Kalendarz historyczny
31 stycznia
-
W Warszawie zmarła Nina Andrycz, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, nazywana „wielką damą polskiego teatru”; autorka tomików poezji i powieści.
-
W Warszawie zmarła Stefania Sempołowska, działaczka społeczna i oświatowa, pedagog, publicystka, pisarka.
-
Zmarł Władysław Gołąb, wieloletni prezes Towarzystwa Opieki Nad Ociemniałymi w Laskach, był pierwszą osobą niewidomą w Polsce, która uzyskała uprawnienia adwokata, przyjaciel i współpracownik bł. Elżbiety Róży Czackiej.
-
W Warszawie zmarł Jerzy Jedlicki, socjolog, historyk, badacz dziejów polskiej inteligencji i działacz opozycji w okresie PRL-u, autor takich książek jak „Źle urodzeni, czyli o doświadczeniu historycznym” czy „Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują”.
-
Zmarł Zbigniew Kurtycz, piosenkarz, kompozytor, żołnierz 2 Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa, wykonawca wielu przebojów, m.in. piosenki „Cicha woda”.
-
W Warszawie zmarł Jan Mulak, lekkoatleta, trener, działacz RPPS i PPS, uczestnik Powstania Warszawskiego; współtwórca polskiej reprezentacji lekkoatletycznej, tzw. Wunderteamu; działacz PKOl.
-
W Warszawie zmarł Andrzej Szczepkowski, aktor, reżyser teatralny, pedagog warszawskiej PWST; zagrał m.in. w filmach „Obywatel Piszczyk”, „Awantura o Basię”, „Jezioro Bodeńskie” oraz w serialu telewizyjnym „Wojna domowa”.
-
W Warszawie zmarł Mieczysław Voit, aktor, znany m.in. z ról w filmach „Krzyżacy”, „Matka Joanna od Aniołów” oraz serialu „Alternatywy 4”.
-
W Warszawie zmarł Julian Antonisz (właśc. Antnoniszczak), plastyk, kompozytor, twórca eksperymentalnych filmów animowanych.
-
W Monachium zmarł Józef Mackiewicz, prozaik, publicysta, autor książek „Kontra”, „Droga donikąd”, „Nie trzeba głośno mówić”, „Lewa wolna”; w maju 1943 r., po odkryciu w Katyniu grobów oficerów polskich zamordowanych przez Sowietów, na zaproszenie niemieckie i za zgodą władz Polskiego Państwa Podziemnego udał się do Katynia jako obserwator ekshumacji zwłok, opisał to w książce „Katyń: zbrodnia bez sądu i kary”.
-
Premiera filmu Andrzeja Wajdy „Danton” z Gerardem Depardieu w roli tytułowej i Wojciechem Pszoniakiem w roli Maksymiliana Robespierre.
-
Przeprowadzona została satelitarna transmisja filmu „Let Poland be Poland” („Żeby Polska była Polską”), wyprodukowanego przez US Departament of Information; film obejrzało ok. 185 milionów ludzi z 50 krajów.
-
Stan wojenny: władze podjęły decyzję o wznowieniu sprzedaży benzyny właścicielom prywatnych samochodów.
-
Premiera filmu dokumentalnego „Robotnicy `80” Andrzeja Chodakowskiego i Andrzeja Zajączkowskiego, przedstawiającego sierpniowy strajk w Stoczni Gdańskiej i negocjacje z Komisją Rządową.
-
Sejm powołał Naczelny Sąd Administracyjny, ale instytucja rozpoczęła działalność dopiero 1 września tego roku.
-
Do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu przesłany został przez Jerzego Andrzejewskiego „Memoriał 101”, zwierający protest środowiska twórców przeciwko zmianom w Konstytucji PRL ograniczającym prawa obywatelskie.
-
W Los Angeles zmarł Samuel Goldwyn, urodzony w Warszawie, producent filmowy, współzałożyciel wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer.
