8 GRUDNIA

• 1894 / 131 lat

  W Zakopanem zmarł Jan Krzeptowski, „Sabała”, gawędziarz, skrzypek, pieśniarz, przewodnik tatrzański, nazwany przez twórcę stylu zakopiańskiego Stanisława Witkiewicza Homerem Tatr.

• 1699 / 326 lat

  Urodziła się Maria Józefa Habsburżanka, żona króla Augusta III Sasa, koronowana razem z mężem w 1734 r. Była osobą inteligentną, religijną i ambitną.

• 2021 / 4 lata

  We Wrocławiu zmarł Antoni Gucwiński, dyrektor Ogrodu Zoologicznego we Wrocławiu w latach 1966–2006. W tym czasie w latach 1971-2001 popularyzował wiedzę o przyrodzie, współtworząc i prowadząc z żoną Hanną Gucwińską program telewizyjny w TVP zatytułowany "Z kamerą wśród zwierząt".

• 2021 / 4 lata

  We Wrocławiu zmarł reżyser filmowy Sylwester Chęciński, twórca trylogii o rodzinach Pawlaków i Kargulów, rozpoczętej filmem "Sami swoi" w 1967 r., filmów "Wielki Szu", "Rozmowy kontrolowane" i "Historii żółtej ciżemki".

• 2016 / 9 lat

  W Columbus w stanie Ohio zmarł John Glenn, amerykański senator, pierwszy astronauta USA na orbicie okołoziemskiej. Czterogodzinny lot odbył na pokładzie statku kosmicznego Mercury 6 20 lutego 1962 r.

• 2015 / 10 lat

  Zmarł Janusz Odrowąż-Pieniążek, historyk literatury, pisarz i muzealnik, wieloletni dyrektor Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie.

• 2007 / 18 lat

  Zmarł Ryszard Schramm, biolog, taternik, współautor pierwszego przejścia głównej grani Tatr.

• 2001 / 24 lata

  W Krakowie otwarto łukowy Most Kotlarski.

• 2000 / 25 lat

  Duma Państwowa Federacji Rosyjskiej przyjęła nowy tekst hymnu państwowego, pozbawiony odniesień do komunistycznej przeszłości. Niezmieniona pozostała melodia z 1944, autorstwa Aleksandra Aleksandrowa.

• 1999 / 26 lat

  Na Kremlu prezydent Rosji Borys Jelcyn i prezydent Białorusi Aleksandr Łukaszenka podpisali układ o utworzeniu Związku Rosji i Białorusi (ZBiR).

• 1992 / 33 lata

  W życie weszła tzw. Mała Konstytucja – ustawa regulująca wzajemne stosunki między władzą ustawodawczą a wykonawczą III RP. Obowiązywała do roku 1997, do wejścia w życie Konstytucji RP.

• 1991 / 34 lata

  Prezydent Federacji Rosyjskiej Borys Jelcyn zawarł z prezydentami Ukrainy – Leonidem Krawczukiem i Białorusi – Stanisławem Szuszkiewiczem układ białowieski, na mocy którego ZSRS jako podmiot prawa międzynarodowego przestał istnieć. Na jego miejsce już suwerenne kraje – Rosja, Ukraina i Białoruś – powołały Wspólnotę Niepodległych Państw. Podpisanie układu białowieskiego i utworzenie WNP uznawane jest za ostateczny upadek sowieckiego imperium.

• 1991 / 34 lata

  Nadawanie audycji rozpoczęło „Radio Maryja”.

• 1990 / 35 lat

  W Krakowie zmarł Tadeusz Kantor, jeden z najważniejszych twórców i reformatorów XX-wiecznego teatru, malarz, scenograf, aktor, wykładowca krakowskiej ASP; autor manifestów artystycznych, współzałożyciel Grupy Krakowskiej i założyciel Teatru Cricot 2, jego najgłośniejsze spektakle to „Umarła klasa”, „Wielopole, Wielopole”, „Niech sczezną artyści”, „Nigdy tu już nie powrócę”.

• 1989 / 36 lat

  W Warszawie zmarł Szymon Datner, historyk żydowskiego pochodzenia, badacz historii Holokaustu.

• 1981 / 44 lata

   Papież Jan Paweł II ustanowił w Krakowie Papieską Akademię Teologiczną.

• 1980 / 45 lat

  Przed budynkiem Dakota House na nowojorskim Manhattanie Marc David Chapman zastrzelił Johna Lennona.

