> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz dat

1911

  • Na Podolu urodził się Bohdan Sałaciński, znany jako Andrzej Pomian, prawnik, historyk; szef Wydziału Propagandy Bieżącej w Biurze Informacji i Propagandy AK; po wojnie współzałożyciel Sekcji Polskiej Radia Wolna Europa i jej korespondent w Waszyngtonie.

  • Kazimierz Rudzki. Fot. PAP/CAF/Z. Januszewski

    W Warszawie urodził się Kazimierz Rudzki, aktor, reżyser, pedagog; znany m.in. z serialu „Wojna domowa”, a także filmów „Pierwszy dzień wolności”, „Jak rozpętałem II wojnę światową” i „Eroica”.

  • W Łodzi urodził się Jerzy Zarzycki, reżyser i scenarzysta, autor filmów „Żołnierz królowej Madagaskaru” (1939), „Miasto nieujarzmione” (1950), „Uczta Baltazara” (1954), „Kochankowie z Marony” (1966), uczestnik Powstania Warszawskiego.

  • W Monachium zmarł Władysław Czachórski, malarz, autor m.in. obrazów „Dama przy oknie”, „Martwa natura z czaplą”, „Portret Jadwigi Sienkiewiczówny”, „Dama w liliowej sukni”, „Aktorzy przed Hamletem”.

  • W Warszawie zmarł Wacław Nałkowski, geograf, pedagog i działacz społeczny.

  • Ronald Reagan. Fot. PAP/EPA

    W Tampico w stanie Illinois urodził się Ronald Reagan, aktor, polityk, 40. prezydent Stanów Zjednoczonych (1981–89); przyczynił się decydująco do przegranej Związku Sowieckiego, w czym ogromną rolę odegrało narzucenie tempa wyścigu zbrojeń i wprowadzenie do użytku zaawansowanych technologii; jednym z najbardziej znanych projektów był narodowy system obrony antybalistycznej SDI; jako przywódca USA wspierał ruchy antykomunistyczne na całym świecie, w tym Solidarność w Polsce.

  • W Krakowie urodził się Włodzimierz Reczek, działacz sportowy, polityk, w latach 1952–74 prezes Polskiego Komitetu Olimpijskiego, prezes Polskiego Związku Piłki Nożnej (1981–84), członek Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (1961–96), działacz PPS i PZPR, poseł na sejm PRL.

  • Stefan Kisielewski. Fot. PAP/CAF/B. Miedza

    W Warszawie urodził się Stefan Kisielewski, pisarz, kompozytor, krytyk muzyczny, felietonista m.in. „Tygodnika Powszechnego”; w latach 1957–65 poseł na Sejm PRL, członek katolickiego koła „Znak”; w 1964 roku podpisał „List 34”, którego sygnatariusze protestowali przeciwko zaostrzeniu cenzury i domagali się zmian polskiej polityki kulturalnej; autor określenia „dyktatura ciemniaków” w odniesieniu do komunistycznej cenzury co zamknęło mu możliwość publikowania w mediach; współzałożyciel Ruchu Polityki Realnej (od 1989 r. Unia Polityki Realnej).

  • Jerzy Jurandot. Fot. PAP/CAF

    W Warszawie urodził się Jerzy Jurandot, poeta, satyryk, założyciel i kierownik literacki Teatru Syrena, autor tekstów piosenek, m.in. „Ada, to nie wypada”, „I wciąż się na coś czeka”, „Ballada o jednej Wiśniewskiej”, „Wio, koniku”.

  • Włada Majewska. Fot. NAC

    We Lwowie urodziła się Włada Majewska, piosenkarka, aktorka, członkini „Wesołej Lwowskiej Fali”, żołnierz 2. Korpusu gen. Andersa, od 1945 przebywała na emigracji, współpracując z teatrem Mariana Hemara i Rozgłośnią Polską Radia Wolna Europa; część źródeł podaje jako datę jej urodzin rok 1914.