-
Rozpoczął się proces beatyfikacyjny siostry Faustyny Kowalskiej.
-
W Bydgoszczy urodził się Stefan Majewski, piłkarz, srebrny medalista mistrzostw świata w Hiszpanii (1982), trener, działacz sportowy.
-
W Łodzi urodził się Jacek Chmielnik, aktor, reżyser teatralny; znany m.in. z filmów Juliusza Machulskiego „Vabank” i „Kingsajz”.
-
Premiera filmu Henryka Szaro „Kłamstwo Krystyny” z Elżbietą Barszczewską, Kazimierzem Junoszą - Stępowskim i Jerzym Śliwińskim w rolach głównych.
-
W Radomiu rozpoczął się XXIV Kongres PPS.
-
W „Kurjerze Warszawskim” ukazała się pierwsza polska krzyżówka.
-
Na stokach warszawskiej Cytadeli wykonano wyrok śmierci na Eligiuszu Niewiadomskim, zabójcy prezydenta RP Gabriela Narutowicza. Zażądał, by umrzeć nieprzywiązanym do słupa bez zawiązanych oczu. Jego ostatnie słowa brzmiały: „Ginę za Polskę, którą gubi Piłsudski!”.
-
Katastrofa w kopalni „Heinitz” (Rozbark) w Bytomiu – w wyniku wybuchu metanu zginęło 145 górników.
-
W Wilnie urodziła się Danuta Bieńkowska, pisarka, autorka powieści dla młodzieży, tłumaczka.
-
I wojna światowa: Pod Bolimowem Niemcy przeprowadzili pierwszy atak chemiczny, skierowany przeciwko wojskom rosyjskim.
-
W Warszawie Organizacja Bojowa PPS dokonała udanego zamachu na funkcjonariusza rosyjskiej tajnej policji politycznej Ochrany Wiktora Gruena.
-
W Dobrocicach w pow. sandomierskim urodził się Stanisław Młodożeniec, poeta, prozaik, współtwórca polskiego futuryzmu.
-
W Kołomyi urodził się Stanisław Sedlaczek, harcmistrz, w czasie II wojny światowej założyciel i naczelnik konspiracyjnego Harcerstwa Polskiego (Hufców Polskich); zamordowany w KL Auschwitz w sierpniu 1941 r.
-
Zmarł Włodzimierz Bonawentura Krzyżanowski, amerykański generał pochodzenia polskiego, uczestnik antypruskiego powstania w Wielkopolsce (1846) i amerykańskiej wojny secesyjnej, w tym bitwy pod Gettysburgiem.
-
W guberni irkuckiej urodził się Piotr Wilniewczyc, inżynier, konstruktor broni strzeleckiej, współtwórca m.in. pistoletu Vis i pistoletu maszynowego Mors; po II wojnie światowej zaprojektował pistolety Wir i RAK.
-
W Dumanowie koło Kamieńca urodził się Mariusz Zaruski, żołnierz Legionów Polskich, generał WP, założyciel Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (TOPR), jeden z pionierów polskiego narciarstwa i taternictwa zimowego, organizator polskiego żeglarstwa morskiego; aresztowany przez NKWD zmarł w 1941 r. sowieckim więzieniu.
-
W Bilczy koło Kielc urodził się Piotr Ściegienny, katolicki ksiądz, działacz niepodległościowy i chłopski.
-
W Wiedniu urodził się Franciszek Schubert, muzyk, kompozytor, prekursor romantyzmu w muzyce; autor m.in. Symfonii c-moll „Tragicznej”.
-
Na Wawelu pochowano królów Jana II Kazimierza Wazę i Michała Korybuta Wiśniowieckiego.
-
We Wrocławiu zmarł książę Jerzy Sebastian Lubomirski, marszałek wielki koronny, hetman polny koronny, przywódca rokoszu.
-
W Małopolsce miało miejsce trzęsienie ziemi o sile szacowanej na około 5-6 stopni w skali Richtera.