródło: IPN

    W więzieniu mokotowskim w Warszawie władze komunistyczne wykonały wyroki śmierci na siedmiu żołnierzach powojennego podziemia niepodległościowego z IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Straceni zostali: ppłk Łukasz Ciepliński, mjr Adam Lazarowicz, mjr Mieczysław Kawalec, kpt. Franciszek Błażej, kpt. Józef Rzepka, por. Karol Chmiel i por. Józef Batory. Rocznica tej komunistycznej zbrodni obchodzona jest od 2011 r. jako Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

  • W Gdańsku działalność rozpoczęła Szybka Kolej Miejska. Pierwsza linia obejmowała trasę Gdańsk Główny – Gdańsk-Nowy Port.

  • Premiera filmu Jana Rybkowskiego „Warszawska premiera” z Janem Koecherem w roli Stanisława Moniuszki.

  • Posiedzenie Zarządu Głównego Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. 1969 r. Fot. PAP/CAF/B. Miedza

    Powstało Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich.

  • Janusz Jędrzejewicz. Fot. NAC

    W Londynie zmarł Janusz Jędrzejewicz, żołnierz Legionów Polskich i POW, pułkownik WP, działacz BBWR; poseł na Sejm (1928–1935), senator (1935–1938); minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego (1931–1934); premier RP w latach 1933–1934.

  • Zbigniew Buczkowski. Fot. PAP/L. Szymański

    W Warszawie urodził się Zbigniew Buczkowski, aktor, znany m.in. z ról w serialach „Dom”, „Graczykowie” i „Święta wojna”.

  • Gen. Tadeusz Ludwik Piskor. Fot. NAC

    W Londynie zmarł gen. Tadeusz Ludwik Piskor, w latach 1926–1931 szef Sztabu Generalnego (od 1928 r. Sztabu Głównego). W czasie kampanii 1939 r. dowódca Armii „Lublin”, w połowie września podporządkowano mu również Armię „Kraków”.

  • Mjr Henryk Floyar-Rajchman. Lata międzywojenne. Fot. NAC

    W Nowym Jorku zmarł Henryk Floyar-Rajchman, działacz niepodległościowy, polityk, dyplomata, major Wojska Polskiego, członek rządów Leona Kozłowskiego i Walerego Sławka, współorganizator ewakuacji rezerw złota Banku Polskiego w 1939 roku.

  • Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu Wojskowej Akademii Technicznej oraz ustawę o utworzeniu Akademii Wojskowo-Politycznej. 

  • Dekret Rady Ministrów o utworzeniu Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. 

  • Jarosław Śmietana. Fot. PAP/S. Leszczyński

    W Krakowie urodził się Jarosław Śmietana – jeden z najbardziej cenionych polskich gitarzystów jazzowych; nagrał kilkadziesiąt płyt i ponad 200 kompozycji jazzowych; w 1998 r. laureat Fryderyka za album „Songs and Other Ballads”.

  • Samochody Star 20 na parkingu przed Fabryką Samochodów Ciężarowych. Starachowice, 1953 r. Fot. PAP/CAF/Kondracki

    Początek seryjnej produkcji samochodów ciężarowych „Star” w Starachowicach.

  • Sowieccy żołnierze ze straży portowej. Szczecin, 1947 r. Fot. PAP/CAF

    W Szczecinie wybuchły rozruchy z powodu zabicia Polaka przez pijanego żołnierza sowieckiego; spontaniczne protesty pacyfikowali żołnierze KBW, milicja i UB, były ofiary śmiertelne i ranni.

  • Dobiesław Damięcki. Fot. PAP/CAF

    W Warszawie zmarł Dobiesław Damięcki, aktor teatralny i filmowy, reżyser; w czasie II wojny światowej członek konspiracyjnej Rady Teatralnej; prezes ZASP (1945–48).

  • Prof. Paweł Śpiewak. Fot. PAP/M. Obara

    W Warszawie urodził się Paweł Śpiewak, socjolog, historyk idei, profesor Uniwersytetu Warszawskiego; w latach 2011–2020 dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego.

  • Robert Schuman, współtwórca koncepcji powołania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Fot. PAP/EPA/Naecker

    W Paryżu podpisano traktat, na mocy którego powstała Europejska Wspólnota Węgla i Stali, która zapoczątkowała integrację europejską.

  • Prezydium Rządu powołało Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

  • Michał Kwieciński. Fot. PAP/R. Guz

    W Warszawie urodził się Michał Kwieciński, reżyser i producent filmowy; twórca m.in. filmu „Jutro idziemy do kina”.