  • Powitanie zwycięzców Wioślarskich Mistrzostw Europy Jerzego Ustupskiego (z lewej) i Rogera Vereya w siedzibie AZS-u. Kraków, 1935 r. Fot. NAC

    W Zakopanem urodził się Jerzy Ustupski, narciarz, wioślarz, brązowy medalista Igrzysk Olimpijskich w 1936 roku (wraz z Rogerem Vereyem), żołnierz AK, powstaniec warszawski, działacz sportowy i społeczny.

  • W Warszawie urodził się Zygmunt Zintel, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z filmów „Niewiarygodne przygody Marka Piegusa”, „Wyspa złoczyńców”, „Pociąg”, „Matka Joanna od Aniołów”.

  • Stanisława Walasiewicz. Fot. NAC

    W Wierzchowni koło Grudziądza urodziła się Stanisława Walasiewicz, lekkoatletka, sprinterka, mistrzyni olimpijska z Los Angeles (1932) i wicemistrzyni olimpijska z Berlina (1936); wielokrotna rekordzistka świata i medalistka mistrzostw Europy.

  • Marian Gołębiewski. Źródło: IPN

    W Płońsku urodził się Marian Gołębiewski, oficer WP, cichociemny, od 1943 r. komendant Obwodu Hrubieszów AK; szef Inspektoratu Zamojskiego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość od września 1945 r.; w latach 1946–1956 więziony przez władze komunistyczne; działacz opozycji antykomunistycznej, współzałożyciel organizacji Ruch (1965); aresztowany w 1970 r. i skazany na 4,5 roku więzienia za „prowadzenie przygotowań do obalenia przemocą ustroju”; członek założonego w 1977 r. Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela.

  • W Mokrej na Podolu urodził się Bolesław Miciński, filozof, eseista, poeta.

  • W Tarnowie urodził się Józef Cyrankiewicz, działacz PPS, więzień KL Auschwitz; po wojnie członek PZPR, najdłużej urzędujący premier PRL, sprawujący swoją funkcję 21 lat; współodpowiedzialny za stalinowski terror i krwawe represje wobec protestujących robotników w 1956 i w 1970 r.

  • Stanisław Brzozowski. Źródło: CBN Polona

    We Florencji zmarł Stanisław Brzozowski, filozof, publicysta, pisarz, krytyk literacki i teatralny; autor „Legendy Młodej Polski” i „Płomieni”.

  • Wystawa fotografii „Niepokorność dalekich dróg” Zofii Rydet w galerii Biura Wystaw Artystycznych w Olsztynie. 2018 r. Fot. PAP/T. Waszczuk

    W Stanisławowie urodziła się Zofia Rydet, fotografka, autorka monumentalnego cyklu dokumentalnego „Zapis socjologiczny”.

  • W Warszawie zostało zarejestrowane Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi w Królestwie Polskim.

  • Grupa skautów z Wieliczki. 1913-1914 r. Źródło: CBN Polona

    Andrzej Małkowski wydał rozkaz powołujący pierwsze cztery drużyny harcerskie we Lwowie. Data ta uznawana jest za moment powstania polskiego harcerstwa.

  • W Belfaście zwodowano „Titanica”, największy pasażerski statek na świecie, który zatonął podczas pierwszego rejsu po zderzeniu z górą lodową w kwietniu 1912 r.; była to największa katastrofa morska w czasach pokoju.

  • Hanna Malewska. Fot. NAC

    W Jordanowicach urodziła się Hanna Malewska, pisarka, autorka powieści historycznych, w latach 1957–1973 redaktorka pisma katolickiego „Znak”.

  • We Lwowie powstał Związek Polskiej Piłki Nożnej, którego inicjatorem był Stanisław Kopernicki. Związek tworzyły cztery kluby piłkarskie: Czarni Lwów, Pogoń Lwów, Cracovia i RKS Kraków.

