> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz dat

1990

  • W Krakowie rozpoczęła działalność pierwsza w Polsce komercyjna stacja radiowa RMF FM.

  • Przewodniczący zjazdu, sekretarz KC PZPR Leszek Miller. Fot. PAP/G. Rogiński

    W Sali Kongresowej w Warszawie rozpoczął obrady XI - ostatni - Zjazd PZPR, podczas którego podjęto uchwałę o zakończeniu działalności partii.

  • Ukazało się ostatnie wydanie „Trybuny Ludu”, centralnego organu KC PZPR.

  • Edward Szymkowiak. Fot. PAP/M. Szyperko

    W Bytomiu zmarł Edward Szymkowiak, piłkarz, bramkarz reprezentacji Polski w latach 1952–1965; zawodnik m.in. Legii Warszawa i Polonii Bytom.

  • Wyprowadzenie sztandaru z sali obrad XI Zjazdu PZPR. Warszawa, 29.01.1990. Fot. PAP/CAF/D. Kwiatkowski

    Uczestnicy XI Zjazdu PZPR, odbywającego się w Sali Kongresowej w Warszawie, przyjęli uchwałę o zakończeniu działalności partii; PZPR przez ponad 40 lat sprawowała w Polsce najpierw totalitarną, a następnie autorytarną władzę.

  • W Warszawie powstało Muzeum Niepodległości.

  • Po rozwiązaniu PZPR rozpoczął się zjazd założycielski Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej.

  • Stanisław Wyganowski został pierwszym po II wojnie światowej niekomunistycznym prezydentem Warszawy.

  • Premiera filmu „Marcowe migdały” w reżyserii Radosława Piwowarskiego.

  • We Wrocławiu została uruchomiona komercyjna stacja telewizyjna PTV Echo, pierwsza niepubliczna telewizja w krajach dawnego bloku komunistycznego.

  • W Paryżu podpisano porozumienie między Klubem Paryskim a Polską, na mocy którego spłata 10 miliardów dolarów zadłużenia z okresu PRL została rozłożona na okres 14 lat.

  • W Głownie zmarł Janusz Paluszkiewicz, aktor teatralny i filmowy, znany z filmów „Człowiek na torze”, „Awans”, „Znak orła” i roli Ignacego Gajdy w serialu Zbigniewa Chmielewskiego „Dyrektorzy”.

  • W Krakowie zmarł prof. Henryk Wereszycki, historyk, badacz dziejów XIX wieku.

  • Podpisanie protokołu o wznowieniu stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską i Izraelem. Nz. protokół podpisali szef izraelskiego MSZ Mosze Arens (L), polski minister spraw zagranicznych Krzysztof Skubiszewski oraz polski premier Tadeusz Mazowiecki. Za Arensem stoi szef misji dyplomatycznej Izraela w Warszawie Mordechaj David Palzur. Warszawa 27.02.1990. Fot. PAP/J. Mazur

    Polska wznowiła stosunki dyplomatyczne z Izraelem, zerwane w czerwcu 1967 r. w reakcji na wojnę izraelsko-arabską (tzw. wojną sześciodniową), w której Warszawa, podobnie jak Moskwa, popierała stronę arabską.

  • W Krakowie zmarł Kornel Filipowicz, pisarz, autor zbiorów opowiadań i mikropowieści, m.in. „Profile moich przyjaciół”, „Romans prowincjonalny”, „Pamiętnik antybohatera”, „Ogród pana Nietschke”, „Dzień wielkiej ryby”; autor scenariuszy filmowych.

  • Klemens Szaniawski. Fot. PAP/G. Rogiński

    W Warszawie zmarł prof. Klemens Szaniawski, filozof, logik, żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego.

  • Główny Urząd Statystyczny ogłosił, że inflacja w ciągu minionych dwunastu miesięcy wyniosła 1360 %. Była to najwyższa wartość tego wskaźnika w historii Polski.

