15 LISTOPADA

• 1989 / 36 lat

  "My, naród" - od tych słów zaczerpniętych z preambuły amerykańskiej konstytucji swoje przemówienie przed Kongresem Stanów Zjednoczonych rozpoczął Lech Wałęsa. Został za te słowa (wygłoszone po angielsku przez towarzyszącego mu Jacka Kalabińskiego) nagrodzony owacją na stojąco. „Nikomu na tej sali nie muszę przypominać, skąd one pochodzą, nie muszę też przypominać, że ja, elektryk z Gdańska, też mam prawo się nimi posługiwać” – dodał założyciel "Solidarności". 

• 1824 / 201 lat

  Zmarł Kajetan Stuart, oficer Legionów Polskich we Włoszech, ranny (w przegranej przez wojska francusko-polskie) bitwie pod Trebbią w 1799 r. W armii Księstwa Warszawskiego dowodził obroną Częstochowy (przed Austriakami w 1809 r.), a jako dowódca 8 Pułku Piechoty wziął udział w wyprawie Napoleona na Moskwę. Po upadku Napoleona przeszedł na służbę cara Aleksandra I i uzyskał awans generalski. 

• 2022 / 3 lata

  Rakieta przeciwlotnicza S-300, wystrzelona przez Ukrainę w czasie zmasowanego ataku Rosji na obiekty cywilne w Ukrainie wskutek awarii uderzyła w suszarnię zboża we wsi Przewodów na Podkarpaciu, w wyniku czego śmierć poniosły dwie osoby.

• 2014 / 11 lat

  W Kielcach zmarł Henryk Jachimowski, dramaturg, prozaik, poeta.

• 2010 / 15 lat

  W Polsce weszła w życie nowelizacja ustawy antynikotynowej, dotycząca całkowitego zakazu palenia tytoniu m.in. w zakładach opieki zdrowotnej, szkołach, na dworcach, w publicznych obiektach kultury, w ogólnodostępnych miejscach przeznaczonych do wypoczynku i zabawy dzieci, na przystankach komunikacji miejskiej, w środkach publicznego transportu oraz obiektach sportowych.

• 2008 / 17 lat

  Zmarł Janusz Christa, rysownik, twórca komiksów „Kajko i Kokosz”.

• 2002 / 23 lata

  Zmarł Roman Waschko, publicysta i krytyk muzyczny, autor książek i artykułów, prezenter radiowy, konferansjer.

• 1991 / 34 lata

  Zmarła Marta Mirska, piosenkarka. Największą popularnością cieszyła się w latach 40. i 50. XX wieku, przez wiele lat współpracowała z Polskim Radiem.

• 1986 / 39 lat

  W Paryżu zmarł Aleksander Tansman, polski kompozytor i pianista pochodzenia żydowskiego, współtwórca neoklasycyzmu w światowej muzyce; urodzony w 1897 r. w Łodzi, w 1920 r. przeniósł się na stałe do Paryża.

• 1985 / 40 lat

  Milicja Obywatelska rozpoczęła akcję „Hiacynt”, polegającą na zbieraniu informacji na temat osób o orientacji homoseksualnej; uzyskane materiały miały służyć do szantażowania homoseksualistów i zmuszania ich do współpracy z SB.

• 1983 / 42 lata

   Na Cyprze proklamowano Turecką Republikę Cypru Północnego.

• 1982 / 43 lata

  Zmarł Franciszek Fenikowski, poeta, reportażysta.

• 1980 / 45 lat

  W Krakowie odbyła się prapremiera spektaklu Tadeusza Kantora „Wielopole, Wielopole”.

• 1976 / 49 lat

  Zmarł Tadeusz Kaźmierski, aktor, spiker radiowy, lektor „Fali 56” oraz audycji „Z kraju i ze świata”, brał udział w słuchowiskach, przez wiele lat kierownik i dyrektor Teatru Powszechnego w Warszawie.

• 1973 / 52 lata

  W Warszawie urodził się Robert Sycz, wioślarz, mistrz olimpijski z Sydney (2000) i Aten (2004); dwukrotny mistrz świata.