  • Klemens Szeptycki. Źródło: Wikimedia Commons

    W więzieniu NKWD we Włodzimierzu nad Klaźmą zmarł Klemens Szeptycki, przełożony greckokatolickiego klasztoru studytów w Uniowie pod Przemyślanami, błogosławiony Kościoła katolickiego; Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

  • Jan Krzysztof Bielecki. Fot. PAP/G. Rogiński

    W Bydgoszczy urodził się Jan Krzysztof Bielecki, ekonomista, działacz podziemnej Solidarności; poseł na Sejm (1989–1993); premier RP (1991); minister do spraw integracji europejskiej i pomocy zagranicznej (1992–1993); przedstawiciel Polski w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju (1993–2003); prezes Banku Pekao S.A. (2003–2010).

  • Grażyna Brodzińska. Fot. PAP/Z. Lenkiewicz

    W Krakowie urodziła się Grażyna Brodzińska, śpiewaczka operetkowa, operowa, aktorka.

  • Ireneusz Dudek podczas 32. Festiwalu Rawa Blues. 2012 r. Fot. PAP/A. Grygiel

    W Katowicach urodził się Ireneusz Dudek, muzyk, bluesman, kompozytor, wokalista, harmonijkarz, autor tekstów; założyciel Rawa Blues Festiwal.

  • Janusz Krupski. Fot. PAP/S. Pulcyn

    W Lublinie urodził się Janusz Krupski, historyk, działacz opozycji demokratycznej, współtwórca podziemnego ruchu wydawniczego; działacz Solidarności; w latach 2000–2006 wiceprezes IPN, od 2006 r. szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych; zginął w katastrofie samolotu pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 r.

  • Czesław Miłosz. Fot. PAP/CAF

    Na konferencji prasowej zorganizowanej przez Kongres Wolności Kultury w Paryżu Czesław Miłosz ogłosił decyzję o pozostaniu na emigracji.

  • Bronisław Malinowski podczas biegu na 3000 metrów z przeszkodami. 1972 r. Fot. PAP/Z. Matuszewski

    W Nowem koło Grudziądza urodził się Bronisław Malinowski, lekkoatleta, mistrz olimpijski na 3 km z przeszkodami (1980).

  • Kora Jackowska. Fot. PAP/S. Leszczyński

    W Krakowie urodziła się Olga Jackowska, Kora, wokalistka zespołu Maanam, wykonawczyni przebojów „Boskie Buenos”, „Kocham Cię, kochanie moje”, „O! Nie rób tyle hałasu”, „Lucciola”, „To tylko tango”, „Raz dwa raz dwa” i „Szare miraże”.

  •  Premier Józef Cyrankiewicz ogłosił zasady Narodowej Pożyczki Rozwoju Sił Polski.

  • Medal pamiątkowy z okazji 75. rocznicy powstania Polskiej Akademii Umiejętności. Kraków, 1948 r. Fot. PAP/CAF

    W Krakowie zlikwidowana została Polska Akademia Umiejętności.

  • Siedziba Polskiej Akademii Nauk. Fot. PAP/J. Morek

    W Warszawie rozpoczął obrady I Kongres Nauki Polskiej, który podjął decyzję o utworzeniu Polskiej Akademii Nauk.

  • Tadeusz Borowski. Fot. PAP/CAF

    W Warszawie zmarł śmiercią samobójczą Tadeusz Borowski, poeta, prozaik, publicysta, jeden z najbardziej znaczących pisarzy polskiej literatury powojennej; więzień KL Auschwitz; autor zbiorów opowiadań „Pożegnanie z Marią” i „Kamienny świat”.

  • Marek Piekarczyk. Fot. PAP/W. Kryński

    W Poznaniu urodził się Marek Piekarczyk, wokalista zespołu TSA, odtwórca roli Chrystusa w polskiej adaptacji rock-opery Andrew Lloyd Webera i Tima Rice’a „Jesus Christ Superstar”.

  • Jurgen Stropp, dowódca SS, w otoczeniu oficerów na terenie walczącego getta warszawskiego. 1943 r. Fot. PAP/CAF

    W Warszawie rozpoczął się proces gen. SS i policji Juergena Stroopa, kierującego w czasie wojny m.in. akcją likwidacji warszawskiego getta.

  • Odsłonięcie pomnika Feliksa Dzierżyńskiego na pl. Bankowym w Warszawie. 1951 r. Fot. PAP/CAF

    W Warszawie na placu Bankowym, przemianowanym na pl. Dzierżyńskiego, odsłonięto pomnik Feliksa Dzierżyńskiego, autorstwa Zbigniewa Dunajewskiego. Jego demontaż 17 listopada 1989 stał się jednym z symboli upadku PRL.