  • Czesław Miłosz. Fot. PAP/CAF/J. Undro

    W Szetejniach na Litwie urodził się Czesław Miłosz, poeta, prozaik, eseista, tłumacz, profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley; autor m.in. zbioru wierszy „Trzy zimy”, „Ocalenie”, „Miasto bez imienia”, „Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada”, „Dalsze okolice”, „Na brzegu rzeki”, „To”, „Druga przestrzeń” oraz tomu miniatur „Piesek przydrożny”; esejów „Zniewolony umysł”, „Rodzinna Europa”, „Widzenia nad Zatoką San Francisco”, powieści „Dolina Issy”, a także poematów „Traktat moralny”, „Traktat poetycki” i „Traktat teologiczny”; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1980 r.

  • Bohdan Wodiczko. Fot. PAP/J. Rosikoń

    W Warszawie urodził się Bohdan Wodiczko, dyrygent, pedagog; kierownik artystyczny i pierwszy dyrygent Filharmonii Narodowej w Warszawie; kierownik artystyczny filharmonii w Rejkiawiku; dyrektor artystyczny i pierwszy dyrygent Opery Warszawskiej; dyrygent Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia i Telewizji w Katowicach; dyrektor i kierownik artystyczny Teatru Wielkiego w Łodzi.

  • Tadeusz Fijewski. Fot. PAP/CAF/M. Sokołowski

    W Warszawie urodził się Tadeusz Fijewski, aktor, pamiętny odtwórca ról Ignacego Rzeckiego (w filmie i serialu telewizyjnym), Pana Anatola w filmach Jana Rybkowskiego i Wojciecha Grzelaka w powieści radiowej „Matysiakowie”. Więzień niemieckich obozów w Dachau i Oranienburgu.

  • W Poznaniu urodził się Ignacy Tłoczyński, jeden z najlepszych przedwojennych polskich tenisistów, pięciokrotny mistrz Polski w grze pojedynczej.

  • Loda Halama. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    W Czerwińsku nad Wisłą urodziła się Loda Halama, tancerka, aktorka, gwiazda kabaretów dwudziestolecia międzywojennego, primabalerina teatru Wielkiego w Warszawie. Największą popularność przyniosły jej filmy „Kocha, lubi, szanuje” i „Manewry miłosne”.

  • Pionier lotnictwa Michał Scipio del Campo wykonał na samolocie Etrich Taube pierwszy lot nad Warszawą.

  • Car Mikołaj II wydał zarządzenie o likwidacji Twierdzy Warszawa.

  • Artur Młodnicki. Fot. NAC

    We Lwowie urodził się Artur Młodnicki, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Jak być kochaną”, „Popiół i diament” oraz w serialu „Stawka większa niż życie”.

  • Kolegium redakcyjne opracowujące czasopismo „Miś”: m.in. pisarz Czesław Janczarski (2L) i ilustrator Zbigniew Rychlicki (2P), którzy stworzyli postać Misia Uszatka. 1957 r. Fot. PAP/CAF/A. Mottl

    W Hruszwicy na Wołyniu urodził się Czesław Janczarski, poeta, autor utworów dla dzieci, m.in. twórca literackiej postaci Misia Uszatka.

  • Kard. Jan Puzyna. Fot. Wikimedia Commons

    W Krakowie zmarł biskup krakowski, kardynał Jan Puzyna.

  • Władze rosyjskie zniosły zakaz zabudowywania esplanad fortecznych w likwidowanej Twierdzy Warszawa. Umożliwiło to rozpoczęcie planowania rozbudowy miasta.

  • W Kijowie został śmiertelnie postrzelony premier Rosji Piotr Stołypin, którego reformy modernizowały państwo i gospodarkę.

  • W Moskwie urodziła się Irena Malkiewicz, aktorka.

  • Pionier lotnictwa Michał Scipio del Campo dokonał oblotu pierwszego polskiego samolotu skonstruowanego przez przedsiębiorstwo „Awiata”.

