Kalendarz historyczny
17 grudnia
-
Pod obrady Sejmu trafił plan Balcerowicza - pakiet ustaw programu reform gospodarczych. Ustawy były procedowane w przyspieszonym tempie i przyjęto je już 27 i 28 grudnia, a weszły w życie od 1 stycznia 1990. Umożliwiały upadłość nierentownych przedsiębiorstw państwowych, uniemożliwiały emisję pieniądza bez pokrycia, likwidowały państwowy monopol w handlu zagranicznym (a przy okazji także tzw. eksport wewnętrzny, czyli sprzedaż za dewizy w sklepach Pewex i Baltona), formalnie sankcjonowały istnienie bezrobocia (w PRL-u utrzymywano fikcję pełnego zatrudnienia), ale wprowadzały jednocześnie zasiłki dla bezrobotnych.
-
W Warszawie zmarła Zofia Nałkowska, pisarka, publicystka; autorka „Granicy” i „Medalionów” oraz prowadzonych przez ponad pół wieku „Dzienników”.
-
Sejm Czteroletni powołał Deputację do Miast Naszych Królewskich. Było to następstwo tzw. Czarnej Procesji, jaka dwa tygodnie wcześniej przeszła ulicami Warszawy. Deputacja przygotowała projekt ustawy o miastach królewskich i przedłożyła go sejmowi. Ustawa początkowo nie przeszła na skutek oporu przeciwników reform, ale ostatecznie jej najważniejsze punkty włączono do Konstytucji 3 Maja.
-
W Krakowie zmarła Maria Rydlowa, wieloletnia kustosz Muzeum w Rydlówce w krakowskich Bronowicach, redaktorka Wydawnictwa Literackiego oraz żołnierz Armii Krajowej. Była żoną Jacka Rydla, wnuka poety Lucjana Rydla, którego uwiecznił Wyspiański w „Weselu”.
-
W Waszyngtonie zmarł generał Edward Rowny, amerykański strateg polskiego pochodzenia, uczestnik II wojny światowej oraz wojen w Korei i Wietnamie, doradca pięciu prezydentów USA, nazywany „ojcem amerykańskiej kawalerii powietrznej”.
-
Ukazał się ostatni numer „Życia Warszawy”, gazety wydawanej od października 1944 r.
-
W Mindelo zmarła słynna pieśniarka Cesaria Evora, zdobywczyni m.in. Grammy Awards.
-
W Warszawie zmarł Krzysztof Szmagier, reżyser filmowy, twórca seriali „Przygody psa Cywila” i „07 zgłoś się”.
-
Początek tzw. jaśminowej rewolucji w Tunezji: Mohamed Buazizi dokonał samospalenia w mieście Sidi Bu Zajd w proteście przeciwko szykanom ze strony policji i przeciw nędzy w kraju rządzonym autorytarnie przez prezydenta Zina el-Abidina Ben Alego; wywołało to falę krwawych wystąpień społecznych przeciwko bezrobociu i drożyźnie oraz doprowadziło do ustąpienia Ben Alego.
-
Uchwała Rady Ministrów w sprawie postawienia inwestycji Elektrownia Jądrowa „Żarnowiec” w budowie w stan likwidacji.
-
Początek przewrotu antykomunistycznego w Rumunii: W Timisoarze wojsko użyło broni przeciwko demonstrantom szturmującym budynek komitetu partii komunistycznej.
-
Stan wojenny: w Warszawie odbyło się pierwsze posiedzenie Tymczasowej Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego (PRON). Przewodniczącym został Jan Dobraczyński.
-
Stan wojenny: W Warszawie pod przewodnictwem biskupa Władysława Miziołka powstał Prymasowski Komitet Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom.
-
W Kijowie urodziła się Milla Jovovich, amerykańska aktorka, wystąpiła w filmach „Piąty element”, „Gra o honor”, „Joanna d’Arc” i „The Million Dollar Hotel”.
-
Grudzień ’70: strajki i demonstracje w Szczecinie. Po dwudniowych walkach w kilkudziesięciu przedsiębiorstwach kontynuowano strajk generalny, kierowany przez ogólnomiejski komitet strajkowy. Do starć demonstrantów z siłami porządkowymi doszło także w Elblągu i Słupsku.
-
W Warszawie urodziła się Agnieszka Wagner, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Pierścionek z orłem w koronie” Andrzeja Wajdy i „Quo vadis” Jerzego Kawalerowicza.
-
Grudzień '70: w Gdyni wojsko otworzyło ogień w stronę robotników idących z dworca do zablokowanej stoczni, padli zabici i ranni; wśród ofiar był 18-letni Zbigniew Godlewski, pracownik gdyńskiej stoczni, o którego śmierci opowiada wiersz Krzysztofa Dowgiałły „Ballada o Janku Wiśniewskim”; starcia w mieście trwały do wieczora.
-
W Broadway w Anglii zmarł Hastings Lionel Ismay, brytyjski generał, w czasie II wojny światowej szef Gabinetu Wojennego premiera Winstona Churchilla; w latach 1952–1957 sekretarz generalny NATO.
