Kalendarz dat

1892

• 3.01

  W Orani (obecnie RPA) urodził się John Ronald Reuel Tolkien – pisarz, jeden z prekursorów literatury fantasy, mediewista, filolog w Oxfordzie; jego największe dzieło to powieść „Władca Pierścieni”.

• 

  10.01

  W Kałużycach k. Mińska urodził się Melchior Wańkowicz, mistrz szlacheckiej gawędy, klasyk reportażu, autor m.in. książek „Na tropach Smętka”, „Monte Cassino”, „Hubalczycy” i „Ziele na kraterze”.

• 

  31.01

  W Kołomyi urodził się Stanisław Sedlaczek, harcmistrz, w czasie II wojny światowej założyciel i naczelnik konspiracyjnego Harcerstwa Polskiego (Hufców Polskich); zamordowany w KL Auschwitz w sierpniu 1941 r.

• 2.02

  W Krakowie urodził się Stanisław Grolicki, aktor. 

• 

  14.02

  W Warszawie urodził się gen. Tadeusz Pełczyński, szef Oddziału II Sztabu Głównego WP (1935–1938). W latach 1941–1944 szef sztabu Komendy Głównej ZWZ-AK. Od 1943 r. zastępca Dowódcy AK.

• 15.02

  W Łodzi urodziła się Ida Braunerówna, rzeźbiarka związana z grupą „Jung Idysz”, uczennica Oskara Kokoschki, więźniarka niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau.

• 

  28.02

  We Lwowie urodził się Roman Odzierzyński, generał WP. W latach 1949–1954 premier rządu RP na uchodźstwie.

• 

  11.03

  W Janowie Podlaskim urodził się Tadeusz Tański, inżynier, konstruktor samochodowy, autor pierwszego polskiego samochodu pancernego Ford FT-B oraz samochodu osobowego CWS T-1.

• 

  16.03

  W majątku Ponedel na Kowieńszczyźnie urodził się Marian Zyndram-Kościałkowski, żołnierz Legionów Polskich, współtwórca POW, działacz BBWR, premier RP w latach 1934–1935.

• 

  28.03

  W Nisku nad Sanem urodził się Stanisław Dąbek, pułkownik WP, w czasie kampanii 1939 r. dowódca Lądowej Obrony Wybrzeża.

• 

  30.03

  W Krakowie urodził się Stefan Banach, matematyk, wykładowca Uniwersytetu Jana Kazimierza, współzałożyciel lwowskiej szkoły matematycznej; jeden z twórców analizy funkcjonalnej.

• 

  31.03

  W Szczercu pod Lwowem urodził się gen. Stanisław Maczek, dowódca 1. Polskiej Dywizji Pancernej, wsławionej walkami pod Falaise podczas inwazji sił alianckich w Normandii w 1944 r. i wyzwoleniem holenderskiej Bredy.

• 

  18.04

  W Rurach Jezuickich koło Lublina urodził się Bolesław Bierut, członek KPP i WKP(b), funkcjonariusz Międzynarodówki Komunistycznej; w latach 1944–1956 członek BP PPR, a następnie PZPR; od 1948 do 1954 r. przewodniczący, później (1954–1956) I sekretarz KC PZPR; prezydent KRN (1944–1947); w latach 1947–1952 prezydent RP; bezpośrednio odpowiedzialny za zbrodnie komunistycznego aparatu bezpieczeństwa.

• 19.04

  W Jurkowie w Wielkopolsce urodził się Kajetan Dzierżykraj-Morawski, dyplomata, działacz społeczny.

• 

  1.05

  Bunt łódzki – pierwszomajowe demonstracje robotników z Łodzi i okolic przerodziły się w krwawo stłumiony sześciodniowy strajk powszechny; był on  jednym z największych strajków powszechnych i wywarł duży wpływ na rozwój zorganizowanego ruchu robotników (m.in. powstanie SDKPiL oraz PPS).

• 

  2.05

  W Borku (niem. Kleinburg), obecnie część Wrocławia, urodził się Manfred von Richthofen, niemiecki lotnik, as myśliwski I wojny światowej, nazywany „Czerwonym Baronem”. 

• 2.05

  W Łodzi wybuchł strajk powszechny, w którym wzięło udział 70 tys. robotników. Został on krwawo stłumiony, około 200 osób zostało zabitych. 

• 

  8.05

  W Stanisławowie urodził się Stanisław Sosabowski, generał WP, dowódca 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej, która wzięła udział w największej w II wojnie światowej operacji powietrzno-desantowej sprzymierzonych; jej celem było opanowanie mostów na Renie w pobliżu holenderskiego Arnhem.

• 

  6.06

  W Rembieszycach (pow. jędrzejowski) urodził się Leon Kozłowski, archeolog, działacz BBWR, parlamentarzysta, minister reform rolnych, premier w latach 1934–1935; po wybuchu wojny w 1939 r. więziony przez NKWD; od 1941 r. w armii gen. Władysława Andersa, z której zbiegł na stronę niemiecką, zgłaszając chęć kolaboracji.