  • Sztandar Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Fot. PAP/K. Kalbarczyk

    W Warszawie powstał Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej.

  • Sejm przyjął ustawę o likwidacji Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa-Książka-Ruch”.

  • Przekształcenie milicji w policję: zmiana nazwy na radiowozach. Warszawa, 05.1990. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    Sejm uchwalił ustawy o Policji, Urzędzie Ochrony Państwa i Urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych. Ich konsekwencją było przekształcenie Milicji Obywatelskiej w Policję oraz zastąpienie zlikwidowanej Służby Bezpieczeństwa Urzędem Ochrony Państwa.

  • Obraz Jana Matejki „Konstytucja 3 Maja 1791”. Fot. PAP/Reprodukcja

    Sejm uchwalił ustawę o przywróceniu Święta Narodowego 3 Maja oraz ustawę o zniesieniu 22 lipca jako Narodowego Święta Odrodzenia Polski.

  • Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Warszawie. Fot. PAP/CAF/W. Jabłonowski

    Sejm uchwalił ustawę „o uchyleniu ustawy o kontroli publikacji i widowisk, zniesieniu organów tej kontroli oraz o zmianie ustawy – Prawo prasowe”.

  • Michaił Gorbaczow przekazuje Wojciechowi Jaruzelskiemu kopie dokumentów dot. Zbrodni Katyńskiej. Moskwa 13.04.1990. Fot. PAP/I. Sobieszczuk

    Prezydent ZSRS Michaił Gorbaczow przekazał prezydentowi Wojciechowi Jaruzelskiemu kopie archiwalnych dokumentów z listami polskich jeńców wysłanych w kwietniu i maju 1940 r. z obozu w Kozielsku do Smoleńska i z obozu w Ostaszkowie do Kalinina (obecny Twer), a także wykaz akt ewidencyjnych jeńców wojennych, których wywieziono z obozu NKWD w Starobielsku.

  • Krzyż-pomnik ofiar Katynia na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Fot. PAP/K. Jabłonowski

    Związek Sowiecki przyznał się do zbrodni katyńskiej. W komunikacie rządowej agencji TASS oficjalnie potwierdzono, że polscy jeńcy wojenni zostali rozstrzelani wiosną 1940 r. przez NKWD.

  • Witold Łokuciewski. Fot. NAC. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie zmarł Witold Łokuciewski, pułkownik WP, as myśliwski, pilot Dywizjonu 303, uczestnik Bitwy o Anglię; w 1942 r. zestrzelony nad Francją, trafił do niemieckiej niewoli; po wojnie ostatni dowódca Dywizjonu 303 (1946).

  • W Warszawie urodził się Wojciech Szczęsny, piłkarz, bramkarz reprezentacji Polski, zawodnik m.in. Arsenalu Londyn, AS Roma, Juventusu Turyn.

  • Juliusz Machulski. Fot. PAP/A. Warżawa

    Premiera filmu „Deja vu” w reżyserii Juliusza Machulskiego.

  • Wystąpienie Lecha Wałęsy podczas II Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność”. Fot. PAP/I. Sobieszczuk

    W gdańskiej hali Olivia rozpoczął się II Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”; przewodniczącym związku ponownie wybrany został Lech Wałęsa.

  • Warszawscy harcerze ZHR na szlaku rajdu w Augustowie. 1998 r. Fot. PAP/Z. Lenkiewicz

    W Warszawie zarejestrowano Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej (ZHR).

  • Utworzono Parki Narodowe: Poleski i Drawieński.

  • Łotwa ogłosiła niepodległość.

  • Hutę im. Włodzimierza Lenina w Nowej Hucie przemianowano na Hutę im. Tadeusza Sendzimira.

  • Kongres Jedności Polskiego Stronnictwa Ludowego: przemawia Roman Bartoszcze. Warszawa, 05.05.1990. Fot. PAP/PAI/L. Wawrynkiewicz

    W Warszawie odbył się Kongres Jedności PSL, w czasie którego doszło do połączenia PSL „Odrodzenie” (dawnego ZSL) z PSL tzw. wilanowskim Franciszka Kamińskiego oraz innymi ugrupowaniami ludowymi; prezesem Naczelnego Komitetu Wykonawczego zjednoczonego PSL został Roman Bartoszcze.

