11 WRZEśNIA

• 1894 / 130 lat

  W Słupie na Mazowszu urodziła się Maria Kownacka, pisarka, autorka utworów dla dzieci, m.in. „Plastusiowego pamiętnika”.

• 1799 / 225 lat

  W Berezówce na Wołyniu zmarł Marek Jandołowicz, karmelita, przywódca duchowy konfederatów barskich, więziony przez władze carskie; był pierwowzorem tytułowej postaci z dramatu Juliusza Słowackiego „Ksiądz Marek” z 1843.

• 2021 / 3 lata

  W Krakowie zmarł Józef Korpanty, filolog klasyczny, znawca literatury i kultury starożytnego Rzymu, autor małego słownika polsko-łacińskiego.

• 2013 / 11 lat

  Polska premiera filmu „Ida” w reż. Pawła Pawlikowskiego na 38. Festiwalu Filmowym w Gdyni, gdzie zdobył on główną nagrodę – Złote Lwy.; w 2015 r. film zdobył Oscara dla najlepszego filmu nieangielskojęzycznego.

• 2005 / 19 lat

  W Warszawie zmarł Henryk Tomaszewski, grafik, ilustrator, współtwórca polskiej szkoły plakatu.

• 2001 / 23 lata

  Terroryści Al-Kaidy porwali w USA cztery samoloty, z których dwa uderzyły w budynki WTC w Nowym Jorku, a trzeci w gmach Pentagonu w Waszyngtonie; czwarty (który miał uderzyć w waszyngtoński Kapitol) rozbił się w Pensylwanii po akcji pasażerów, którzy podjęli walkę z porywaczami. W wyniku ataku zginęło prawie trzy tysiące osób, wśród nich sześcioro Polaków.

• 1986 / 38 lat

  Minister spraw wewnętrznych gen. Czesław Kiszczak zapowiedział zwolnienie w krótkim czasie wszystkich więźniów politycznych.

• 1980 / 44 lata

  W Hucie Katowice Międzyzakładowy Komitet Robotniczy podpisał porozumienie z komisją rządową.

• 1976 / 48 lat

  Antoni Macierewicz, Piotr Naimski i Wojciech Onyszkiewicz opracowali wstępną wersję dokumentu powołującego Komitet Obrony Robotników.

• 1973 / 51 lat

  W Chile doszło do przewrotu wojskowego, w wyniku którego władzę przejął gen. Augusto Pinochet; obalony prezydent Salvador Allende zginął w czasie zamachu stanu.

• 1972 / 52 lata

  W Monachium zakończyły się XX Letnie Igrzyska Olimpijskie; reprezentanci Polski zdobyli na nich 21 medali, w tym siedem złotych.

• 1971 / 53 lata

  W Moskwie zmarł Nikita Chruszczow, działacz komunistyczny, współodpowiedzialny za zbrodnie stalinowskie, m.in. za represje wobec ludności polskiej w latach 1939–41. Po śmierci Stalina I sekretarz KC KPZR (1953–64) i premier ZSRS (1958–64).

• 1969 / 55 lat

  Premiera serialu telewizyjnego „Do przerwy 0:1” w reżyserii Stanisława Jędryki.

• 1965 / 59 lat

  W Damaszku urodził się Baszar el-Asad, prezydent Syrii od 2000 r., sprawujący autorytarne rządy; pokojowa rewolta przeciwko jego reżimowi, rozpoczęta w marcu 2011 r., przerodziła się w trwającą do dziś wojnę domową, w której zginęło ponad 220 tys. ludzi, a ponad 11 mln musiało opuścić swoje domy.

• 1960 / 64 lata

  W Rzymie zakończyły się XVII Letnie Igrzyska Olimpijskie; reprezentacja Polski zdobyła na nich 21 medali, w tym cztery złote.

• 1960 / 64 lata

  Na terenie byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego na Majdanku odsłonięto Pomnik Walki i Męczeństwa; spośród prawdopodobnie 150 tys. więźniów z ok. 30 krajów, którzy przeszli przez Majdanek, na skutek głodu, chorób, pracy ponad siły, a także w egzekucjach i komorach gazowych, życie straciło około 80 tys. osób, z czego 60 tys. to Żydzi przywożeni do obozu z całej Europy.

• 1949 / 75 lat

  W Warszawie urodziła się Ewa Szykulska, aktorka, wystąpiła w filmach „Człowiek z M-3”, „Hydrozagadka”, „Dziewczyny do wzięcia”, „Vabank”, a także w serialach „Samochodzik i templariusze”, „Kariera Nikodema Dyzmy”, „Jan Serce” i „Lokatorzy”.

• 1945 / 79 lat

  W Monachium urodził się Franz Beckenbauer, niemiecki piłkarz, trener; wicemistrz świata z 1966 r. i mistrz świata z 1974; mistrz Europy (1972); zdobywca Złotej Piłki w 1972 i 1976 r.; zawodnik Bayernu Monachium, w którego barwach trzykrotnie wygrywał Puchar Europy; trener reprezentacji RFN w latach 1984–1990, z którą zdobył mistrzostwo świata we Włoszech (1990).

