Kalendarz dat

1906

• 3.01

  W Tarnowie urodził się Roman Brandstaetter, pisarz, poeta, dramaturg, publicysta, tłumacz.

• 

  4.01

  W Ostrowie Lubelskim urodził się Stefan Rachoń, skrzypek, dyrygent, organizator Orkiestry Polskiego Radia w Warszawie.

• 18.02

  We Lwowie urodził się Adam Brodzisz, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Wiatr od morza”, „Na Sybir”, „Dziesięciu z Pawiaka”, „Uroda życia”, „Rapsodia Bałtyku” i „Bogurodzica”; żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego.

• 4.03

  W Krakowie urodził się Karol Estreicher (junior), historyk sztuki, bibliograf, muzealnik, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, twórca Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Collegium Maius. 

• 26.03

  W Siedlcach urodził się Witold Dederko, fotografik, pedagog, autor podręczników, aktor niezawodowy, wystąpił m.in. w filmach „Wakacje z duchami”, „Ziemia obiecana”, „Abel twój brat”.

• 7.04

  W Nowym Sączu urodził się Artur Eisenbach, historyk, badacz dziejów Żydów polskich, dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego w latach 1966–1968, pracownik IH PAN.

• 23.04

  W nocy z 23 na 24 kwietnia Organizacja Bojowa PPS uwolniła z carskiego więzienia na Pawiaku 10 więźniów politycznych skazanych na karę śmierci.

• 14.05

  Członek Organizacji Bojowej PPS Baruch Szulman dokonał w Warszawie udanego zamachu bombowego na podkomisarza policji rosyjskiej Konstantinowa. Podczas ucieczki z miejsca zdarzenia został zastrzelony. Aby nie dopuścić do manifestacji patriotycznej na pogrzebie, policja wykradła jego ciało, a następnie zniszczyła pomnik ustawiony na jego grobie. W okresie międzywojennym Szulman był symbolem wspólnej walki Polaków i Żydów z zaborcą.

• 1.06

  Powstało Polskie Towarzystwo Krajoznawcze, którego celem było popularyzowanie urody ziem polskich i rozbudzanie patriotyzmu; w 1950 r. przekształcono je w Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze.

• 9.06

  Późniejszy trzykrotny premier RP i marszałek Sejmu Walery Sławek został ciężko ranny w czasie ataku Organizacji Bojowej PPS na rosyjski pociąg pod Milanówkiem.

• 13.06

  W Krakowie powstał Akademicki Klub Footballistów, który kilka miesięcy później przyjął nazwę Cracovia.

• 22.06

  W Suchej Beskidzkiej (wówczas Sucha na terenie zaboru austriackiego) urodził się Billy Wilder, amerykański scenarzysta, reżyser, producent; twórca m.in. „Bulwaru Zachodzącego Słońca”, „Pół żartem, pół serio” i „Pocałuj mnie, głuptasie”.

• 

  27.07

  W Mińsku Litewskim urodził się Jerzy Giedroyc, polityk, publicysta, twórca i redaktor emigracyjnego „Instytutu Literackiego” i pisma „Kultura”, żołnierz Brygady Karpackiej, twórca i propagator koncepcji o szczególnym znaczeniu suwerenności Białorusi, Litwy i Ukrainy dla bezpieczeństwa i niepodległości Polski.

• 15.08

  W kilkunastu miastach Królestwa Polskiego członkowie Organizacji Bojowej PPS przeprowadzili serię zamachów na funkcjonariuszy rosyjskiej policji, żandarmerii oraz agentów Ochrany.

• 16.08

  W Krakowie urodził się Edward Ochab, działacz komunistyczny, I sekretarz KC PZPR (1956), w latach 1964–1968 przewodniczący Rady Państwa.

• 

  18.08

  Wanda Krahelska z Organizacji Bojowej PPS dokonała nieudanego zamachu bombowego na generała-gubernatora warszawskiego Gieorgija Skałona.

• 27.08

  Udany zamach Organizacji Bojowej PPS na tymczasowego generał-gubernatora Warszawy i guberni warszawskiej Nikołaja Wonlarlarskiego.

• 11.09

  W Wilnie urodził się Antoni Bohdziewicz, reżyser, scenarzysta filmowy.

• 25.09

  W Petersburgu urodził się Dmitrij Szostakowicz – jeden z najwybitniejszych rosyjskich kompozytorów, także pianista i pedagog.

• 

  13.10

  W Warszawie założono Prywatne Kursy Handlowe Męskie Augusta Zielińskiego; późniejsza Szkoła Główna Handlowa.

• 23.10

  Urodził się Antoni Kenar, rzeźbiarz, pedagog, dyrektor Państwowego Liceum Technik Plastycznych w Zakopanem.

• 

  5.11

  W Paryżu na Sorbonie Maria Skłodowska-Curie wygłosiła pierwszy wykład z fizyki; była pierwszą kobietą profesorem na tej prestiżowej uczelni.

• 

  8.11

  Pod Rogowem w pobliżu Łodzi działacze Organizacji Bojowej PPS pod dowództwem Józefa Montwiłł-Mireckiego przeprowadzili akcję na rosyjski pociąg pocztowy, zdobywając pieniądze na działalność niepodległościową; była to jedna z największych akcji bojowych Polskiej Partii Socjalistycznej.

• 19.11

  W Wiedniu rozpoczął się IX Zjazd PPS, w czasie którego doszło do rozłamu na PPS-Lewicę i PPS-Frakcję Rewolucyjną.

• 24.11

  W Poznaniu zmarł Florian Stablewski, arcybiskup poznański i gnieźnieński, prymas Polski w latach 1891–1906.

• 3.12

  W Warszawie utworzono Polskie Towarzystwo Krajoznawcze.

• 5.12

   Siostra Feliksa Kozłowska, założycielka wspólnoty mariawitów, została ekskomunikowana przez papieża Piusa X.

• 

  6.12

  W Łodzi urodził się Marian Spychalski, działacz komunistyczny, minister obrony narodowej, marszałek Polski, przewodniczący Rady Państwa PRL.

• 12.12

  W Lublinie odbyło się uroczyste otwarcie Muzeum Lubelskiego.

• 

  19.12

  W miejscowości Kamieńskie (dzisiejsza Ukraina) urodził się Leonid Breżniew, sekretarz generalny KC KPZR i przewodniczący Rady Najwyższej ZSRS; sprawując władzę przez osiemnaście lat (1964–1982) odpowiedzialny był m.in. za stłumienie Praskiej Wiosny w 1968 r. i inwazję na Afganistan w 1979 r.

• 22.12

  W Łodzi rozpoczął się tzw. lokaut łódzki. Po proteście robotniczym przeciwko zwolnieniu z pracy 98 pracowników, Ignacy Poznański zamknął swoją fabrykę, a sześciu najważniejszych łódzkich przemysłowców poszło za jego przykładem. Przez ponad trzy miesiące bez pracy pozostawało ponad 25 tysięcy robotników.

• 30.12

  W Saratowie urodził się Eugeniusz Cękalski, reżyser, scenarzysta, teoretyk filmu, producent, reżyser filmu „Strachy” i „Jasne łany”, uznawany za pierwszy polski film socrealistyczny.