Kalendarz historyczny
8 maja
-
Episkopat Polski przyjął memoriał będący odpowiedzią na ataki wymierzone w Kościół katolicki oraz na próby jego podporządkowania komunistycznym władzom; w ostatnich słowach pisma biskupi stwierdzali: „Rzeczy Bożych na ołtarzu cesarza składać nam nie wolno. Non possumus! (Nie możemy)”.
-
W czasie Powstania w getcie warszawskim w otoczonym przez Niemców bunkrze przy ul. Miłej wraz z kilkudziesięcioma bojowcami popełnił samobójstwo komendant Żydowskiej Organizacji Bojowej Mordechaj Anielewicz.
-
W Lublinie zmarł prof. Waldemar Paruch, socjolog, działacz społeczny, szef rządowego Centrum Analiz Strategicznych w latach 2018–2019.
-
W Warszawie zmarł Włodzimierz Niderhaus, wieloletni dyrektor Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych, inicjator i producent wielu filmów. Od 2000 r. do 2017 r. był członkiem Rady Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, a od 2005 r. do 2008 r. – jej sekretarzem.
-
Nuncjusz apostolski w Polsce abp Józef Kowalczyk mianowany został przez papieża Benedykta XVI metropolitą gnieźnieńskim i prymasem Polski.
-
W Warszawie zmarła Małgorzata Lorentowicz, aktorka, odtwórczyni m.in. roli Radczyni w „Weselu” Andrzeja Wajdy, znana także z serialu „W labiryncie” oraz filmu „Cudzoziemka” Ryszarda Bera.
-
Ukazał się pierwszy numer „Gazety Wyborczej”.
-
W Warszawie urodził się Zygmunt Miłoszewski, pisarz, publicysta, współautor scenariuszy filmowych; autor m.in. powieści „Uwikłanie”, „Ziarno prawdy”, „Gniew”, „Bezcenny”.
-
W Londynie zmarł Bogusław Miedziński, żołnierz Legionów Polskich, podpułkownik WP, polityk, publicysta, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego; poseł na Sejm (1922–1938), senator i marszałek Senatu (1938–1939).
-
W Warszawie zmarł Kazimierz Wajda, aktor radiowy i filmowy, odtwórca roli Szczepcia – jednego z lwowskich batiarów w filmach „Włóczęgi” i „Będzie lepiej”.
-
W Warszawie zmarł gen. Józef Rybak; oficer austriacki, przed wybuchem I wojny światowej szef Głównego Ośrodka Wywiadowczego w Krakowie; w czasie wojny polsko-bolszewickiej dowódca Grupy Operacyjnej 3 Armii; I zastępca Szefa Sztabu Głównego WP (1921–1924), następnie dowódca Okręgu IX w Brześciu nad Bugiem i Inspektor Armii w Warszawie.
-
Premiera filmu „Żołnierz zwycięstwa” w reżyserii Wandy Jakubowskiej.
-
Najwyższy Sąd Wojskowy na tajnej rozprawie przeciwko tzw. kierownictwu konspiracji Wojsk Lotniczych skazał sześciu oficerów na karę śmierci; czterech spośród nich walczyło w czasie II wojny światowej w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie; wszyscy skazani zostali rozstrzelani.
-
Funkcjonariusze UB zatrzymali rotmistrza Witolda Pileckiego, oficera ZWZ-AK, który w 1940 r. dobrowolnie poddał się aresztowaniu i wywózce przez Niemców do Auschwitz, aby zdobyć informacje o obozie; po ucieczce z Auschwitz walczył w Powstaniu Warszawskim; w 1948 r. został przez władze komunistyczne skazany na śmierć i stracony.
-
Na żądanie Stalina powtórzono kapitulację Niemiec: w Karlhorst, na przedmieściach Berlina, marszałek Georgij Żukow o godz. 22.30 przyjął bezwarunkową kapitulację niemieckich sił zbrojnych od feldmarszałka Wilhelma Keitla; w Moskwie, ze względu na dwugodzinną różnicę czasu, był już 9 maja.
-
W czasie powstania w getcie warszawskim zginął Władysław Szlengel, poeta, autor piosenek i utworów satyrycznych.
-
Stacjonujący w Puszczy Nalibockiej oddział sowieckiej i żydowskiej partyzantki wymordował 128 polskich mieszkańców miejscowości Naliboki.
-
Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich pod dowództwem gen. Zygmunta Szyszko-Bohusza przypłynęła do norweskiego portu Harstad; polska formacja została włączona do alianckiego Korpusu Ekspedycyjnego walczącego z wojskami niemieckimi pod Narwikiem w Norwegii.
-
Stanisław Skarżyński ustanowił lotniczy rekord świata przelatując samotnie samolotem RWD-5 nad południowym Atlantykiem z St. Louis w Senegalu do Maceió w Brazylii.
-
W Warszawie urodził się Stanisław Niwiński, aktor.
-
W Warszawie urodził się Izaak Celnikier, malarz, grafik.
-
Wojna polsko-bolszewicka: oddziały polskie dowodzone przez gen. Edwarda Śmigłego-Rydza zajęły Kijów.
-
W Krakowie zainaugurowano Mistrzostwa Galicji w piłce nożnej.
-
Polscy studenci na Uniwersytecie w Petersburgu założyli Korporację Akademicką „Sarmatia”.
-
W Bronowie koło Łomży urodziła się Tola Mankiewiczówna, aktorka, piosenkarka; wystąpiła m.in. w filmach „Pani minister tańczy”, „Manewry miłosne” i „Co mój mąż robi w nocy”.
-
W Stanisławowie urodził się Stanisław Sosabowski, generał WP, dowódca 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej, która wzięła udział w największej w II wojnie światowej operacji powietrzno-desantowej sprzymierzonych; jej celem było opanowanie mostów na Renie w pobliżu holenderskiego Arnhem.
-
W Poszawszu na Żmudzi urodził się Stanisław Witkiewicz, malarz, pisarz, krytyk i teoretyk sztuki, twórca stylu zakopiańskiego w architekturze.
-
Zawarto umowę między Francją a Księstwem Warszawskim o przyjęciu na żołd francuski 8 tysięcy żołnierzy polskich.
-
W Rzymie zmarł Tadeusz Kuntze, malarz.
-
W Carskim Siole urodził się Konstanty Pawłowicz Romanow, w latach 1815–1830 naczelny wódz wojsk Królestwa Polskiego i faktyczny jego wielkorządca.
-
W Krakowie zmarła Barbara Radziwiłłówna, królowa Polski, żona Zygmunta II Augusta.
-
Został ochrzczony królewicz oraz przyszły arcybiskup gnieźnieński, prymas Polski i biskup krakowski Fryderyk Jagiellończyk.
-
Prawdopodobnie po raz pierwszy wykonano pieśń „Gaude Mater Polonia” jako część oficjum „Historia gloriosissimi Stanislai” Wincentego z Kielczy, napisanego na kanonizację Stanisława ze Szczepanowa.