5 LIPCA

• 1945 / 80 lat

  Stany Zjednoczone uznały Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej (w Warszawie), cofając uznanie rządowi RP na uchodźstwie (w Londynie); następnego dnia to samo uczynił rząd Wielkiej Brytanii.

• 1945 / 80 lat

  Urodził się Jerzy Kropiwnicki, w PRL-u działacz opozycji demokratycznej, w III RP poseł i minister w kilku rządach, a w latach 2002-2010 prezydent Łodzi. Z wykształcenia ekonomista, w latach 2016-2022 był członkiem Rady Polityki Pieniężnej.

• 1935 / 90 lat

  W Borysławiu urodził się Szewach Weiss, izraelski polityk, dyplomata, profesor nauk politycznych, przewodniczący Rady Instytutu Pamięci Yad Vashem; w latach 1992–1996 przewodniczący Knesetu, ambasador Izraela w Polsce (2000–2003).

• 1900 / 125 lat

  Uruchomione zostało obserwatorium na Śnieżce. Trzykondygnacyjny budynek, w którym mieściła się ta placówka został rozebrany w latach 70. XX wieku i zastąpiony nowym.

• 1600 / 425 lat

  Wydany został akt fundacyjny Akademii Zamojskiej - ze słynnymi słowami jej założyciela Jana Zamoyskiego: „Takie są rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie”.

• 2023 / 2 lata

  W Warszawie zmarła Miriam Aleksandrowicz, polska aktorka, reżyserka dubbingu w wielu serialach i filmach animowanych.

• 2020 / 5 lat

  Zmarł Eugeniusz Szumiejko, działacz opozycji antykomunistycznej, współtwórca struktur NSZZ „Solidarność” na Dolnym Śląsku, po wprowadzeniu stanu wojennego działacz jej struktur podziemnych.

• 2017 / 8 lat

  W Rzymie zmarł Joaquin Navarro-Valls, były wieloletni bliski współpracownik Jana Pawła II, rzecznik prasowy Watykanu w latach 1984–2006.

• 2014 / 11 lat

  W Warszawie zmarł Kazimierz Winkler, poeta, autor tekstów popularnych piosenek, m.in. „Czerwony autobus”, „Gdy mi ciebie zabraknie”, „Pierwszy siwy włos” i „O mnie się nie martw”.

• 2013 / 12 lat

  W Watykanie papież Franciszek zaprezentował swoją pierwszą encyklikę „Lumen fidei”, w której podkreślił indywidualny i społeczny wymiar wiary.

• 2002 / 23 lata

  W Warszawie zmarł Zdzisław Mrożewski, aktor, związany z Teatrem Polskim w Warszawie, Teatrem Narodowym oraz Teatrem Współczesnym; wystąpił m.in. w filmach „Śmierć prezydenta” i „Polonia Restituta”.

• 1993 / 32 lata

  W Polsce wszedł w życie podatek od towarów i usług VAT.

• 1978 / 47 lat

  Koniec ośmiodniowej (rozpoczętej 27 czerwca) misji kosmicznej Mirosława Hermaszewskiego. Razem z Piotrem Klimukiem wylądował na stepie w Kazachstanie.

• 1971 / 54 lata

  Umowa Ciechu z British Petroleum na budowę rafinerii w Gdańsku i dostawy ropy drogą morską.

• 1969 / 56 lat

  W Bostonie zmarł Walter Gropius, jeden z najwybitniejszych architektów XX w.; przedstawiciel funkcjonalizmu; założyciel Bauhausu – artystycznej uczelni, będącej szkołą nowoczesnego projektowania i wzornictwa.

• 1965 / 60 lat

  W Warszawie urodziła się Małgorzata Walewska, śpiewaczka operowa, mezzosopranistka; dyrektor artystyczny Międzynarodowego Festiwalu i Konkursu Sztuki Wokalnej im. Ady Sari.

• 1953 / 72 lata

  Siły UB i MO rozbiły oddział porucznika Wacława Grabowskiego „Puszczyka”, ostatniej formacji Narodowego Zjednoczenia Wojskowego działającej na Mazowszu Północnym.

• 1946 / 79 lat

  W Paryżu po raz pierwszy zaprezentowano strój bikini – dwuczęściowy damski kostium kąpielowo-plażowy, zaprojektowany przez francuskiego inżyniera Louisa Reard'a.

• 1946 / 79 lat

  Krajowa Rada Narodowa wydała dekret o utworzeniu cenzury – Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk.

• 1945 / 80 lat

  Polska administracja oficjalnie przejęła z rąk sowieckiego komendanta wojennego władzę nad Szczecinem.

• 1943 / 82 lata

  W Warszawie przy ul. Poznańskiej śmiertelnie postrzelony został znany aktor Kazimierz Junosza-Stępowski. Do zdarzenia doszło w trakcie wykonywania wyroku śmierci na jego żonie, skazanej przez sąd podziemny za współpracę z Niemcami.

• 1943 / 82 lata

  Początek bitwy na Łuku Kurskim, największego starcia wojsk pancernych w historii, zakończonego klęską i odwrotem armii niemieckich.

• 1943 / 82 lata

  Komendant Główny Armii Krajowej i Delegat Rządu RP na Kraj utworzyli Kierownictwo Walki Podziemnej.

• 1943 / 82 lata

  Po śmierci gen. Władysława Sikorskiego funkcję premiera rządu RP na uchodźstwie objął Stanisław Mikołajczyk. Naczelnym Wodzem mianowany został gen. Kazimierz Sosnkowski.

• 1935 / 90 lat

  W Warszawie urodził się Krzysztof Szmagier, reżyser filmowy, twórca seriali „Przygody psa Cywila” i „07 zgłoś się”.

• 1920 / 105 lat

  W Rzeszowie urodził się Ignacy Machowski, aktor, występował m.in. na scenach Teatru Narodowego w Warszawie, Teatru Ateneum i Teatru Polskiego; zagrał w filmach „Eroica”, „Orzeł”, „Popiół i diament”, „Pociąg”, „Marysia i Napoleon”, „Ojciec królowej”, a także w serialu „Stawka większa niż życie”.

• 1881 / 144 lata

  W Brzęczkowicach, dzielnicy Mysłowic, urodził się August Hlond, prymas Polski w latach 1926–1948, a od 1927 r. również kardynał.

• 1865 / 160 lat

  W Warszawie ukazało się pierwsze wydanie tygodnika „Kłosy. Czasopisma ilustrowanego tygodniowego poświęconego literaturze, nauce i sztuce”. Wśród autorów pisma byli m.in. Józef Ignacy Kraszewski, Kazimierz Kraszewski, Adam Asnyk, Antoni Pietkiewicz Eliza Orzeszkowa i Maria Konopnicka.

• 1817 / 208 lat

  W Końskich zmarł Michał Dymitr Krajewski, pijar, pisarz, działacz oświatowy, członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

• 1634 / 391 lat

  Papież Urban VIII wydał bullę zatwierdzającą ufundowanie przez króla Władysława IV Orderu Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, który miał być pierwszym polskim odznaczeniem państwowym, lecz na skutek nacisków szlachty, został zlikwidowany w 1638 roku, nie doczekawszy się żadnego odznaczonego.

• 1626 / 399 lat

   Początek kolejnej wojny polsko-szwedzkiej, tzw. wojny o ujście Wisły.

• 1607 / 418 lat

  Pod Guzowem wojska wierne królowi Zygmuntowi III Wazie, dowodzone przez hetmana polnego koronnego Stanisława Żółkiewskiego i hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza, pokonały rokoszan.