24 GRUDNIA

• 1874 / 151 lat

  Urodził się Adam Didur, śpiewak operowy, jeden z najsłynniejszych basów swojej epoki, występował w mediolańskiej La Scali, nowojorskiej Metropolitan Opera (ponad 700 razy); po II wojnie światowej organizator i pierwszy dyrektor Opery Śląskiej w Bytomiu.

• 1784 / 241 lat

  Urodził się Tomasz Łubieński, szwoleżer gwardii Napoleona, walczył pod Samosierrą, Wagram, Lipskiem i w wyprawie na Moskwę, dochodząc w wieku 25 lat do stopnia pułkownika. W Królestwie Polskim zajął się gospodarką, współtworząc w Warszawie Towarzystwo Kredytowe Ziemskie, Bank Polski i Dom Handlowy "Bracia Łubieńscy". Sceptyczny wobec Powstania Listopadowego, ale wziął w nim udział, dowodził jazdą pod Wawrem, Grochowem i Ostrołęką. Później krótko na zesłaniu, po powrocie został dyrektorem budowy Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Cieszył się względami namiestnika Paskiewicza i cesarza Napoleona III, od którego dostał Krzyż Komandorski Orderu Legii Honorowej.

• 2021 / 4 lata

  W Londynie zmarła Marzenna Schejbal, uczestniczka Powstania Warszawskiego, sanitariuszka i łączniczka w Batalionie „Łukasiński”, więźniarka obozu w Oberlangen, przewodnicząca Koła Byłych Żołnierzy AK w Londynie.

• 2014 / 11 lat

  W Warszawie zmarł Krzysztof Krauze, scenarzysta i reżyser, autor m.in. „Gier ulicznych”, „Długu”, „Mojego Nikifora”.

• 2011 / 14 lat

  W Warszawie zmarł Michał Sumiński, dziennikarz, autor telewizyjnego programu „Zwierzyniec”, podróżnik, autor książek o tematyce żeglarskiej.

• 2006 / 19 lat

  W Krakowie zmarł Tadeusz Chrzanowski, historyk sztuki, literat, publicysta „Tygodnika Powszechnego” i paryskiej „Kultury”, wieloletni przewodniczący Społecznego Komitetu Zabytków Krakowa.

• 2004 / 21 lat

  W Londynie zmarła Elwira Seroczyńska, łyżwiarka, wicemistrzyni olimpijska ze Squaw Valley (1960), mistrzyni świata (1962).

• 1999 / 26 lat

  W Warszawie samobójstwo popełnił Tomasz Beksiński, dziennikarz radiowy, tłumacz, syna malarza Zdzisława Beksińskiego.

• 1997 / 28 lat

  W Tokio zmarł Toshiro Mifune, japoński aktor, producent filmowy.

• 1993 / 32 lata

  W Łodzi zmarł prof. Andrzej Nadolski, historyk wojskowości, archeolog.

• 1992 / 33 lata

  W Łodzi zmarł Wadim Berestowski, reżyser filmowy, autor m.in. „Dwóch brygad”, „Tajemnicy dzikiego szybu” i szeregu filmów dla młodzieży.

• 1984 / 41 lat

  W Warszawie zmarł Kazimierz Krukowski, aktor, reżyser i konferansjer.

• 1981 / 44 lata

  Stan wojenny: zakończenie strajku okupacyjnego w kopalni „Ziemowit”.

• 1980 / 45 lat

  Premiera pierwszego odcinka serialu telewizyjnego „Królowa Bona” w reżyserii Janusza Majewskiego, z Aleksandrą Śląską w roli tytułowej.

• 1980 / 45 lat

  W Amhle zmarł Karl Doenitz, dowódca nazistowskiej Kriegsmarine, ostatni przywódca III Rzeszy.

• 1979 / 46 lat

  W Bukareszcie zmarł Stefan Norris, scenograf, autor dekoracji w ponad 100 polskich filmach zrealizowanych przed 1939 rokiem. W czasie II wojny światowej internowany w Rumunii, pozostał w niej do końca życia, realizując szereg projektów teatralnych i filmowych i pełniąc także funkcję dyrektora artystycznego rumuńskiego Teatru Narodowego.

• 1974 / 51 lat

  W Augustowie urodził się Adam Wysocki, kajakarz, czterokrotny olimpijczyk, dwukrotny mistrz świata i trzykrotny mistrz Europy.

• 1967 / 58 lat

  W Krotoszynie urodził się Adam Wiedemann, poeta, prozaik, krytyk muzyczny i literacki. 

• 1964 / 61 lat

  W Warszawie urodziła się Anja Orthodox, wokalistka zespołu Closterkeller.

• 1961 / 64 lata

  W Lublinie urodził się Marcin Świetlicki, poeta, prozaik, wokalista zespołów Świetliki oraz Czarne Ciasteczka.

