> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz historyczny

5 maja

  • Maurycy Zamoyski. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Maurycy Zamoyski, polityk, dyplomata; od 1917 r. wiceprezes Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu; w latach 1919–1924 poseł RP we Francji; minister spraw zagranicznych (1924); w 1922 r. kandydat Związku Ludowo-Narodowego na prezydenta RP.

  • „Śmierć Berka Joselewicza” – Henryk Pillati. Źródło: Wikimedia Commons

    Wojna polsko-austriacka: pod Kockiem w starciu z węgierskimi huzarami poległ Berek Joselewicz, Żyd, polski oficer, dowódca 5. pułku strzelców konnych armii Księstwa Warszawskiego; uczestnik Powstania Kościuszkowskiego, żołnierz Legionów Polskich.

  • Zmarł gen. Edward Pietrzyk, dowódca Wojsk Lądowych w latach 2000–2006, ambasador w Iraku. 3 października 2007 r. został poważnie ranny w wyniku zamachu terrorystycznego na ulicach Bagdadu.

  • Witold Woyda. Fot. PAP/CAF

    W Nowym Jorku zmarł Witold Woyda, szermierz, zdobywca dwóch złotych medali na igrzyskach olimpijskich w Monachium w 1972 r. – w turnieju indywidualnym i drużynowym.

  • Premiera filmu „Jasminum” w reżyserii Jana Jakuba Kolskiego.

  • Pomnik Henryka Sienkiewicza w Łazienkach odsłania praprawnuk pisarza Jaś. Warszawa, 05.05.2000. Fot. PAP/J. Turczyk

    W Łazienkach Królewskich w Warszawie odsłonięto pomnik Henryka Sienkiewicza.

  • W Moskwie zmarł Michaił Botwinnik, rosyjski szachista, mistrz świata w latach 1948–1957, 1958–1960 i 1961–1963.

  • Tabliczki z nazwiskami pomordowanych polskich oficerów na cmentarzu ofiar NKWD w Charkowie. Fot. PAP/J. Turczyk

    W Kijowie zastępca szefa Służby Bezpieczeństwa Ukrainy Andrej Chomicz przekazał władzom RP tzw. ukraińską listę katyńską, czyli listę nazwisk 3435 obywateli polskich zamordowanych przez NKWD na Ukrainie na podstawie decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 r.

  • Kongres Jedności Polskiego Stronnictwa Ludowego: przemawia Roman Bartoszcze. Warszawa, 05.05.1990. Fot. PAP/PAI/L. Wawrynkiewicz

    W Warszawie odbył się Kongres Jedności PSL, w czasie którego doszło do połączenia PSL „Odrodzenie” (dawnego ZSL) z PSL tzw. wilanowskim Franciszka Kamińskiego oraz innymi ugrupowaniami ludowymi; prezesem Naczelnego Komitetu Wykonawczego zjednoczonego PSL został Roman Bartoszcze.

  • Zdzisław Maklakiewicz oraz Ewa i Małgorzata Kubica na planie filmu "Jak daleko stąd, jak blisko". Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    Premiera filmu „Jak daleko stąd, jak blisko” w reżyserii Tadeusza Konwickiego.

  • W Montrealu urodziła się Naomi Klein, dziennikarka, publicystka, działaczka społeczna, autorka książki „No logo”, określanej jako „manifest alterglobalizmu”.

  • W Gdańsku urodził się Dariusz Michalczewski, bokser, w latach 1994–2003 mistrz świata zawodowców federacji WBO.

  • Maciej Pieprzyca. Fot. PAP/Strefa Gwiazd/S. Leszczyński

    W Katowicach urodził się Maciej Pieprzyca, reżyser, autor filmu „Chce się żyć”.

  • Weszły w życie Układy Paryskie; zgodnie z ich postanowieniami zniesiony został status okupacyjny RFN, która uzyskała suwerenność oraz została zaproszona do NATO; utworzono także Unię Zachodnioeuropejską (UZE) – organizację polityczno-obronną.

  • Siedziba Rady Europy w Strasburgu. Fot. PAP/J. Turczyk

    Powstała Rada Europy – organizacja międzyrządowa założona przez 10 państw: Belgię, Danię, Francję, Holandię, Irlandię, Luksemburg, Norwegię, Szwecję, Wielką Brytanię i Włochy, które 5 maja 1949 r. podpisały w Londynie Statut RE; obecnie Rada Europy liczy 47 członków, jej siedzibą jest Strasburg.

  • Ewa Kuryluk. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Krakowie urodziła się Ewa Kuryluk, malarka, poetka, historyk sztuki.

  • Więźniarki niemieckiego obozu koncentracyjnego w Holiszowie. Fot. IPN

    Oddziały Brygady Świętokrzyskiej NSZ wyzwoliły niemiecki obóz koncentracyjny dla kobiet w Holiszowie (Czechy). Uwolniono ok. 700 więźniarek, w tym 167 Polek oraz ponad 200 Żydówek. Do niewoli wzięto ok. 200 esesmanów i 15 strażniczek; w walce rannych zostało 2 polskich żołnierzy. To jedyny przypadek, gdy Polacy wyzwolili obóz koncentracyjny.

  • W Pradze wybuchło zbrojne powstanie przeciwko Niemcom; 9 maja do wyzwolonego miasta wjechały oddziały Armii Czerwonej.