  • Andrzej Wajda i Wojciech Pszoniak na planie filmu "Korczak". Fot. PAP/M. Billewicz

    Premiera filmu „Korczak” w reżyserii Andrzeja Wajdy.

  • Przewodniczący PC Jarosław Kaczyński (2P) podczas I Kongresu Porozumienia Centrum na Politechnice Warszawskiej. 03.1991. Fot. PAP/CAF/D. Kwiatkowski

    Powstało Porozumienie Centrum; przewodniczącym partii wybrany został Jarosław Kaczyński.

  • Polska złożyła oficjalny wniosek o rozpoczęcie negocjacji umowy o stowarzyszeniu ze Wspólnotami Europejskimi.

  • Wybory do rad gmin: obwodowa komisja wyborcza w gmachu Pałacu Kultury i Nauki. Warszawa, 27.05.1990. Fot. PAP/I. Sobieszczuk

    Odbyły się pierwsze w powojennej Polsce wolne wybory samorządowe, pierwsze w pełni demokratyczne wybory w Polsce po 1945 roku. Kandydaci Komitetów Obywatelskich „Solidarność” zdobyli ponad 53 proc. głosów.

  • Zjazd Deputowanych Ludowych wybrał Borysa Jelcyna na stanowisko przewodniczącego Rady Najwyższej Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.

  • W Paryżu podpisano umowę o utworzeniu Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju.

  • W Warszawie zmarł Jerzy Kaliszewski, aktor, reżyser, pedagog; występował m.in. w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie, Starym Teatrze, a także w Teatrze Narodowym w Warszawie; zagrał w filmach „Bolesław Śmiały”, „Polonia Restituta” oraz w serialu „Stawka większa niż życie”.

  • W Chełmży urodził się Michał Kwiatkowski, kolarz szosowy, zawodowy mistrz świata ze startu wspólnego z 2014 r.

  • Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, Fot. PAP/CAF/W. Jabłonowski

    W życie weszła ustawa z 11 kwietnia 1990 r. rozwiązująca Główny Urząd Kontroli Publikacji i Widowisk, który działał od 5 lipca 1946 r.

  • Ryszard Cieślak. Fot. PAP/CAF/M. Czudowski

    W Houston zmarł Ryszard Cieślak, aktor Teatru Laboratorium, reżyser teatralny, pedagog; bliski współpracownik Jerzego Grotowskiego.

  • Henryk Leliwa-Roycewicz. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Henryk Leliwa-Roycewicz, pułkownik WP, jeździec, wicemistrz olimpijski w WKKW z Berlina (1936); uczestnik kampanii 1939 r.; żołnierz Armii Krajowej, w czasie Powstania Warszawskiego dowódca batalionu „Kiliński”.

  • Deklaracja niepodległości Uzbekistanu.

  • Przejście graniczne w Zgorzelcu: mieszkańcy NRD na zakupach w Polsce. 11.1990. Fot. PAP/A. Hawałej

    Parlamenty RFN i NRD uznały nienaruszalność zachodniej granicy Polski.

  • W wyniku trzęsienia ziemi o sile 7,7 w skali Richtera na północy Iranu, w prowincji Gilan, zginęło około 40 tys. ludzi.

  • Checkpoint Charkie. Fot. PAP/EPA

    W Berlinie zamknięty został Checkpoint Charlie, dawne przejście graniczne między Berlinem Zachodnim a Wschodnim, należące do najbardziej znanych symboli zimnej wojny.