-
W Los Angeles odbyła się premiera filmu „Grek Zorba” w reżyserii Michalisa Kakojanisa, nagrodzonego trzema Oscarami.
-
Tragiczny wypadek samochodowy pod Czorsztynem. W miejscowości Huba ciężarówka jadąca do Nowego Targu spadła z mostu do Dunajca. Zginęło dziesięć osób, przygodnych pasażerów.
-
Premiera filmu „Niewinni czarodzieje” w reżyserii Andrzeja Wajdy.
-
W Pobiedziskach w Wielkopolsce urodził się Andrzej Pieczyński, aktor, reżyser teatralny.
-
Władze PRL i ZSRS podpisały umowy o repatriacji Polaków ze Związku Sowieckiego oraz statusie wojsk sowieckich stacjonujących w Polsce.
-
Uchwałą Prezydium Rządu powołano do życia Totalizator Sportowy – instytucję, której dochód planowano przeznaczać na budowę i remonty obiektów oraz urządzeń sportowych.
-
Rząd podjął decyzję o rozwiązaniu Powszechnej Organizacji „Służba Polsce”.
-
Podczas wspólnego zjazdu Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego podjęto decyzję o połączeniu obu towarzystw i utworzeniu Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK).
-
Przed Najwyższym Trybunałem Narodowym w Warszawie stanęli byli funkcjonariusze niemieccy w okupowanej stolicy: Ludwig Fischer, Ludwig Leist, Josef Meisinger i Max Daume. W procesie zapadły trzy wyroki śmierci. Leist został skazany na osiem lat więzienia.
-
Prezydium Krajowej Rady Narodowej zniosło stan wojenny wprowadzony 1 września 1939 r. przez prezydenta Ignacego Mościckiego.
-
Masakra w Malmedy. Zbrodnia wojenna dokonana przez niemieckich żołnierzy z Waffen SS na 80 amerykańskich jeńcach wojennych w okolicach Malmedy we wschodniej Belgii.
-
II wojna światowa: deklaracja 12 państw alianckich potępiająca masową zagładę Żydów.
-
W Piaskach koło Lublina urodził się Andrzej Zaorski, aktor, artysta kabaretowy.
-
Kanclerz III Rzeszy Adolf Hitler podpisał plan wojny przeciwko Związkowi Sowieckiemu – kryptonim „Barbarossa”.
-
Na mocy rozporządzenia Hansa Franka utworzono Policję Polską Generalnego Gubernatorstwa, nazywaną od koloru mundurów policją granatową; podlegała ona niemieckiej policji porządkowej.
-
W Buenos Aires urodził się Jorge Mario Bergoglio, duchowny rzymskokatolicki, jezuita, od 13 marca 2013 r. papież Franciszek.
-
We Lwowie zmarła Gabriela Zapolska, aktorka, powieściopisarka, dramatopisarka, felietonistka; autorka dramatu „Moralność Pani Dulskiej”.
-
Sejm Ustawodawczy przyjął ustawę o nadaniu ziemi rolnej na Kresach żołnierzom Wojska Polskiego.
-
W Płocku urodził się Władysław Broniewski, poeta, tłumacz; żołnierz Legionów Polskich, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej; współautor biuletynu poetyckiego „Trzy salwy” (1925), będącego manifestem rewolucyjnej poezji; sekretarz redakcji „Wiadomości Literackich”; w latach 30. zaangażowany m.in. w wydawanie komunizującego „Miesięcznika Literackiego”, trafił do więzienia; w czasie II wojny światowej więzień NKWD, następnie w szeregach armii gen. Władysława Andersa; w 1945 r. powrócił do Polski, włączając się w oficjalny nurt życia literackiego; autor utworów „Zagłębie Dąbrowskie”, „Elegia na śmierć Ludwika Waryńskiego”, „Bagnet na broń”, a także poematu „Słowo o Stalinie”.
-
W Jarosławiu urodził się Mieczysław Gębarowicz, historyk sztuki, wykładowca Politechniki Lwowskiej i Uniwersytetu Lwowskiego; dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.
-
W Komarnie koło Lwowa urodził się Mieczysław Orłowicz, krajoznawca, współorganizator Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.
-
W okolicy Santa Marta w Kolumbii zmarł Simon Bolivar, mąż stanu, dowódca wojskowy, bohater walk o wyzwolenie Ameryki Południowej spod władzy Hiszpanów.
-
Urodził się Krystyn Lach Szyrma, filozof, pisarz i publicysta, tłumacz, działacz polityczny.
-
W Bonn ochrzczony został Ludwig van Beethoven, jeden z najwybitniejszych kompozytorów w historii, zaliczany do tzw. klasyków wiedeńskich, obok Josepha Haydna i Wolfganga Amadeusza Mozarta; autor m.in. V i IX Symfonii, „Sonaty Księżycowej”, a także opery „Fidelio”.
-
W Wiedniu zmarła Eleonora Habsburżanka, żona Michała Korybuta Wiśniowieckiego, królowa Polski w latach 1670–1673.