• 1979 / 46 lat

  Zmarł Henryk Paszkiewicz, mediewista, analityk najstarszych źródeł ruskich.

• 1978 / 47 lat

  Premiera filmu „Co mi zrobisz jak mnie złapiesz” w reżyserii Stanisława Barei.

• 1976 / 49 lat

  W Warszawie zmarł Kazimierz Lisiecki, pedagog, działacz społeczny, współtwórca Towarzystwa Przyjaciół Dzieci Ulicy i Państwowego Zespołu Ognisk Wychowawczych.

• 1975 / 50 lat

  W Sali Kongresowej PKiN w Warszawie obrady rozpoczął VII Zjazd PZPR.

• 1972 / 53 lata

  W Olsztynie urodziła się Joanna Kos-Krauze, reżyserka, scenarzystka; z mężem Krzysztofem Krauze współreżyserowała filmy „Plac Zbawiciela”, „Papusza”, „Ptaki śpiewają w Kigali”.

• 1970 / 55 lat

  W Polsce przeprowadzony został trzeci powojenny powszechny spis ludności.

• 1965 / 60 lat

  Zakończył obrady Sobór Watykański II (trwający od 1962 roku).

• 1958 / 67 lat

  W Warszawie odnaleziono ciało porwanego i zamordowanego 15-letniego Bohdana Piaseckiego, syna Bolesława Piaseckiego, przewodniczącego Stowarzyszenia PAX; w latach 30. jednego z przywódców Obozu Narodowo-Radykalnego, twórcy ONR-Falanga, w czasie wojny komendanta Konfederacji Narodu (1941–1944), który po aresztowaniu przez NKWD rozpoczął współpracę z władzami komunistycznymi; motywy zabójstwa jego syna do dziś nie zostały wyjaśnione, wiele wskazuje jednak na to, że miało ono charakter polityczny.

• 1955 / 70 lat

  Komitet Rady Ministrów Rady Europy wybrał „gwiaździsty” projekt Arsene Heitza na nową flagę Rady Europy, dziś flaga Unii Europejskiej.

• 1953 / 72 lata

  W Solecznikach pod Wilnem urodził się Władysław Kozakiewicz, olimpijczyk, złoty medalista w konkursie skoku o tyczce na igrzyskach olimpijskich w Moskwie w 1980 r.

• 1953 / 72 lata

  W kaplicy Cudownego Obrazu na Jasnej Górze został odprawiony po raz pierwszy Apel Jasnogórski – wieczorne nabożeństwo maryjne.

• 1951 / 74 lata

  Na scenie krakowskiego Teatru Rapsodycznego zadebiutowała Barbara Horawianka.

• 1945 / 80 lat

  W Zielonej Górze urodziła się Maryla Rodowicz, jedna z najpopularniejszych polskich piosenkarek, wykonawczyni takich przebojów jak „Małgośka”, „Remedium”, „Sing-sing”, „Niech żyje bal”, „Do łezki łezka”, „Dziś prawdziwych Cyganów już nie ma”.

• 1943 / 82 lata

  W Warszawie gestapo aresztowało w wyniku denuncjacji 19 członków Oddziału II (Informacyjno-Wywiadowczego) Komendy Głównej AK. Do równoczesnych aresztowań doszło w Podkowie Leśnej, także na skutek działań agentów gestapo. Wśród zatrzymanych był ppłk dypl. Marian Drobik „Dzięcioł”, szef Oddziału II KG AK.

• 1943 / 82 lata

  W Berlinie w więzieniu Moabit zmarł Piotr Drzewiecki, inżynier, działacz gospodarczy, burmistrz Warszawy w latach 1916–1917 i pierwszy prezydent stolicy w niepodległej Polsce (1918–1921).

• 1941 / 84 lata

  W Chełmnie nad Nerem zaczął działać niemiecki obóz zagłady KL Kulmhof – przywieziono do niego pierwszy transport 700 Żydów z Koła; do kwietnia 1944 r. w obozie Niemcy zamordowali około 200 tys. Żydów.

• 1940 / 85 lat

  W Dachau z wycieńczenia zmarł Edward Krasiński, działacz społeczny, pamiętnikarz, wieloletni zarządca Biblioteki Ordynacji Krasińskich w Warszawie.

• 1938 / 87 lat

  Ławrientij Beria zastąpił Nikołaja Jeżowa na stanowisku szefa Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych (NKWD); współodpowiedzialny za zbrodnię katyńską i deportacje tysięcy Polaków.