• 1972 / 53 lata

  W Berlinie Zachodnim zmarł Arnold Słucki, poeta.

• 1971 / 54 lata

  W USA pojawił się na rynku pierwszy mikroprocesor na świecie.

• 1967 / 58 lat

  W Warszawie urodził się Grzegorz Damięcki, aktor Teatru Ateneum; wystąpił m.in. w filmach „Jasminum”, „Pornografia”. 

• 1966 / 59 lat

  Międzynarodowa Federacja Kynologiczna zarejestrowała ogara polskiego – jedną z pięciu ras psów, które są dziełem polskich hodowców.

• 1957 / 68 lat

  W Krakowie zmarł Andrzej Bursa, poeta, prozaik, dramaturg i dziennikarz.

• 1956 / 69 lat

  Początek wizyty I sekretarza KC PZPR Władysława Gomułki w Moskwie, w czasie której ustalono m.in. status wojsk sowieckich stacjonujących w Polsce oraz zasady repatriacji Polaków z ZSRS.

• 1954 / 71 lat

  W Białogardzie urodził się Aleksander Kwaśniewski, członek PZPR (1977–1990), redaktor naczelny „Itd” i „Sztandaru Młodych”; minister ds. młodzieży (1985–1987); współtwórca Okrągłego Stołu; przewodniczący Rady Naczelnej SdRP (1990–1995), poseł i przewodniczący klubu parlamentarnego SLD (1991–1995), przewodniczący komisji konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego (1993–1995); prezydent RP w latach 1995–2005.

• 1942 / 83 lata

  Działający w warszawskim getcie konspiracyjny zespół badawczo-dokumentacyjny Oneg Szabat, powstały z inicjatywy Emanuela Ringelbluma, przygotował dla rządu RP w Londynie oraz rządów państw sprzymierzonych raport pod nazwą „Likwidacja żydowskiej Warszawy”. Raport ten wywieziony został na Zachód przez Jana Karskiego – emisariusza Polskiego Państwa Podziemnego.

• 1925 / 100 lat

  W Sulejówku oficerowie zorganizowali manifestację poparcia dla marszałka Józefa Piłsudskiego.

• 1922 / 103 lata

  W Warszawie urodził się Wojciech Fangor, malarz, grafik, plakacista, rzeźbiarz.

• 1920 / 105 lat

  W Genewie rozpoczęło się pierwsze posiedzenie Ligi Narodów.

• 1920 / 105 lat

  Proklamowano utworzenie Wolnego Miasta Gdańska.

• 1918 / 107 lat

  Papież Benedykt XV skierował orędzie do Polaków z okazji odzyskania przez nich niepodległości.

• 1916 / 109 lat

  W Vevey w Szwajcarii zmarł Henryk Sienkiewicz, pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1905 r., autor m.in. „Trylogii”, „Quo vadis” oraz „W pustyni i w puszczy”.

• 1915 / 110 lat

  Władze niemieckie wydały zgodę na otwarcie w Warszawie polskich uczelni: uniwersytetu i politechniki.

• 1910 / 115 lat

  Zmarł Stanisław Kostanecki, jeden z najwybitniejszych polskich chemików-organików, twórca chemii flawonów.

• 1909 / 116 lat

  Urodził się Wiesław Stanisławski, taternik, zdobywca wielu trudnych ścian tatrzańskich, autor wspomnień.

• 1907 / 118 lat

  W Jettingen w Bawarii urodził się Claus von Stauffenberg, pułkownik Wehrmachtu, oficer sztabu generalnego; w lipcu 1944 r. dokonał w Wilczym Szańcu nieudanego zamachu na przywódcę III Rzeszy Adolfa Hitlera.

• 1907 / 118 lat

  W Wadowicach zmarł Rafał Kalinowski, ksiądz, uczestnik Powstania Styczniowego, zesłany na Syberię, po powrocie z zesłania wstąpił do zakonu karmelitów bosych; kanonizowany w 1991 r.

• 1905 / 120 lat

  W Nakwaszy w okolicy Brodów urodził się Leopold Buczkowski, pisarz, malarz, grafik; autor powieści „Czarny potok”.