• 1944 / 80 lat

  W Quebec rozpoczęła się konferencja z udziałem premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla i prezydenta USA Franklina D. Roosevelta, poświęcona m.in. kwestii okupacji Niemiec.

• 1943 / 81 lat

  Likwidacja getta w Przemyślu; żyjących tam Żydów wysłano do niemieckiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau.

• 1942 / 82 lata

  W Starachowicach urodził się Marek Bargiełowski, aktor, wystąpił w filmach „Gniazdo”, „Pokój z widokiem na morze”, „Jeszcze tylko ten las”, a także w serialach „Królewskie sny” i „Modrzejewska”.

• 1942 / 82 lata

  W Warszawie zmarł abp Stanisław Gall, pierwszy biskup polowy Wojska Polskiego (1919–1933).

• 1940 / 84 lata

  W Tarnobrzegu urodził się Andrzej Mencwel, historyk, antropolog kultury, profesor Instytutu Kultury Polskiej UW.

• 1940 / 84 lata

  W Newark w stanie New Jersey urodził się Brian De Palma, reżyser, scenarzysta, autor filmów „Nietykalni” i „Życie Carlita”.

• 1937 / 87 lat

  W Kłajpedzie urodził się Tomas Venclova, poeta, eseista, krytyk literacki, tłumacz.

• 1932 / 92 lata

  W katastrofie lotniczej pod Cierlickiem Górnym na Zaolziu zginęli Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura; kilkanaście dni wcześniej zwyciężyli w największej międzywojennej imprezie lotnictwa sportowego – Międzynarodowych Zawodach Samolotów Turystycznych Challenge 1932 w Berlinie.

• 1932 / 92 lata

  W Wilnie urodził się Jerzy Afanasjew, poeta, reżyser, współzałożyciel teatru studenckiego Bim-Bom w Gdańsku.

• 1930 / 94 lata

  W Warszawie urodził się Tomasz Strzembosz, historyk, badacz II wojny światowej; profesor KUL i Instytutu Studiów Politycznych PAN; przewodniczący Rady Naczelnej ZHR (1989–1990; 1991–1992).

• 1930 / 94 lata

  W Warszawie urodził się Adam Strzembosz, prawnik, profesor KUL; w latach 1990–1998 I prezes Sądu Najwyższego i przewodniczący Trybunału Stanu; przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa (1994–1998).

• 1926 / 98 lat

  W Kaliszu urodził się Jan Tarasin, malarz, grafik, fotograf, autor esejów o sztuce.

• 1920 / 104 lata

  Założono masońską Wielką Lożę Narodową Polski.

• 1908 / 116 lat

  W Jelizawietgradzie na Zaporożu urodził się Michał Choromański, pisarz i dramaturg, autor powieści m.in. „Zazdrość i Medycyna”, „Słowacki wysp tropikalnych”.

• 1906 / 118 lat

  W Wilnie urodził się Antoni Bohdziewicz, reżyser, scenarzysta filmowy.

• 1904 / 120 lat

  W Siedlcach urodził się Jacek Woszczerowicz, aktor, reżyser teatralny.

• 1886 / 138 lat

  W Krakowie urodził się Jerzy Kossak, malarz i przedstawiciel realizmu, syn Wojciecha Kossaka.

• 1885 / 139 lat

  W Eastwood w Anglii urodził się David Herbert Lawrence, pisarz, autor powieści „Kochanek Lady Chatterley”.

• 1883 / 141 lat

  W Krakowie w Muzeum Narodowym w Sukiennicach udostępniono publiczności pierwszą wystawę, która poświęcona była 200. rocznicy odsieczy wiedeńskiej.

• 1877 / 147 lat

  W Oziembłowie na Wileńszczyźnie w polskiej rodzinie szlacheckiej urodził się Feliks Dzierżyński, współpracownik Lenina, jeden z przywódców rewolucji bolszewickiej w 1917 r., współtwórca totalitarnego reżimu sowieckiej Rosji.

• 1869 / 155 lat

  W Warszawie założona została firma cukiernicza Blikle.

• 1865 / 159 lat

  Król pruski Wilhelm I Hohenzollern nadał prawa miejskie Katowicom.

• 1855 / 169 lat

  Wojna krymska: upadek Sewastopola – wojska rosyjskie wycofały się z twierdzy, którą zajęły oddziały francusko-brytyjskie.

• 1838 / 186 lat

  W Kaliszu urodził się Adam Asnyk, poeta, dramatopisarz, członek Rządu Narodowego w czasie Powstania Styczniowego.

• 1833 / 191 lat

  Ogłoszono nową Konstytucję Wolnego Miasta Krakowa, która ograniczała autonomię tego państwa i wzmacniała pozycję mocarstw Świętego Przymierza.