• 1937 / 88 lat

  W Krynicy-Zdroju uruchomiono pierwszą w Polsce kolej linowo-terenową prowadzącą na Górę Parkową.

• 1933 / 92 lata

  W Gdyni otwarto Dworzec Morski.

• 1925 / 100 lat

  W Nowym Jorku urodził się Sammy Davis Jr, amerykański piosenkarz i aktor.

• 1923 / 102 lata

  Działalność rozpoczął polski oddział YMCA (Young Men’s Christin Association).

• 1920 / 105 lat

  W Tczewie została otwarta Szkoła Morska, przeniesiona następnie do Gdyni.

• 1919 / 106 lat

  Rada Najwyższa państw Ententy ogłosiła deklarację dotyczącą proponowanego przebiegu wschodniej granicy Polski. Od nazwiska George`a Curzona, brytyjskiego ministra spraw zagranicznych, przebieg tej granicy przeszedł do historii pod nazwą Linii Curzona.

• 1919 / 106 lat

  We Lwowie urodził się Kazimierz Żygulski, socjolog kultury, działacz polityczny, więzień sowieckich łagrów, minister kultury w latach 1982–1986.

• 1918 / 107 lat

  Inauguracja pierwszego roku akademickiego na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.

• 1914 / 111 lat

  I wojna światowa: Bitwa morska koło Falklandów, zakończona porażką niemieckiej floty.

• 1913 / 112 lat

  Urodził się Jan Rompski, działacz kaszubski, poeta i etnograf.

• 1908 / 117 lat

  W Łodzi urodził się Zenon Kliszko, działacz komunistyczny, członek Biura Politycznego KC PZPR (1959–1970); jeden z najbliższych współpracowników Władysława Gomułki; w grudniu 1970 r. faktycznie kierował krwawą pacyfikacją robotniczych protestów na Wybrzeżu; w 1971 r. usunięty z KC PZPR, wcześniej pozbawiony wszystkich stanowisk państwowych.

• 1902 / 123 lata

  Urodziła się Zofia Chomętowska, fotografka. Wraz z Tadeuszem Przypkowskim była fotoserwisantką wystawy „Warszawa oskarża” (1945) – pierwszej powojennej polskiej wystawy fotograficznej pokazywanej w warszawskim Muzeum Narodowym.

• 1897 / 128 lat

  Urodziła się Janina Kirtiklisowa, polska polityczka, posłanka z obozu piłsudczykowskiego, później działaczka kobieca, a po wojnie członkini PPS.

• 1893 / 132 lata

  Urodziła się Helena Sługocka, śpiewaczka operowa, primadonna Opery warszawskiej, poznańskiej i katowickiej.

• 1891 / 134 lata

  Urodziła się Maria Łaszkiewicz, twórczyni tkaniny artystycznej i rzeźbiarka.

• 1882 / 143 lata

  W Głogowcu urodził się Stanisław Jasiukowicz, polityk, działacz Narodowej Demokracji, członek Delegatury Rządu na Kraj, w 1945 roku skazany w Moskwie w tzw. procesie szesnastu.

• 1865 / 160 lat

  W fińskiej miejscowości Hämeenlinna urodził się Johan Julius Christian Sibelius, kompozytor.

• 1864 / 161 lat

  W Pojościu koło Poniewieża urodził się Aleksander Meysztowicz, ziemianin, konserwatysta; prezes Tymczasowej Komisji Rządzącej Litwy Środkowej (1921–1922), poseł na Sejm, współzałożyciel wileńskiego „Słowa”; w latach 1926–1928 minister sprawiedliwości.

• 1864 / 161 lat

  W Villeneuve-sur-Fere urodziła się Camille Claudel, francuska rzeźbiarka.

• 1854 / 171 lat

  Papież Pius IX ogłosił dogmat o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny.

• 1831 / 194 lata

  W Paryżu pod kierownictwem Joachima Lelewela powstał Komitet Narodowy Polski.

• 1830 / 195 lat

  W Paryżu zmarł Benjamin Constant (właść. Henri Benjamin Constant de Rebecque), francuski pisarz, filozof i polityk.

• 1806 / 219 lat

  Urodził się Jan Tomasz Seweryn Jasiński, aktor, reżyser i dyrektor teatralny.

• 1506 / 519 lat

  Sejm elekcyjny w Piotrkowie powołał na tron polski Zygmunta Jagiellończyka, który jako Zygmunt I Stary panował do 1548 r.