• 1957 / 68 lat

  W Krakowie urodził się Piotr Kosiński, dziennikarz muzyczny, autor popularnej audycji radiowej „Noc Muzycznych Pejzaży”, twórca wydawnictwa Rock-Serwis.

• 1956 / 69 lat

  Rada Ministrów przyjęła uchwałę o utworzeniu ZOMO – Zmotoryzowanych Odwodów Milicji Obywatelskiej.

• 1955 / 70 lat

  Uniwersytet Poznański zmienił nazwę na Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.

• 1948 / 77 lat

  W Warszawie aresztowany został przez UB por. Jan Rodowicz „Anoda” – żołnierz Szarych Szeregów, oficer AK, bohater akcji pod Arsenałem; w czasie Powstania Warszawskiego walczył w batalionie „Zośka”; zginął w niejasnych okolicznościach 7 stycznia 1949 r. w budynku Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego podczas brutalnego śledztwa, miał 26 lat.

• 1946 / 79 lat

  W sowieckim więzieniu zmarł gen. Leopold Okulicki, ostatni Komendant Główny AK, skazany w moskiewskim procesie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego; wg władz sowieckich przyczyną jego śmierci był paraliż i atak serca, część historyków twierdzi jednak, że równie prawdopodobne jest to, że gen. Okulicki zginął w wyniku egzekucji przeprowadzonej przez NKWD.

• 1944 / 81 lat

  89 Polaków zostało zamordowanych przez UPA w Ihrowicy na Podolu.

• 1943 / 82 lata

  W Pruszkowie zmarł Michał Znicz, aktor, reżyser, wystąpił m.in. w filmach „Pani minister tańczy”, „Kłamstwo Krystyny” i „Żołnierz królowej Madagaskaru”; w czasie II wojny światowej przebywał przez pewien czas w warszawskim getcie.

• 1943 / 82 lata

  W Warszawie zmarł Stanisław Karpiński, ekonomista i polityk, minister skarbu w rządzie Ignacego Jana Paderewskiego, dyrektor Banku Polskiego.

• 1936 / 89 lat

  W Warszawie urodził się Bogdan Miś, matematyk, dziennikarz, popularyzator nauki.

• 1927 / 98 lat

  W Wiśle spłonęła rezydencja prezydenta RP, modrzewiowy pałacyk myśliwski Fryderyka Habsburga. W miejscu spalonego pałacyku kilka lat później stanął nowy gmach, wg projektu Adolfa Szyszko-Bohusza.

• 1926 / 99 lat

  We Lwowie zmarł Dawid Abrahamowicz, polityk konserwatywny, działacz społeczny, poseł do parlamentu wiedeńskiego, prezes Koła Polskiego w austriackiej Radzie Państwa, w latach 1907–1909 minister do spraw Galicji.

• 1926 / 99 lat

  W Mońkach na Podlasiu urodziła się Maria Janion, historyczka literatury, krytyczka literacka, znawczyni polskiego i europejskiego romantyzmu, profesor Instytutu Badań Literackich PAN.

• 1926 / 99 lat

  Urodził się Witold Pyrkosz, aktor, niezapomniany Pyzdra z „Janosika”, Wichura z „Czterech pancernych i psa”, Balcerek z serialu komediowego „Alternatywy 4” i senior rodu Mostowiaków w „M jak miłość”.

• 1923 / 102 lata

  W Albertynie urodził się Mikołaj Kozakiewicz, socjolog, polityk, działacz ruchu ludowego, marszałek Sejmu X kadencji.

• 1922 / 103 lata

  W teatrze „Reduta” w „Pastorałce” Leona Schillera zadebiutował na deskach teatralnych Aleksander Żabczyński.

• 1920 / 105 lat

  W Pyzdrach urodziła się Ewa Petelska, scenarzystka i reżyserka, żona Czesława Petelskiego, z którym nakręciła m.in. „Ogniomistrza Kalenia”, „Kopernika”, „Kazimierza Wielkiego” i „Bołdyna”.

• 1914 / 111 lat

  I wojna światowa: w okopach pod Ypres w Belgii żołnierze niemieccy i brytyjscy zaprzestali działań zbrojnych, opuścili okopy, śpiewali kolędy, a nawet grali w piłkę; wydarzenia te przeszły do historii jako rozejm bożonarodzeniowy.

• 1909 / 116 lat

  We Lwowie urodził się Adam Rapacki, ekonomista, dyplomata i polityk, w PRL-u wieloletni minister spraw zagranicznych, autor planu utworzenia w Europie Środkowej strefy bezatomowej.

• 1898 / 127 lat

  W Warszawie odsłonięty został pomnik Adama Mickiewicza.

• 1890 / 135 lat

  W Niepołomicach urodził się Walerian Czuma, żołnierz Legionów Polskich, dowódca oddziałów polskich na Syberii (1918–1920), generał WP; bohaterski dowódca obrony Warszawy we wrześniu 1939 r.