  • Anna Dymna. Fot. PAP/M. Kmieciński

    W Legnicy urodziła się Anna Dymna, aktorka, od 1973 roku związana ze Starym Teatrem w Krakowie; odtwórczyni głównych ról w filmach „Kochaj albo rzuć”, „Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny”, „Tylko strach”. W 2003 roku założyła Fundację Mimo Wszystko; inicjatorka Krakowskiego Salonu Poezji.

  • Wieloletni dyrektor Teatru Ateneum Janusz Warmiński (L). Fot. NAC

    W Warszawie wznowił działalność artystyczną Teatr „Ateneum”.

  • Kard. Adam Stefan Sapieha. Fot. NAC

    W Krakowie zmarł kard. Adam Sapieha, metropolita krakowski, senator II Rzeczpospolitej, duchowy przywódca Kościoła katolickiego w Polsce w czasie II wojny światowej i pierwszych latach Polski Ludowej; ze względu na postawę moralno-polityczną, nazywany „księciem niezłomnym”.

  • Juergen Stroop. Fot. PAP/CAF/S. Dąbrowiecki

    Sąd Wojewódzki w Warszawie skazał na karę śmierci niemieckiego zbrodniarza Jürgena Stroopa, odpowiedzialnego m.in. za krwawe stłumienie powstania w getcie warszawskim.

  • W Lidzbarku Warmińskim urodził się Zbigniew Mikołejko, filozof religii, eseista.

  • Kościół św. Krzyża (L) i katedra św. Jana Chrzciciela (P) na wrocławskim Ostrowie Tumskim. Fot. PAP/L. Łożyński

    Prymas Stefan Wyszyński poświęcił odbudowaną po wojnie archikatedrę św. Jana Chrzciciela na wrocławskim Ostrowie Tumskim.

  • Pokazowy proces generałów (31.07-13.08.1951 r.). Fot. PAP/CAF/S. Wdowiński

    W Warszawie przed Najwyższym Sądem Wojskowym rozpoczął się tzw. proces generałów, którym prokuratura zarzucała szpiegostwo i spisek przeciwko władzy ludowej. Na ławie oskarżonych zasiedli m.in. generałowie: Stanisław Tatar, Stefan Mossor i Jerzy Kirchmayer.

  • Władysław Gomułka. Fot. PAP/Z. Wdowiński

    W Krynicy funkcjonariusze X Departamentu MBP pod kierownictwem płk. Józefa Światły aresztowali Władysława Gomułkę.

  • Proces generałów. 1951 r. Fot. PAP/CAF/S. Wdowiński

    W Warszawie zapadł wyrok w tzw. procesie generałów: Stanisław Tatar, Jerzy Kirchmayer, Franciszek Herman i Stefan Mossor, oskarżeni przez władze komunistyczne o szpiegostwo i zorganizowanie spisku przeciwko władzy ludowej, skazani zostali na kary dożywotniego więzienia.

  • Kolejka przed sklepem mięsnym przy ul. Szustra 1. Warszawa, 1948 r. Fot. PAP/CAF

    Wprowadzono kartki żywnościowe na mięso, przetwory mięsne i tłuszcze.

  • Bronisław Wrocławski. Fot. PAP/G. Michałowski

    W Łodzi urodził się Bronisław Wrocławski, aktor, związany z łódzkim Teatrem im. Stefana Jaracza, pedagog; wystąpił m.in. w filmach „Vabank II, czyli riposta”, „Kingsajz” i „Rewers”.

  • Uruchomiono Wytwórnię Sprzętu Komunikacyjnego w Świdniku.

  • Żniwa w gospodarstwie osadników na Ziemiach Zachodnich w województwie dolnośląskim. Dłużewo, 07.1947. Fot. PAP/CAF

    Dekret o ochronie i uregulowaniu własności osadniczych gospodarstw chłopskich na Ziemiach Odzyskanych – na jego mocy rolnicy stawali się właścicielami prowadzonych gospodarstw.

  • Stefan Martyka (na pierwszym planie). Fot. PAP/CAF/S. Dąbrowiecki

    W Warszawie członkowie podziemia antykomunistycznego zastrzelili Stefana Martykę, lektora i reżysera audycji propagandowych w Polskim Radiu.

  • Pomnik upamiętniający ofiary Zbrodni Katyńskiej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Fot. PAP/L. Szymański

    Kongres USA podjął uchwałę o powołaniu komisji do wyjaśnienia zbrodni katyńskiej.

