23 PAźDZIERNIKA

• 1939 / 86 lat

  Wydano urzędowy komunikat o utworzeniu w Warszawie na polecenie okupantów niemieckich Rady Starszych Gminy Żydowskiej (Judenratu) pod przewodnictwem inż. Adama Czerniakowa.

• 1914 / 111 lat

  Walki pododdziałów kawalerii 1. pułku Legionów Polskich pod Łowiczem. Na froncie karpackim zwycięskie boje pod Pasieczną i Pniowem toczył 2. pułk Legionów.

• 2022 / 3 lata

  W wieku 108 lat w Warszawie zmarł Marian Fuks, żołnierz września 1939 r., historyk, muzykolog. Przez wiele lat pracował w Żydowskim Instytucie Historycznym (ŻIH), gdzie zajmował się historią Żydów w Warszawie, historią żydowskiej prasy, kultury, biografistyką oraz Holokaustem.

• 2019 / 6 lat

  W Pradze zmarł Alfred Znamierowski, jeden z czołowych weksykologów i helardyków na świecie, były dziennikarz Radia Wolna Europa i Głosu Ameryki, współpracownik pism emigracyjnych, w tym Kultury, członek Solidarności Walczącej.

• 2015 / 10 lat

  W Gdańsku zmarł major Kazimierz Śliwa, podoficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i AK, najmłodszy z cichociemnych przerzucony do okupowanej Polski w nocy z 21 na 22 września 1944 r.

• 2012 / 13 lat

  W Żywcu zmarł Wilhelm Brasse, były więzień Auschwitz, fotograf, który wykonywał obozowe zdjęcia więźniów.

• 2005 / 20 lat

  Odbyła się druga tura wyborów prezydenckich, w których Lech Kaczyński (54,04 proc.) pokonał Donalda Tuska (45,96 proc.).

• 1996 / 29 lat

  Sejm RP umorzył postępowanie w sprawie pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej przedstawicieli reżimu komunistycznego związanych z wprowadzeniem stanu wojennego.

• 1993 / 32 lata

  Zmarł Wacław Felczak, historyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, w czasie wojny organizator służby kurierów tatrzańskich i budapeszteńskiej bazy łączności władz Polski Podziemnej z emigracyjnym rządem w Paryżu i Londynie. Został pochowany na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem.

• 1983 / 42 lata

  Premiera serialu telewizyjnego „Blisko, coraz bliżej” w reżyserii Zbigniewa Chmielewskiego.

• 1981 / 44 lata

  Premiera filmu „Wielka majówka” w reżyserii Krzysztofa Rogulskiego.

• 1971 / 54 lata

  Sąd Wojewódzki w Warszawie wydał wyrok w ostatnim procesie podziemnej organizacji „Ruch”, której członkowie oskarżeni byli o przygotowywanie „obalenia przemocą ustroju socjalistycznego PRL”.

• 1966 / 59 lat

  W Warszawie zmarł Franciszek Jóźwiak, działacz komunistyczny, w czasie II wojny światowej szef sztabu GL i AL. W latach 1944–1949 komendant główny MO. Członek Biura Politycznego KC PZPR (1948–1956), wicepremier (1955–1956).

• 1957 / 68 lat

  W Krakowie urodził się Adam Nawałka, piłkarz, trener; wielokrotny reprezentant Polski, uczestnik Mistrzostw Świata w Argentynie (1978); przez całą karierę ligową związany z Wisłą Kraków; w latach 2013-18 selekcjoner reprezentacji Polski, z którą dotarł do ćwierćfinału Euro 2016.

• 1956 / 69 lat

  W Warszawie utworzono Ogólnopolski Klub Postępowej Inteligencji Katolickiej, późniejszy Klub Inteligencji Katolickiej.

• 1956 / 69 lat

  Na Węgrzech wybuchło powstanie przeciwko komunistycznemu reżimowi. Początkiem stała się w Budapeszcie manifestacja solidarności z „polskim październikiem”. Powstanie zostało krwawo stłumione 4 listopada po wkroczeniu wojsk sowieckich. 23 października jest świętem narodowym Węgier.

• 1954 / 71 lat

  Podpisano tzw. Układy Paryskie; zgodnie z ich postanowieniami zniesiony został status okupacyjny RFN, która uzyskała suwerenność oraz została zaproszona do NATO; utworzono także Unię Zachodnioeuropejską (UZE) – organizację polityczno-obronną.

• 1947 / 78 lat

  W Starogardzie Gdańskim urodził się Kazimierz Deyna, piłkarz ŁKS Łódź, Legii Warszawa, Manchesteru City i San Diego Sockers; w reprezentacji Polski wystąpił 97 razy, strzelił 41 goli; na mistrzostwach świata w RFN w 1974 r. wspólnie z drużyną zajął trzecie miejsce, złoty medalista olimpijski z Monachium w 1972 r. i srebrny z Montrealu w 1976 r.