  • Tytus Czyżewski. Źródło: CBN Polona

    W Krakowie zmarł Tytus Czyżewski, malarz, poeta, krytyk sztuki; w latach 20. współtwórca awangardowej grupy Formiści.

  • Wyzwolenie niemieckiego obozu koncentracyjnego Mauthausen. Fot. Imperial War Museums. Źródło: Wikimedia Commons

    Wojska amerykańskie wyzwoliły niemiecki obóz koncentracyjny Mauthausen-Gusen, w którym w czasie wojny zamordowanych zostało ok. 28 tys. obywateli polskich.

  • Józef Beck. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    Minister spraw zagranicznych Józef Beck wygłosił w Sejmie przemówienie będące reakcją na wypowiedzenie przez Adolfa Hitlera niemiecko-polskiego paktu o nieagresji; swoje wystąpienie Beck zakończył słowami: „My w Polsce nie znamy pojęcia pokoju za wszelką cenę. Jest jedna tylko rzecz w życiu ludzi, narodów i państw, która jest bezcenna: tą rzeczą jest honor”.

  • Ryszard Horowitz. Fot. PAP/S. Leszczyński

    W Krakowie urodził się Ryszard Horowitz, fotograf; prekursor cyfrowego przetwarzania fotografii; w czasie niemieckiej okupacji przebywał wraz z rodziną w krakowskim getcie, a po jego likwidacji w 1943 r. znalazł ocalenie w fabryce Oskara Schindlera; w 1959 r. wyemigrował do Stanów Zjednoczonych.

  • Jerzy Skolimowski. Fot. PAP/G. Michałowski

    W Łodzi urodził się Jerzy Skolimowski, reżyser, scenarzysta, aktor, producent filmowy; autor filmów „Rysopis”, „Ręce do góry”, „Start”, „Ferdydurke”, „Cztery noce z Anną”, „Essential Killing” i „Jedenaście minut”.

  • W Laskowcach koło Tarnopola urodził się Adolf Chronicki, aktor.

  • Wystawa fotografii „Niepokorność dalekich dróg” Zofii Rydet w galerii Biura Wystaw Artystycznych w Olsztynie. 2018 r. Fot. PAP/T. Waszczuk

    W Stanisławowie urodziła się Zofia Rydet, fotografka, autorka monumentalnego cyklu dokumentalnego „Zapis socjologiczny”.

  • Prof. Janusz Pajewski. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie urodził się Janusz Pajewski, historyk, profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Instytutu Zachodniego; autor m.in. „Mitteleuropy” i „Historii powszechnej 1871–1918”.

  • Gen. Francesco Nullo. Źródło: CBN Polona

    Powstanie Styczniowe: w bitwie pod Krzykawką poległ gen. Francesco Nullo, dowódca włoskich ochotników walczących u boku powstańców.

  • Henryk Sienkiewicz. Fot. PAP/Reprodukcja/W. Pacewicz

    W Woli Okrzejskiej na Podlasiu urodził się Henryk Sienkiewicz, pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla (1905), autor m.in. „Trylogii”, „Quo vadis” oraz „W pustyni i w puszczy”.

  • Józef Pius Dziekoński. Źródło: Wikimedia Commons

    W Płocku urodził się Józef Pius Dziekoński, architekt, projektant m.in. neogotyckich kościołów św. Floriana i św. Stanisława w Warszawie; pierwszy dziekan Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej.

  • Fot. A. Ciereszko

    W Poznaniu uroczyście otwarto Bibliotekę Raczyńskich.

  • Zmarł Fryderyk August z dynastii Wettinów, elektor saski (jako Fryderyk August III), a następnie król saski; w latach 1807–1815 książę warszawski.

  • Napoleon Bonaparte. Źródło: CBN Polona

    W Longwood na Wyspie Świętej Heleny zmarł Napoleon Bonaparte.

  • Stanisław Moniuszko. Źródło: CBN Polona

    W majątku Ubiel koło Mińska urodził się Stanisław Moniuszko, kompozytor, dyrygent, pedagog muzyczny; twórca polskiej opery narodowej, autor m.in. „Strasznego dworu” i „Halki”.

  • W Trewirze urodził się Karol Marks, niemiecki filozof, ekonomista, teoretyk i ideolog rewolucyjnego komunizmu; współautor „Manifestu komunistycznego” i autor „Kapitału”.

  • W Kopenhadze urodził się Soren Kierkegaard, filozof, jeden z prekursorów egzystencjalizmu.

  • Rewolucja francuska: W Wersalu odbyło się uroczyste otwarcie Stanów Generalnych.

  • W Czarnęcinie pod Zamościem zmarł Szymon Szymonowic, poeta, organizator Akademii Zamojskiej.

  • Stanisław Hozjusz. Źródło: Wikimedia Commons

    W Krakowie urodził się Stanisław Hozjusz, teolog katolicki, kardynał, działacz kontrreformacji; w 1564 r. sprowadził do Polski zakon jezuitów, zakładając w Braniewie pierwsze jezuickie kolegium.

  • Na wiecu we wsi Cienia koło Kalisza książę wielkopolski Władysław Laskonogi wydał przywilej gwarantujący prawa duchownych i możnych wobec władcy. Był to warunek uzyskania tronu krakowskiego.

  • Kazimierz II Sprawiedliwy. Źródło: CBN Polona

    W Krakowie zmarł książę Kazimierz II Sprawiedliwy.