  • Elżbieta Dmoch. Fot. PAP/I. Radkiewicz

    W Warszawie urodziła się Elżbieta Dmoch, wokalistka zespołu „2 plus 1”.

  • Aleksander Krzyżanowski. Fot. CAW. Źródło: Wikimedia Commons

    W więzieniu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego przy ul. Rakowieckiej w Warszawie zmarł ppłk Aleksander Krzyżanowski „Wilk”, dowódca Okręgu Wileńskiego AK; aresztowany przez UB i torturowany w czasie śledztwa; formalnego procesu w jego sprawie nigdy nie przeprowadzono.

  • Izba Reprezentantów Kongresu USA powołała komisję do zbadania sprawy zbrodni katyńskiej.

  • W Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie odbyła się inauguracja pierwszego roku akademickiego.

  • Adam Ferency. Fot. PAP/M. Kłoś

    W Warszawie urodził się Adam Ferency, aktor, przez wiele lat związany z Teatrem na Woli i Teatrem Współczesnym w Warszawie, od 1994 r. w stołecznym Teatrze Dramatycznym; wystąpił m.in. w filmach „Przesłuchanie”, „Matka Królów”, „Pornografia”, „Jasminum”, „1920 Bitwa Warszawska” oraz serialu „Boża podszewka”.

  • Ryszard Rynkowski. Fot. PAP/S.Leszczyński

    W Elblągu urodził się Ryszard Rynkowski, piosenkarz, kompozytor.

  • Dekret władz PRL o dowodach osobistych.

  • Bełz, który po korekcie granic trafił do ZSRS. Lata międzywojenne. Źródło: CBN Polona

    Na podstawie umowy pomiędzy rządem polskim a sowieckim dokonano wymiany terytoriów w Lubelskiem i Bieszczadach.

  • Pałac Staszica na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie - siedziba PAN. Fot. PAP/A. Rybczyński

    Uchwalono ustawę o powołaniu Polskiej Akademii Nauk.

  • Samochód M-20 "Warszawa". 1951 r. Fot. PAP/CAF/J. Baranowski

    W Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu rozpoczęto produkcję samochodu M-20 „Warszawa” na licencji „Pobiedy”.

  • Ruszyła produkcja samochodów ciężarowych „Lublin” w Fabryce Samochodów Ciężarowych. Nz. Przodująca brygada Kubicy przy montażu. Lublin, 06.11.1951. Fot. PAP/CAF/A. Nowosielski

    Rozpoczęto seryjną produkcję samochodu ciężarowego FSC Lublin-51.

  • Leszek Cichy. Fot. PAP/S. Pulcyn

    W Pruszkowie urodził się Leszek Cichy, himalaista, który jako pierwszy Polak zdobył tzw. Koronę Ziemi, wchodząc na najwyższe szczyty siedmiu kontynentów. W 1980 r. wspólnie z Krzysztofem Wielickim dokonał pierwszego zimowego wejścia na Mount Everest.

  • Stanisław Lem. Fot. PAP/CAF/P. Barącz

    Ukazała się powieść Stanisława Lema „Astronauci”.

  • Barbara Horawianka. Fot. PAP/CAF/Z. Matuszewski

    Na scenie krakowskiego Teatru Rapsodycznego zadebiutowała Barbara Horawianka.

  • W Warszawie w gmachu Związku Nauczycielstwa Polskiego odbył się pierwszy w powojennej Polsce publiczny pokaz działania telewizji.

  • W Lublinie urodził się Zbigniew Hołdys, gitarzysta, wokalista, kompozytor, założyciel zespołu Perfect.

  • Przemysław Gintrowski. Fot.PAP/A.Grygiel

    W Stargardzie Szczecińskim urodził się Przemysław Gintrowski, bard Solidarności, kompozytor, muzyk.

  • W Pionkach urodził się Tomasz Szwed, muzyk, kompozytor i wykonawca muzyki contry.

  • Ewa Kuklińska. Fot. PAP/Maciej Belina Brzozowski

    W Gdańsku urodziła się Ewa Kuklińska, tancerka, piosenkarka, aktorka.

  • Henryk Halkowski. Fot. ze zbiorów rodzinnych. Źródło: Wikimedia Commons

    W Krakowie urodził się Henryk Halkowski, dziennikarz, historyk, znawca oraz propagator historii i kultury Żydów polskich.

  • Dariusz Kozakiewicz. Fot. PAP/P. Supernak

    W Warszawie urodził się Dariusz Kozakiewicz, gitarzysta zespołów Breakout, Test i Perfect.