• 1902 / 123 lata

  Uruchomiono Kolej Warszawsko-Kaliską; linia była szerokotorowa (1535 mm), a jej długość wynosiła 252 km.

• 1901 / 124 lata

  Urodził się Stanisław Szpinalski, pianista i pedagog, laureat I Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w 1927 roku.

• 1896 / 129 lat

  W Borszczowie na Podolu urodził się Bronisław Duch, generał WP, dowódca 1 Dywizji Grenadierów we Francji (1940) i 3 Dywizji Strzelców Karpackich (1943–1946).

• 1895 / 130 lat

  W Warszawie urodził się Antoni Słonimski, poeta, felietonista, satyryk, krytyk teatralny i filmowy; współtwórca grupy poetyckiej Skamander, autor słynnych „Kronik Tygodniowych" publikowanych w przedwojennych „Wiadomościach literackich"; prezes Związku Literatów Polskich (1956–1959).

• 1880 / 145 lat

  W Wilnie urodził się Wacław Makowski, prawnik, minister sprawiedliwości w kilku rządach II RP, poseł na Sejm z listy BBWR (1928–1935); od 1931 r. wicemarszałek Sejmu; w latach 1935–1938 wicemarszałek Senatu; od 1938 r. pełnił funkcję marszałka Sejmu; 2 września 1939 r. przewodniczył ostatnim obradom Sejmu II RP.

• 1877 / 148 lat

  W Zamościu urodził się Leopold Skulski, inżynier chemik, inicjator utworzenia Narodowego Zjednoczenia Ludowego, premier RP w latach 1919–1920, minister spraw wewnętrznych (1920–1921), działacz OZN; jesienią 1939 r. aresztowany przez NKWD, zmarł lub został zamordowany w nieznanych bliżej okolicznościach.

• 1876 / 149 lat

  W Krakowie urodził się Stanisław Kutrzeba, historyk prawa, profesor, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

• 1872 / 153 lata

  W Wilnie urodził się Kazimierz Porębski, wiceadmirał, pierwszy dowódca Marynarki Wojennej RP w okresie międzywojennym.

• 1862 / 163 lata

  W Bad Salzbrunn (obecnie Szczawno-Zdrój), urodził się Gerhart Hauptmann, niemiecki dramaturg, pisarz, poeta; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1912 r. za "wybitnie płodną i różnorodną twórczość". Najgłośniejszym i najważniejszym dziełem Hauptmanna była sztuka "Die Weber" (Tkacze), opisująca ciężkie położenie i zbrojny zryw z 1844 r. dolnośląskich tkaczy z Bielawy. Większość życia spędził w Agnetendorf (obecnie Jagniątkowo, część Jeleniej Góry).

• 1861 / 164 lata

  W Stebniku koło Drohobycza urodził się Juliusz Leo, prawnik, poseł do galicyjskiego Sejmu Krajowego i austriackiej Rady Państwa; prezydent Krakowa (1904–1918), twórca tzw. Wielkiego Krakowa; pierwszy prezes Naczelnego Komitetu Narodowego (1914).

• 1852 / 173 lata

  Urodził się Hugo Zapałowicz, przyrodnik i podróżnik.

• 1702 / 323 lata

  Rozpoczęła działalność Akademia Leopoldyńska, pierwszy uniwersytet we Wrocławiu i na Śląsku.

• 1670 / 355 lat

  W Amsterdamie zmarł Jan Amos Komensky, czeski pedagog, filolog, myśliciel, duchowny braci czeskich; z powodu prześladowań religijnych w Czechach od 1627 r. na emigracji; przez wiele lat przybywał w Lesznie, ucząc w gimnazjum.

• 1620 / 405 lat

  W Warszawie niezrównoważony psychicznie szlachcic Michał Piekarski zaatakował czekanem wychodzącego z kolegiaty św. Jana króla Zygmunta III Wazę, który został lekko poraniony; zamachowca ujęto, poddano torturom i stracono publicznie.

• 1280 / 745 lat

  W Kolonii zmarł Albert Wielki, filozof, teolog, czołowy scholastyk XIII wieku, nauczyciel Tomasza z Akwinu; Doktor Kościoła, kanonizowany w 1931 r.