  • Stanisław Jankowski „Agaton”. Fot. PAP/Reprodukcja

    W Warszawie urodził się Stanisław Jankowski „Agaton”, architekt, urbanista, cichociemny, oficer AK, w Powstaniu Warszawskim dowódca plutonu „Agaton”. Po wojnie pracownik Biura Odbudowy Stolicy, współautor planu generalnego zagospodarowania przestrzennego Warszawy, m.in. Trasy W-Z i MDM.

  • W Warszawie zmarł Franciszek Kostrzewski, malarz, ilustrator, karykaturzysta.

  • Urodził się Adolf Forbert, fotograf, operator i reżyser filmowy, współzałożyciel i wieloletni profesor Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi, twórca filmów dokumentalnych „Podhale w ogniu”, „Bicz Boży”, a także operator fabularnych „Panienka z okienka”, „Od wulkanu do lodowca”.
     

  • Urodził się Włodzimierz Sedlak, ksiądz, antropolog, pedagog, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego; twórca polskiej szkoły bioelektroniki.

  • W Zbarażu na Ukrainie urodził się Dmytro Klaczkiwski „Kłym Sawur” – członek Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, jeden z głównych dowódców Ukraińskiej Powstańczej Armii, odpowiedzialny za zbrodnię wołyńską.

  • Maria Skłodowska-Curie i jej mąż Pierre w laboratorium w Paryżu. Fot. NAC

    Maria Skłodowska-Curie została laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie chemii.

  • Zmarł Wojciech Piechowski, malarz, autor realistycznych scen rodzajowych.

  • Piłkarska drużyna Polonii Warszawa rozegrała swój pierwszy oficjalny mecz, przegrywając w nim z Koroną Warszawa 3:4.

  • Andrzej Szalawski. Fot. NAC

    W Warszawie urodził się Andrzej Szalawski, właściwie Andrzej Pluciński, aktor, znany m.in. z roli Juranda ze Spychowa w filmie Aleksandra Forda „Krzyżacy” oraz z „Ziemi obiecanej” Andrzeja Wajdy, w której zagrał Hermana Bucholca. W 1939 r. uczestnik kampanii polskiej. Podczas okupacji niemieckiej grał w jawnych teatrach Warszawy, był również lektorem hitlerowskiej kroniki filmowej. Jesienią 1941 r. podjął współpracę z kontrwywiadem ZWZ-AK; był członkiem wydziału śledczego Komisji Walki Podziemnej na Warszawę. Po wojnie na kilka lat odsunięty od pracy aktorskiej. Aresztowany i oskarżony w 1948 r. „o działanie na szkodę narodu polskiego” został skazany na 4 lata więzienia. Po wyjściu na wolność w 1952 r. związany był ze scenami łódzkimi i warszawskimi.

  • Władysław Szpilman. Fot. PAP/CAF/S. Dąbrowiecki

    W Sosnowcu urodził się Władysław Szpilman, kompozytor, pianista; jego losy w okupowanej przez Niemców Warszawie stały się podstawą scenariusza do filmu „Pianista” w reżyserii Romana Polańskiego.

  • W Warszawie urodził się Stefan Żółkiewski, pisarz, teoretyk i historyk literatury, krytyk literacki, współzałożyciel Polskiej Partii Robotniczej.

  • Maria Skłodowska-Curie. Fot. PAP/Reprodukcja/W. Pacewicz

    Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii odebrała Maria Skłodowska-Curie.

  • Jerzy Iwanow-Szajnowicz. Fot. dzieje.pl

    W Warszawie urodził się Jerzy Iwanow-Szajnowicz, pływak, reprezentant Polski w piłce wodnej. Od 1926 r. w Salonikach. W czasie II wojny agent brytyjskich służb, bohater greckiego ruchu oporu.

  • We Lwowie zmarł Edmund Biernacki, lekarz, neurolog i patolog, odkrywca tzw. odczynu Biernackiego – wartości diagnostycznej szybkości opadania erytrocytów w osoczu.