• 1944 / 81 lat

  W Lublinie utworzono Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.

• 1943 / 82 lata

  Na terenie ruin warszawskiego getta Niemcy rozstrzelali około 300 mężczyzn przywiezionych z więzienia na Pawiaku.

• 1942 / 83 lata

  Okupacja niemiecka: niemieckie rozporządzenie o zmianie granic warszawskiego getta (zmniejszenie obszaru); do 21 grudnia 1942 r. 75 tys. Żydów musiało zmienić miejsce zamieszkania.

• 1935 / 90 lat

  W Gliwicach urodził się Egon Franke, szermierz; na igrzyskach w Tokio (1964) zdobył dla Polski pierwszy złoty medal olimpijski w szermierce – floret indywidualnie; na tych samych igrzyskach wraz z drużyną wywalczył we florecie srebrny medal; złoty medalista mistrzostw świata w 1962 r. w drużynie w szabli.

• 1935 / 90 lat

  Urodził się Zbigniew Rudziński, kompozytor i pedagog.

• 1927 / 98 lat

  W Radomiu urodził się Leszek Kołakowski, filozof, historyk filozofii, eseista; wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego; od 1970 r. na emigracji, profesor Uniwersytetu w Oksfordzie; autor m.in. dzieła „Główne nurty marksizmu. Powstanie-rozwój-rozkład”.

• 1927 / 98 lat

  W Wilnie urodził się Andrzej Strumiłło, malarz, grafik, rzeźbiarz, scenograf, poeta, pisarz, fotograf. Część źródeł jako datę jego urodzenia podaje 23 października 1928 r.

• 1923 / 102 lata

  W Krakowie urodził się Wiktor Sadecki, aktor, związany m.in. z Teatrem im. Juliusza Słowackiego w Krakowie oraz Starym Teatrem; wystąpił w filmach „Wodzirej”, „Lata dwudzieste... lata trzydzieste...”, a także w serialach „Janosik”, „Królowa Bona” i „Chłopi”.

• 1918 / 107 lat

  Rada Regencyjna Królestwa Polskiego powołała Józefa Świeżyńskiego na urząd Prezydenta Ministrów.

• 1915 / 110 lat

  W Waksmundzie koło Nowego Targu urodził się Józef Kuraś, „Orzeł”, „Ogień”; w czasie II wojny światowej żołnierz Konfederacji Tatrzańskiej i Armii Krajowej, dowódca oddziałów Ludowej Straży Bezpieczeństwa oraz oddziału egzekucyjnego Powiatowej Delegatury Rządu RP w Nowym Targu; w latach 1945–1947 w antykomunistycznym podziemiu.

• 1906 / 119 lat

  Urodził się Antoni Kenar, rzeźbiarz, pedagog, dyrektor Państwowego Liceum Technik Plastycznych w Zakopanem.

• 1903 / 122 lata

  W Annahof, obecnie Gniewkowice na Opolszczyźnie, urodził się Richard Thomalla, SS-Obersturmfuehrer, architekt i szef budowy obozów zagłady w Bełżcu, Sobiborze i Treblince.

• 1885 / 140 lat

  W Kcyni urodził się Jan Czochralski, chemik, twórca metody wzrostu kryształów, stanowiącej podstawę współczesnej elektroniki.

• 1870 / 155 lat

  W Rapperswilu w Szwajcarii powstało Muzeum Polskie, jedna z najstarszych polskich placówek kulturalnych poza granicami kraju; założone jako Muzeum Narodowe po Powstaniu Styczniowym służyło zabezpieczeniu polskich zabytków historycznych i propagowaniu spraw polskich.

• 1843 / 182 lata

  Urodził się Henryk Siemiradzki, malarz akademista, autor monumentalnych kompozycji, obrazów o tematyce antycznej.

• 1817 / 208 lat

  W Warszawie w Pałacu Kazimierzowskim otwarto Instytut Głuchoniemych. Powstał z inicjatywy księdza Jakuba Falkowskiego, którego imię nosi od 1983 r. Pierwotnie siedzibą Instytutu był Pałac Kazimierzowski przy Krakowskim Przedmieściu (obecnie gmach Uniwersytetu Warszawskiego). Aktualnie instytucja znajduje się przy placu Trzech Krzyży.

• 1793 / 232 lata

  Kontrolowany przez Rosjan sejm w Grodnie ratyfikował II rozbiór Polski. 

• 1501 / 524 lata

  Król Aleksander I Jagiellończyk zatwierdził unię mielnicką.