  • Od lewej: premier Tadeusz Mazowiecki, dyrektor Biura Krajowego Solidarności Krzysztof Pusz (G), rzecznik prasowy przewodniczącego NSZZ Solidarność Lecha Wałęsy Andrzej Drzycimski (G), przewodniczący NSZZ Solidarność Lech Wałęsa. 08.1990. Fot. PAP/C. Słomiński

    Na Uniwersytecie Warszawskim odbyło się posiedzenie Komitetu Obywatelskiego, podczas którego doszło do ostrego sporu pomiędzy przewodniczącym NSZZ „Solidarność” Lechem Wałęsą i jego zwolennikami a stronnikami premiera Tadeusza Mazowieckiego; w wyniku konfliktu KO opuściła grupa 63 osób, zwolenników Mazowieckiego.

  • Iwan Sierow. Źródło: Wikimedia Commons

    W Moskwie zmarł Iwan Sierow, sowiecki generał aparatu bezpieczeństwa; od 1939 r. ludowy komisarz spraw wewnętrznych ZSRS na Ukrainie, organizator deportacji polskich obywateli w głąb ZSRS (1939–1941), mający także bezpośredni udział w zbrodni katyńskiej; od 1941 r. zastępca szefa NKWD Ławrientija Berii, odpowiedzialny m.in. za brutalne represje wobec żołnierzy AK i rozbijanie struktur Polskiego Państwa Podziemnego; od 1954 do 1958 r. szef KGB; w 1956 r. w czasie rewolucji węgierskiej dowodził operacjami tłumiącymi opór powstańców; szef GRU (wywiadu wojskowego) w latach 1958–1962.

  • Powstał GROM (Grupa Reagowania Operacyjno-Manewrowego) – Jednostka Wojskowa Wojsk Specjalnych; jej twórcą i pierwszym dowódcą był gen. Sławomir Petelicki.

  • Pierwszy węzeł polskich serwerów akademickich PLEARN został podłączony do European Academic Research Network.

  • Lekcja religii w LO im. Zamoyskiego w Warszawie. 06.09.1990. Fot. PAP/CAF/W. Jabłonowski

    Instrukcja MEN dotycząca powrotu nauczania religii do szkoły w roku szkolnym 1990/1991.

  • Kwatera Główna NATO. Fot. PAP/T. Walczak

    Polska i NATO nawiązały oficjalne stosunki dyplomatyczne.

  • Powołana została Żandarmeria Wojskowa.

  • Mieczysław Fogg. Fot. PAP/Z. Wdowiński

    W Warszawie zmarł Mieczysław Fogg, jeden z najpopularniejszych polskich piosenkarzy; jego największe przeboje to „Ostatnia niedziela”, „Bo to się zwykle tak zaczyna”, „Jesienne róże”, „Czy pamiętasz tę noc w Zakopanem”, „Szkoda twoich łez, dziewczyno”, „Upić się warto” i „Piosenka o mojej Warszawie”; w czasie II wojny światowej pomagał artystom pochodzenia żydowskiego, za co został uhonorowany po wojnie tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

  •  Irena Eichlerówna. Fot. NAC

    W Warszawie zmarła Irena Eichlerówna, jedna z najwybitniejszych polskich aktorek teatralnych, przez ponad pół wieku związana z Teatrem Narodowym w Warszawie.

  • W Moskwie byłe mocarstwa okupacyjne USA, W. Brytania, Francja, ZSRS oraz oba państwa niemieckie podpisały układ 2+4 dotyczący zjednoczenia Niemiec.

  • Bolesław Wieniawa-Długoszowski. Fot. PAP/Reprodukcja

    W Krakowie na Cmentarzu Rakowickim uroczyście złożono urnę z prochami gen. Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego, zmarłego w 1942 r. w Nowym Jorku.

  • W Rzymie zmarł Alberto Moravia, pisarz, autor powieści „Konformista”, „Podróż do Rzymu”, „Pogarda” oraz „Matka i córka”.

  • Uroczystość zaprzysiężenia na Urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Wałęsy przed Zgromadzeniem Narodowym. Warszawa, 22.12.1990. Fot. PAP/S. Kraszewski

    Sejm dokonał nowelizacji Konstytucji i przyjął ustawę o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej; zgodnie z ustawą wybór prezydenta odbywa się w głosowaniu powszechnym.

