18 WRZEśNIA

• 1939 / 86 lat

  W Jeziorach na Polesiu popełnił samobójstwo Stanisław Ignacy Witkiewicz, malarz, pisarz, filozof, fotograf, jeden z najoryginalniejszych twórców kultury polskiej; autor m.in. dramatu „Szewcy” oraz powieści „Pożegnanie jesieni” i „Nienasycenie”.

• 2020 / 5 lat

  W USA zmarł Andrzej Pityński, autor m.in. Pomnika Katyńskiego w Jersey City i Pomnika Czynu Zbrojnego Polonii Amerykańskiej (nazywanego też pomnikiem Hallerczyków), na warszawskim Żoliborzu. W 2017 r. został odznaczony Orderem Orła Białego.

• 2013 / 12 lat

  We Frankfurcie nad Menem zmarł Marcel Reich-Ranicki, niemiecki krytyk literacki, pochodzący z rodziny polskich Żydów; po wybuchu II wojny światowej przebywał w warszawskim getcie, skąd w 1943 r. uciekł; przeżył wojnę ukrywając się u polskiej rodziny; według katalogu IPN od 1945 r. był funkcjonariuszem MBP; następnie pracował w dyplomacji; w 1958 r. wyjechał do RFN; należał do najbardziej wpływowych krytyków literackich, przez ponad pół wieku decydował o losie książek na niemieckim rynku wydawniczym, najpierw jako szef redakcji kultury w „FAZ”, a następnie w telewizji ZDF.

• 2009 / 16 lat

  Wybuch metanu w kopalni „Wujek” - „Ruch Śląsk”. Zginęło 20 górników, a 36 zostało rannych. Była to jedna z dwóch największych pod względem liczby ofiar katastrof w polskim górnictwie od 1980 roku.

• 2009 / 16 lat

  W Olsztynie zmarła prof. Barbara Skarga, humanistka, filozof, etyk, historyk filozofii.

• 2005 / 20 lat

  W Niemczech odbyły się wybory parlamentarne: partie chadeckie CDU i CSU zdobyły 35,2 proc. głosów, SPD - 34,3 proc.; w listopadzie na czele koalicyjnego rządu CDU/CSU-SPD stanęła przewodnicząca CDU Angela Merkel.

• 1999 / 26 lat

  W Szczecinie rozpoczął działalność Wielonarodowy Korpus Północno-Wschodni będący częścią sił NATO.

• 1993 / 32 lata

  Ostatni żołnierze rosyjscy wyjechali z warszawskiego Dworca Wschodniego do Rosji; w Polsce pozostała jedynie misja wojskowa licząca około 30 żołnierzy, która nadzorowała tranzyt wojsk rosyjskich z Niemiec do Rosji.

• 1989 / 36 lat

  W Warszawie zmarła Aleksandra Śląska, aktorka, wieloletni pedagog warszawskiej PWST; znana m.in. z ról w filmach: „Ostatni etap”, „Pasażerka” oraz z serialu „Królowa Bona”.

• 1987 / 38 lat

  Jerzy Kukuczka, jako drugi człowiek na świecie po Reinholdzie Messnerze, zdobył Koronę Himalajów.

• 1970 / 55 lat

  W Londynie zmarł Jimi Hendrix, symbol pokolenia dzieci-kwiatów, jeden z najbardziej wpływowych muzyków lat 60.; autor utworów „Purple Haze” i „The Wind Cries Mary”, uważany za najważniejszego gitarzystę rockowego w historii.

• 1963 / 62 lata

  Na Stadionie Śląskim w Chorzowie, podczas meczu klubowego Pucharu Europy Górnik Zabrze-Austria Wiedeń (1:0), został ustanowiony rekord frekwencji na tym obiekcie (120 tys. widzów). 

• 1958 / 67 lat

  W Warszawie w klubie studentów Politechniki Warszawskiej „STODOŁA” rozpoczął się pierwszy Festiwal Jazz Jamboree.

• 1957 / 68 lat

  W Gdańsku zmarł kontradmirał Włodzimierz Steyer, podczas kampanii 1939 r. dowódca Rejonu Umocnionego Hel; w latach 1947–1950 dowódca Polskiej Marynarki Wojennej.

• 1951 / 74 lata

  Kongres USA podjął uchwałę o powołaniu komisji do wyjaśnienia zbrodni katyńskiej.

• 1946 / 79 lat

  W Krakowie władze komunistyczne aresztowały sekretarza generalnego PSL Stanisława Mierzwę.

• 1946 / 79 lat

  W ruinach domu przy ul. Nowolipki 68 w Warszawie odnaleziono pierwszą część archiwum warszawskiego getta, stworzonego przez Emanuela Ringelbluma i jego współpracowników.

