Kalendarz historyczny
14 października
-
Zmarł grafik i ilustrator Bohdan Butenko, autor komiksów i książek, twórca scenografii dla Kabaretu Starszych Panów, projektant lalek i dekoracji do teatrów lalkowych.
-
W Strawczynie koło Kielc urodził się Stefan Żeromski, wybitny pisarz, publicysta, autor powieści „Popioły”, „Syzyfowe prace”, „Wierna rzeka” oraz „Przedwiośnie”.
-
W Krakowie zmarł kompozytor Stanisław Radwan. Współpracował z Piwnicą pod Baranami i z licznymi teatrami w Polsce. Stworzył muzykę do ok. 200 spektakli teatralnych i filmów. Współpracował z reżyserami, m.in. z Konradem Swinarskim, Zygmuntem Hübnerem, Lidią Zamkow, Jerzym Grzegorzewskim, Jerzym Jarockim, Andrzejem Wajdą i Krystianem Lupą.
-
W Moskwie odsłonięto pierwszy w Rosji pomnik Jana Pawła II. Wykonany z brązu monument przedstawiający polskiego papieża stanął w atrium Wszechrosyjskiej Państwowej Biblioteki Literatury Obcej.
-
Powstało Muzeum Byłego Obozu Zagłady w Sobiborze.
-
Na polecenie prezydenta Rosji Borysa Jelcyna zostały opublikowane i przekazane Polsce dokumenty z kremlowskich archiwów, obarczające odpowiedzialnością za zbrodnię katyńską przywódców ZSRS: Józefa Stalina oraz jego towarzyszy z Politbiura KC WKP(b) – Ławrientija Berię, Wiaczesława Mołotowa, Klimenta Woroszyłowa, Anastasa Mikojana, Michaiła Kalinina i Łazara Kaganowicza.
-
W Warszawie zmarła Elżbieta Barszczewska, aktorka, w okresie międzywojennym wystąpiła m.in. w filmach „Trędowata”, „Znachor”, „Profesor Wilczur”, „Dziewczęta z Nowolipek” i „Granica”; po wojnie związana z Teatrem Polskim w Warszawie.
-
Początek wizyty we Francji delegacji NSZZ „Solidarność” z Lechem Wałęsą na czele.
-
Premiera filmu obyczajowego „Struktura kryształu”. Był to reżyserski debiut Krzysztofa Zanussiego.
-
W Tarnowie urodził się Andrzej Zieliński, aktor.
-
Zmarł prof. Zygmunt Wojciechowski, historyk, założyciel i dyrektor Instytutu Zachodniego w Poznaniu.
-
Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego ogłosił wyroki w procesie IV Zarządu Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Dowódca WiN ppłk Łukasz Ciepliński „Pług” oraz jego współpracownicy zostali skazani na karę śmierci wykonaną 1 marca 1951 r. 1 marca jest obchodzony jako święto państwowe – Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.
-
W Herrlingen niedaleko Ulm niemiecki feldmarszałek Erwin Rommel, jeden z uczestników spisku na życie Adolfa Hitlera w lipcu 1944 r., po przedstawieniu mu dowodów potwierdzających jego związek z zamachem na przywódcę III Rzeszy, popełnił samobójstwo; Rommel był dowódcą Afrika Korps (1941–1943), a w latach 1943–1944 dowodził niemieckimi wojskami we Włoszech i Francji.
-
W niemieckim obozie zagłady w Sobiborze wybuchł bunt więźniów.
-
Powstała Ukraińska Powstańcza Armia, zbrojna formacja banderowskiej frakcji Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN-B); podczas II wojny światowej walczyła przeciwko Niemcom i ZSRS; od wiosny 1943 r. prowadziła działania zbrojne przeciwko polskiej ludności Wołynia, Polesia i Galicji Wschodniej, zmierzające do jej całkowitego usunięcia z tych terenów – zdaniem polskich historyków ukraińscy nacjonaliści zamordowali wówczas ok. 100 tys. Polaków.
-
W Moskwie w sowieckim więzieniu na Butyrkach zmarł Aleksander Prystor, jeden z czołowych polityków obozu piłsudczykowskiego, premier w latach 1931–33, poseł, senator, w latach 1935–38 marszałek Senatu.
-
W bazie Royal Navy w Scapa Flow niemiecki okręt podwodny „U 47” zatopił pancernik HMS „Royal Oak”; w wyniku ataku zginęło 833 brytyjskich marynarzy.
-
W Łodzi urodziła się Barbara Sass, reżyserka, scenarzystka; autorka filmów „Krzyk”, „Dziewczęta z Nowolipek”, „Historia niemoralna”, „Pajęczarki”, „Pokuszenie”, „W imieniu diabła”.
-
W Katowicach urodził się Bogusław Sochnacki, aktor, pedagog, związany z Teatrem im. Stefana Jaracza w Łodzi i łódzkim Teatrem Nowym; wystąpił m.in. w filmach „Pogrzeb kartofla”, „Jeszcze tylko ten las”, a także w serialach „Noce i dnie” oraz „Królowa Bona”.
-
W Poznaniu urodził się Conrad Drzewiecki, tancerz i choreograf.
-
W Kijowie urodził się Józef Garliński, oficer Komendy Głównej AK, więzień KL Auschwitz, długoletni prezes Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, historyk, działacz emigracyjny.
-
W Denison w stanie Teksas urodził się Dwight Eisenhower, w czasie II wojny światowej naczelny dowódca Sprzymierzonych Sił Ekspedycyjnych w Europie (1943–1945); szef sztabu armii amerykańskiej (1945–1948); naczelny dowódca wojsk NATO w Europie (1951–1952); prezydent USA w latach 1953–1961.
-
Zmarł Jan Mieczkowski, właściciel zakładów fotograficznych w Warszawie, przez krótki okres również w Paryżu, w których zajmował się głównie wykonywaniem portretów. Na swoich zdjęciach uwiecznił m.in. Adama Mickiewicza, Deotymę i Stanisława Moniuszkę.
-
Władze rosyjskie wprowadziły stan wojenny na terytorium Królestwa Polskiego.
-
W Surochowie w powiecie jarosławskim urodził się Kazimierz Badeni, konserwatysta, namiestnik Galicji w latach 1888–1895. Od 1895 do 1897 r. premier i minister spraw wewnętrznych Austro-Węgier.
-
Wojny napoleońskie: w Schoenbrunn podpisany został traktat pokojowy pomiędzy Francją a Austrią; na jego mocy do Księstwa Warszawskiego włączone zostały ziemie III zaboru austriackiego, jako departamenty: krakowski, radomski, lubelski i siedlecki.
-
W obliczu pierwszego rozbioru sejm 1773 r. podjął wysiłek reformy państwa, obejmujący również zmianę systemu kształcenia. Do realizacji tego celu powołano Komisję Edukacji Narodowej. Była to jedna z pierwszych w Europie państwowa instytucja oświatowa.
-
W czasie obrad Sejmu w Warszawie na polecenie rosyjskiego ambasadora Nikołaja Repnina porwani zostali przez żołnierzy carskich i wywiezieni do Rosji przywódcy konfederacji radomskiej: biskup krakowski Kajetan Sołtyk, biskup kijowski Józef Andrzej Załuski oraz hetman polny koronny Wacław Rzewuski i jego syn Seweryn.
-
W Poznaniu urodził się książę wielkopolski i krakowski, przyszły król Polski Przemysł II.