• 

  4.07

  W Wadowicach urodził się Józef Putek, prawnik, parlamentarzysta, działacz ruchu ludowego.

• 

  4.07

  W Stojańcach pod Lwowem urodził się Julian Krzyżanowski, historyk literatury; autor m.in. „Historii literatury polskiej”, wydawca dzieł Jana Kochanowskiego, Juliusza Słowackiego, Henryka Sienkiewicza.

• 

  12.07

  W Drohobyczu urodził się Bruno Schulz, prozaik, malarz, rysownik, grafik, ilustrator; autor zbiorów opowiadań „Sklepy cynamonowe” i „Sanatorium pod klepsydrą”.

• 

  15.07

  W Montrealu urodził się Włodzimierz Steyer, kontradmirał, w czasie wojny obronnej 1939 r. dowódca Rejonu Umocnionego Hel; następnie do 1945 r. w niemieckiej niewoli w oflagu Woldenberg; po wojnie dowódca Marynarki Wojennej (1947–1950).

• 

  6.08

  W Wilnie urodziła się Kazimiera Iłłakowiczówna, poetka, tłumaczka; w latach 1926–1935 sekretarka marszałka Józefa Piłsudskiego w Ministerstwie Spraw Wojskowych.

• 

  6.08

  W Kijowie urodził się Henryk Józewski, polityk, malarz; komendant POW w Kijowie; wojewoda wołyński (1928–1929 i 1930–1938), zwolennik polsko-ukraińskiej współpracy; szef MSW (1929–1930); wojewoda łódzki (1938–1939); komendant Okręgu Warszawa-Miasto, a następnie Warszawa-Województwo SZP-ZWZ (1939–1940); wydawca podziemnej prasy; po 1945 r. współpracował z Delegaturą Sił Zbrojnych i Zrzeszeniem WiN; w 1953 r. aresztowany przez władze komunistyczne, skazany na dożywocie; w 1956 r. zwolniony z więzienia.

• 

  11.08

  W Błoniu koło Kutna urodził się Władysław Anders, generał WP, organizator i dowódca Armii Polskiej w ZSRS, dowódca 2 Korpusu Polskiego; od lutego do maja 1945 r. pełniący obowiązki Naczelnego Wodza.

• 

  21.08

  We Lwowie urodził się Adam Próchnik, członek Związku Strzeleckiego, Polskiej Organizacji Wojskowej, historyk, publicysta, działacz socjalistyczny, poseł na Sejm RP.

• 

  19.09

  W Kursku urodził się Jan Piekałkiewicz, ekonomista, działacz Stronnictwa Ludowego; od 1942 r. Delegat Rządu RP na Kraj; aresztowany i zamordowany przez Niemców w 1943 r.

• 

  16.10

  W Stryju urodził się Józef Kustroń, żołnierz Legionów Polskich, generał WP; w czasie kampanii 1939 r. dowodził 21. Dywizją Piechoty Górskiej; zmarł 16 września 1939 r. w wyniku ran odniesionych w walce pod Oleszycami.

• 

  16.10

  W Modlnicy koło Krakowa urodził się Jan Karcz, pułkownik WP, w kampanii 1939 r. dowódca Mazowieckiej Brygady Kawalerii; członek konspiracyjnej Organizacji Orła Białego, a następnie ZWZ; więzień KL Auschwitz, jeden z przywódców tajnej organizacji obozowej; rozstrzelany przez Niemców w styczniu 1943 r.

• 

  20.10

  W Krakowie urodził się Jan Stanisław Bystroń, historyk kultury, etnolog i socjolog.

• 

  24.10

  W Krakowie urodził się Rafał Malczewski, malarz, literat.

• 

  29.10

  We Lwowie urodził się Stanisław Ostrowski, prezydent Lwowa (1936–1939), więziony w Związku Sowieckim (1939–1941); w latach 1972–1979 prezydent RP na uchodźstwie.

• 

  16.11

  W Samborze urodził się Wiktor Biegański, aktor, reżyser teatralny i filmowy.

• 

  17.11

  W Paryżu rozpoczął się zjazd socjalistów polskich, który powołał Polską Partię Socjalistyczną.

• 

  29.11

  W Kwilczu koło Poznania urodził się Franciszek Brodniewicz, aktor, gwiazdor polskiego kina międzywojennego; wystąpił m.in. w filmach „Śluby ułańskie”, „Pan Twardowski”, „Ułan Księcia Józefa”, „Trędowata”, „Wrzos”, „Doktor Murek”, „Ordynat Michorowski”.

• 18.12

  W Petersburgu odbyła się światowa premiera baletu „Dziadek do orzechów”, na podstawie powieści niemieckiego pisarza Ernsta Theodora Amadeusza Hoffmanna z 1816 r.