• 1944 / 81 lat

  Początek walk Samodzielnej Brygady Spadochronowej gen. Stanisława Sosabowskiego pod Arnhem.

• 1944 / 81 lat

  Powstanie Warszawskie: nad Warszawą pojawiło się ponad 100 amerykańskich samolotów B-17, które dokonały zrzutów.

• 1939 / 86 lat

  Internowany przez władze Estonii polski okręt podwodny „Orzeł” wydostał się z portu w Tallinie.

• 1939 / 86 lat

  Niemiecki ostrzał artyleryjski Warszawy spowodował m.in. pożar wieżowca Prudential. Niemieckie samoloty zrzuciły ulotki z wezwaniem do poddania się.

• 1939 / 86 lat

  Członkowie Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów zabili w Sławentynie w woj. tarnopolskim, według różnych źródeł, od 50 do 85 Polaków.

• 1939 / 86 lat

  Okręt podwodny ORP „Ryś” wpłynął do szwedzkiego portu Stavsnäs, po czym został internowany i odholowany do Mariefred, gdzie pozostał do końca wojny.

• 1939 / 86 lat

  Rząd Rumunii podjął decyzję o internowaniu polskich władz państwowych.

• 1939 / 86 lat

  Rozpoczęła się bitwa pod Tomaszowem Lubelskim, największa po bitwie nad Bzurą w trakcie całej kampanii. Oddziały Armii „Kraków” i „Lublin” dowodzone przez gen. Tadeusza Piskora próbowały się przebić w stronę Rumunii, ale zostały okrążone i skapitulowały, a 20 tys. żołnierzy dostało się do niemieckiej niewoli.

• 1939 / 86 lat

  W wyniku ran odniesionych w bitwie nad Bzurą zmarł gen. Franciszek Wład, dowódca 14. Wielkopolskiej Dywizji Piechoty.

• 1938 / 87 lat

  Rozwiązanie Sejmu i Senatu IV kadencji.

• 1934 / 91 lat

  ZSRR został przyjęty do Ligi Narodów, otrzymując stałe miejsce w Radzie Ligi.

• 1933 / 92 lata

  W Radomiu urodził się Jerzy Połomski, piosenkarz, jeden z najpopularniejszych polskich artystów estradowych lat 60. i 70.; do jego najbardziej znanych piosenek należą „Cała sala śpiewa” i „Bo z dziewczynami”.

• 1925 / 100 lat

  Uchwała Rady Ligi Narodów o przekazaniu Polsce półwyspu Westerplatte na składnicę amunicyjną.

• 1915 / 110 lat

  I wojna światowa: Wojska niemieckie zajęły Wilno.

• 1905 / 120 lat

  W Sztokholmie urodziła się Greta Garbo, szwedzka aktorka, gwiazda Hollywood; wystąpiła w filmach „Anna Christie”, „Romans”, „Anna Karenina”, „Mata Hari”, „Ludzie w hotelu”, „Królowa Krystyna”, „Ninoczka” i „Dama kameliowa”; w 1955 r. nagrodzona honorowym Oscarem.

• 1883 / 142 lata

  W Warszawie urodził się Ludomir Różycki, kompozytor, dyrygent, pedagog.

• 1857 / 168 lat

  W Warszawie zmarł Karol Kurpiński, kompozytor, dyrygent, pedagog; dyrektor opery w Warszawie, założyciel i redaktor pierwszego polskiego czasopisma muzycznego „Tygodnik Muzyczny”; autor muzyki do pieśni „Warszawianka”.

• 1851 / 174 lata

  W Stanach Zjednoczonych ukazało się pierwsze wydanie „The New York Times” – jednego z najważniejszych dzienników amerykańskich.

• 1807 / 218 lat

  W Wilnie zmarł Franciszek Smuglewicz, malarz, rysownik.

• 1794 / 231 lat

  Insurekcja Kościuszkowska: Rada Najwyższa Narodowa postanowiła zamienić pospolite ruszenie włościan na pobór 1 rekruta z 10 domów i konia jezdnego z 50 domów.

• 1773 / 252 lata

  I rozbiór Polski: Delegacja Sejmu Rozbiorowego podpisała traktaty rozbiorowe.

• 1772 / 253 lata

  I rozbiór Polski: ambasadorowie Rosji, Prus i Austrii złożyli w Warszawie jednobrzmiące deklaracje o przeprowadzeniu rozbioru, żądając zwołania sejmu dla przeprowadzenia zmian terytorialnych.

• 1765 / 260 lat

  W Belluno urodził się Bartolomeo Cappellari, przyszły papież Grzegorz XVI (1831–1846).

• 1454 / 571 lat

  Wojna trzynastoletnia: Pod Chojnicami wojska zaciężne walczące po stronie Zakonu Krzyżackiego pokonały pospolite ruszenie województw wielkopolskiego i kujawskiego.