• 1886 / 139 lat

  W Woli Przemykowskiej pod Brzeskiem urodził się Jan Stańczyk, działacz społeczny i polityczny, członek Polskiej Partii Socjalistycznej, sekretarz generalny Centralnego Związku Górników w latach 1925–39, minister pracy w emigracyjnych rządach Władysława Sikorskiego i Stanisława Mikołajczyka.

• 1884 / 141 lat

  W Sieradzu urodził się Antoni Antoine Cierplikowski, słynny fryzjer stylista; jego paryski salon stał się zalążkiem międzynarodowego imperium fryzjerskiego; wśród klientek Antoine'a były najsłynniejsze aktorki i artystki: Marlena Dietrich, Greta Garbo, Josephine Baker, Pola Negri, Isadora Duncan, Mata Hari, Brigitte Bardot, a także koronowane głowy.

• 1883 / 142 lata

  W Starych Żukowicach koło Tarnowa urodził się Stefan Jaracz, aktor, reżyser, w latach 30. dyrektor warszawskiego Teatru Ateneum; wystąpił m.in. w filmach „Księżna Łowicka” i „Jego wielka miłość”.

• 1857 / 168 lat

  W Warszawie zmarł Stanisław Jachowicz, bajkopisarz, pedagog.

• 1818 / 207 lat

  W Oberndorf w Austrii po raz pierwszy wykonano kolędę „Stille Nacht” (Cicha noc).

• 1807 / 218 lat

  Dekretem Fryderyka Augusta I powołana została Rada Stanu Księstwa Warszawskiego.

• 1800 / 225 lat

  W Paryżu na ulicy Saint-Nicaisse doszło do próby zamachu na Napoleona Bonaparte, pierwszego konsula Francji. Zamachu przy użyciu wozu wypełnionego materiałami wybuchowymi dokonali rojalistyczni szuani, kierowani przez Georgesa Cadoudala.

• 1799 / 226 lat

  W Tuhanowiczach urodziła się Maryla Wereszczakówna, szlachcianka, młodzieńcza miłość Adama Mickiewicza, upamiętniona w IV części „Dziadów” oraz wierszach „Do M***” i „Kurhanek Maryli”.

• 1798 / 227 lat

  W Zaosiu koło Nowogródka urodził się Adam Mickiewicz, czołowy twórca romantyzmu polskiego; autor „Ody do młodości”, „Ballad i romansów”, poematów historycznych „Grażyna” i „Konrad Wallenrod”, „Sonetów krymskich”, „Dziadów”, a także poematu „Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie”, autor broszury publicystycznej „Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego”, publicysta, działacz polityczny; jego ciało zostało przewiezione do Paryża i pochowane na cmentarzu w podparyskim Montmorency; w 1890 r. szczątki poety sprowadzono do Polski i złożono w krypcie na Wawelu.

• 1777 / 248 lat

   W Sokółce na Podlasiu urodził się Ludwik Adam Dmuszewski, aktor, reżyser, dramatopisarz, śpiewak; od 1827 r. jeden z dyrektorów Teatru Narodowego. 

• 1707 / 318 lat

  We Wrocławiu zmarła księżniczka legnicko-brzeska Karolina Piastówna (Charlotte von Liegnitz-Brieg-Wohlau), ostatnia przedstawicielka dynastii Piastów. 

• 1637 / 388 lat

  Pisarz wojska zaporoskiego, Bohdan Chmielnicki, podpisał w Borownicy w imieniu Kozaków akt kapitulacji tzw. powstania Pawluka. Według zapisów traktatu rejestr kozacki ograniczono do 6 tysięcy żołnierzy.

• 1529 / 496 lat

  Inkorporacja Mazowsza do Korony.

• 1524 / 501 lat

  W Koczin w Indiach zmarł Vasco da Gama, portugalski żeglarz; w 1497 r. pod jego dowództwem wyruszyła z Lizbony flotylla, której celem było dotarcie do Indii drogą wokół Afryki; po opłynięciu Przylądka Dobrej Nadziei i przebyciu Oceanu Indyjskiego w maju 1498 r. dopłynął do zachodniego wybrzeża Indii w pobliżu miasta Kalikut – otwierając tym samym bezpośrednią drogę morską pomiędzy Europą a Indiami.

• 1473 / 552 lata

  W Krakowie zmarł Jan Kanty, teolog, filozof, profesor Akademii Krakowskiej; kanonizowany w 1767 r.

• 1294 / 731 lat

  Kardynał Benedykt Gaetani wybrany został papieżem, przyjmując imię Bonifacego VIII (1294–1303).

• 1287 / 738 lat

  Armia mongolska pod dowództwem Nogaja rozpoczęła oblężenie Krakowa.