  • Nadawanie audycji rozpoczęło Radio ZET, początkowo pod nazwą Radio Gazeta; jego założycielem i pomysłodawcą był Andrzej Woyciechowski.

  • W Sydney zmarł Patrick White, pisarz, autor powieści „Wóz ognisty”; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1973 r.

  • Początek wojny domowej w Rwandzie.

  • W Warszawie rozpoczął się XII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.

  •  Uroczystości przed gmachem Reichstagu w Berlinie. 3 października 1990 r. Fot. PAP/EPA

    Zjednoczenie Niemiec: Niemiecka Republika Demokratyczna przystąpiła do Republiki Federalnej Niemiec; w Berlinie przed budynkiem Reichstagu odbyły się oficjalne uroczystości.

  • Henryk Vogelfänger. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Henryk Vogelfänger, aktor, prawnik, popularny „Tońko” z duetu „Wesołej Lwowskiej Fali”, żołnierz Dywizji Pancernej generała Maczka, po wojnie przebywał na emigracji.

  • Sejm powołał Straż Graniczną.

  • Wojciech Marczewski (C) z nagrodą Złote Lwy za film pt. Ucieczka z kina Wolność. Obok z prawej aktorka Teresa Marczewska. XV Festiwal Polskich Filmów Fabularnych. Gdynia, 23.09.1990. Fot. PAP/CAF/S. Kraszewski

    Premiera filmu „Ucieczka z kina Wolność” w reżyserii Wojciecha Marczewskiego.

  • Realizacja filmu pt. Noce i Dnie, od lewej Barbara Ludwiżanka, Jadwiga Barańska, Jerzy Bińczycki. Fot. CAF/PAP/Rozmysłowicz

    W Warszawie zmarła Barbara Ludwiżanka, aktorka, związana z Teatrem Polskim w Warszawie oraz Teatrem Współczesnym; wystąpiła m.in. w filmach „Godzina pąsowej róży”, „Sublokator”, „Kłopotliwy gość”, a także w serialach „Chłopi” oraz „Noce i dnie”.

  • Maria Zbyszewska i Wacław Kowalski w filmie „Kochaj albo rzuć” w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego. Fot. PAP/CAF/A. Hawałej

    W Brwinowie pod Warszawą zmarł Wacław Kowalski, aktor; niezapomniany Pawlak z komedii „Sami swoi” i dozorca Popiołek z serialu „Dom”.

  • Mecenas Józef Palinka, powołany przez szefa URM w rządzie Jana Krzysztofa Bieleckiego pierwszy likwidator mienia byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR), która została rozwiązana w styczniu 1990 roku; w głębi gmach dawnego KC PZPR (ul. Nowy Świat, róg Alej Jerozolimskich). Warszawa, 1992 r. Fot. PAP/L. Wawrynkiewicz

    Ustawa o przejęciu przez skarb państwa majątku byłej PZPR.

  • Premiera filmu „Kevin sam w domu” w reżyserii Chrisa Columbusa.

  • Ministrowie spraw zagranicznych Hans Dietrich Gensher i Krzysztof Skubiszewski. Warszawa 10.11.1989. Fot. PAP/G. Rogiński

    W Warszawie minister spraw zagranicznych Polski Krzysztof Skubiszewski i minister spraw zagranicznych RFN Hans-Dietrich Genscher podpisali traktat potwierdzający kształt istniejącej granicy polsko-niemieckiej.

  • W Warszawie zmarł Adolf Rudnicki, pisarz.

  • Agnieszka Holland (C) podczas realizacji filmu „Europa, Europa”. Fot. PAP/CAF/A. Zbraniecki

    Premiera filmu „Europa, Europa” w reżyserii Agnieszki Holland.

  • W Paryżu państwa należące do NATO oraz Układu Warszawskiego podpisały Traktat o Konwencjonalnych Siłach Zbrojnych w Europie.

