Kalendarz dat

1867

• 

  5.01

  W Wapowcach urodził się Stanisław Puchalski, marszałek polny cesarsko-królewskiej armii Austro-Węgier; od lutego do października 1916 r. komendant Legionów Polskich; od 1920 r. w rezerwie kadrowej.

• 16.01

  W Poznaniu zmarła Konstancja Łubieńska, pisarka, publicystka, założycielka „Dziennika Domowego”, przyjaciółka Adama Mickiewicza.

• 

  31.01

  W Dumanowie koło Kamieńca urodził się Mariusz Zaruski, żołnierz Legionów Polskich, generał WP, założyciel Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (TOPR), jeden z pionierów polskiego narciarstwa i taternictwa zimowego, organizator polskiego żeglarstwa morskiego; aresztowany przez NKWD zmarł w 1941 r. sowieckim więzieniu.

• 

  7.02

  We Lwowie powstało Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” o charakterze sportowo-wychowawczym; przed I wojną światową rozwinęło przede wszystkim w Galicji działalność paramilitarną tworząc w 1912 r. Polowe Drużyny Sokole.

• 

  8.02

  W wyniku przeprowadzonej reformy konstytucyjnej ustanowiona została dualistyczna monarchia Austro-Węgier.

• 

  26.03

  W Nieszawie urodził się Stanisław Noakowski, architekt, malarz, historyk sztuki, profesor Politechniki Warszawskiej.

• 30.03

  Cesarstwo Rosyjskie sprzedało Stanom Zjednoczonym Alaskę i Wyspy Aleuckie; jednym z głównych negocjatorów transakcji ze strony amerykańskiej był Polak, gen. Włodzimierz Krzyżanowski, który następnie został pierwszym amerykańskim administratorem Alaski.

• 

  13.04

  W Kołłątajowie na Witebszczyźnie urodził się Leon Petrażycki, prawnik, filozof, socjolog.

• 

  26.04

  W siedzibie Towarzystwa Naukowego Krakowskiego odbył się pierwszy pokaz obrazu „Alchemik Sędziwój” autorstwa Jana Matejki.

• 

  7.05

  We wsi Kobiele Wielkie koło Radomska urodził się Władysław Reymont, pisarz, publicysta; autor m.in. powieści „Komediantka”, „Ziemia obiecana” oraz „Chłopi”, epopei życia polskiej wsi z przełomu XIX i XX wieku, za którą w 1924 r. otrzymał literacką Nagrodą Nobla.

• 

  14.05

  W Krasiczynie urodził się książę Adam Stefan Sapieha, arcybiskup metropolita krakowski, kardynał.

• 6.06

  W Paryżu Antoni Berezowski, powstaniec styczniowy i emigrant, dokonał nieudanego zamachu na cara Rosji Aleksandra II Romanowa. 

• 

  15.06

  W Warszawie na mocy ukazu cara Aleksandra II utworzono Archiwum Akt Dawnych.

• 

  14.08

  W Warszawie urodził się Artur Oppman, pseudonim Or-Ot, poeta, publicysta, pułkownik WP. 

• 

  26.09

  W majątku Poznajów koło Witebska urodził się Józef Leśniewski, generał WP, dowódca 3. Dywizji Strzelców I Korpusu Polskiego w Rosji (1917–1918); w latach 1919–1920 minister spraw wojskowych i członek Rady Obrony Państwa.

• 

  9.10

  W Warszawie zmarł Ignacy Feliks Dobrzyński, kompozytor, dyrygent, pianista i pedagog.

• 

  25.10

  W Garbowie k. Zawichostu urodził się Józef Dowbor-Muśnicki, gen. armii rosyjskiej; po 1918 r. generał Wojska Polskiego; organizator i dowódca I Korpusu Polskiego w Rosji (1917–1918); w czasie Powstania Wielkopolskiego naczelny dowódca Armii Wielkopolskiej.

• 

  3.11

  W Przyłbicach koło Jaworowa urodził się Stanisław Szeptycki, dowódca III Brygady Legionów Polskich, następnie komendant Legionów; szef Sztabu Generalnego WP (1918–1919), w czasie wojny polsko-bolszewickiej dowódca Frontu Litewsko-Białoruskiego, od marca 1920 r. dowódca 4 Armii.

• 

  7.11

  W Warszawie urodziła się Maria Skłodowska-Curie, autorka pionierskich prac z fizyki i chemii jądrowej, jedyna dotąd kobieta uhonorowana przez Szwedzką Akademię Nauk dwiema Nagrodami Nobla.

• 

  1.12

  Urodził się Ignacy Mościcki, prezydent RP, wybrany na to stanowisko po zamachu majowym. Aż do śmierci Piłsudskiego nie pełnił większej roli politycznej. Od przekroczenia granicy polsko-rumuńskiej 17 września 1939 r. przestał ją pełnić, bo został internowany, a dwa tygodnie później złożył urząd i wyjechał do Szwajcarii. Pochodził z rodziny o korzeniach szlacheckich, w młodości był socjalistą, został chemikiem, a od 1922 r. był dyrektorem fabryki Azotów w Królewskiej Hucie (dzisiejszym Chorzowie).

• 

  5.12

  Urodził się Józef Piłsudski, współtwórca niepodległej Polski. W młodości socjalista. Spędził pięć lat na syberyjskim zesłaniu. Przed I wojną światową współzałożyciel Związku Walki Czynnej - tajnej organizacji, która miała przygotować walkę o wyzwolenie Polski. Na początku wojny upatrywał szansę odzyskania niepodległości w oparciu o Austro-Węgry. Końcowy jej okres spędził internowany przez władze niemieckie w Magdeburgu. W pierwszym czteroleciu niepodległej Polski był Naczelnikiem Państwa i Naczelnym Wodzem. Po zwycięskiej wojnie z Rosją bolszewicką mianowany marszałkiem, a w 1923 r. wycofał się z życia politycznego. Wrócił w 1926 r. i dokonał zamachu stanu. Przejął władzę, choć nominalnie był tylko zwierzchnikiem wojska jako Generalny Inspektor Sił Zbrojnych (dwukrotnie jednak stanął osobiście na czele rządu).

• 

  13.12

  W Amelie-les-Bains we Francji zmarł Artur Grottger, malarz, rysownik, autor prac poświęconych m.in. Powstaniu Styczniowemu.

• 15.12

  W kościele św. Kazimierza w Sorokpolu (obecnie Powiewiórka) został ochrzczony Józef Klemens Piłsudski.

• 

  21.12

  W Jabłonicy Polskiej na Podkarpaciu urodził się Jan Stapiński, polityk, poseł do parlamentu wiedeńskiego i na Sejm II RP; jeden z twórców polskiego ruchu ludowego.

• 

  21.12

  Galicja pod zaborem austriackim uzyskała autonomię na mocy tzw. konstytucji grudniowej, którą wydał cesarz Franciszek Józef I.