  • Podpisano Paryską Kartę Nowej Europy.

  • Margaret Thatcher ustąpiła ze stanowiska premiera Wielkiej Brytanii; szefową brytyjskiego rządu była od 1979 r.

  • Spotkanie Lecha Wałęsy w Zielonej Górze. 06.11.1990. Fot. PAP/R. Janowski

    Odbyła się pierwsza tura wyborów prezydenckich w Polsce, największe poparcie uzyskali w niej: Lech Wałęsa (39,96 proc.) i Stanisław Tymiński (23,1 proc.).

  • Po przegranej pierwszej turze wyborów prezydenckich premier Tadeusz Mazowiecki zgłosił dymisję swojego gabinetu.

  • W Rzymie zmarł kardynał Władysław Rubin; w czasie II wojny światowej więzień sowieckich łagrów, następnie żołnierz Armii Polskiej gen. Władysława Andersa; duszpasterz polskich uchodźców; rektor Papieskiego Kolegium Polskiego w Rzymie (1958–1964); biskup pomocniczy archidiecezji gnieźnieńskiej (1964); delegat prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego do opieki nad emigracją i uchodźstwem polskim (1964–1980); sekretarz generalnego Synodu Biskupów w Rzymie (1967–1980); w latach 1980–1985 prefekt watykańskiej Kongregacji dla Kościołów Wschodnich.

  • Zlikwidowano restrykcje w sprzedaży napojów alkoholowych, które można było znowu kupować przed godz. 13.00.

  • Powstała Unia Demokratyczna, jej przywódcą został Tadeusz Mazowiecki.

  • Tadeusz Kantor. Fot. PAP/J. Ochoński

    W Krakowie zmarł Tadeusz Kantor, jeden z najważniejszych twórców i reformatorów XX-wiecznego teatru, malarz, scenograf, aktor, wykładowca krakowskiej ASP; autor manifestów artystycznych, współzałożyciel Grupy Krakowskiej i założyciel Teatru Cricot 2, jego najgłośniejsze spektakle to „Umarła klasa”, „Wielopole, Wielopole”, „Niech sczezną artyści”, „Nigdy tu już nie powrócę”.

  • Lech Wałęsa. Fot. PAP/R. Janowski

    Odbyła się druga tura wyborów prezydenckich. Wzięło w niej udział 53,39 proc. uprawnionych do głosownia obywateli (14,65 mln). Lecha Wałęsę poparło 74, 25 proc. głosujących (10 622 696), natomiast Stanisława Tymińskiego 25,75 proc. (3 683 098). Ponad 344 tys. wyborców oddało nieważne głosy.

  • W Neuchatel zmarł Friedrich Duerrenmatt, szwajcarski dramatopisarz, prozaik, teoretyk teatru; autor dramatów „Wizyta starszej pani” i „Fizycy”.

  • Tadeusz Mazowiecki zgłasza Sejmowi dymisję swojego rządu. 14.12.1990. Fot. PAP/CAF/T. Walczak

    Sejm przyjął dymisję rządu Tadeusza Mazowieckiego.

  • Uchwała Rady Ministrów w sprawie postawienia inwestycji Elektrownia Jądrowa „Żarnowiec” w budowie w stan likwidacji.

  • W Moskwie ukazał się pierwszy numer „Niezawisimoj Gaziety”, pisma skierowanego do środowisk liberalnych i inteligenckich.

  • Uroczystość zaprzysiężenia na Urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Wałęsy przed Zgromadzeniem Narodowym. Warszawa, 22.12.1990. Fot. PAP/J. Mazur

    Lech Wałęsa na posiedzeniu Zgromadzenia Narodowego został zaprzysiężony na prezydenta RP; tego samego dnia na Zamku Królewskim w Warszawie odebrał insygnia władzy prezydenckiej II RP z rąk Ryszarda Kaczorowskiego – ostatniego prezydenta RP na uchodźstwie.