Kalendarz historyczny
25 listopada
-
Na wniosek śledczych z Instytutu Pamięci Narodowej w krypcie katedry wawelskiej dokonano ekshumacji zwłok gen. Władysława Sikorskiego, której celem miało być wyjaśnienie okoliczności śmierci premiera RP w katastrofie gibraltarskiej.
-
Na Woli założony został Cmentarz Powstańców Warszawskich; spoczywają na nim szczątki ponad 100 tys. osób – powstańców i ludności cywilnej stolicy.
-
W Białej Podlaskiej zmarł Marcin Król, historyk idei, wieloletni wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego, w PRL-u działacz opozycji antykomunistycznej.
-
W Hawanie zmarł Fidel Castro, kubański rewolucjonista, dyktator komunistyczny odpowiedzialny za masowe represje wobec opozycji politycznej, pierwszy sekretarz Komunistycznej Partii Kuby. W lutym 2008 r. po prawie 50 latach u władzy zrezygnował z funkcji przewodniczącego Rady Państwa i tym samym z kierowania komunistycznym krajem. Przekazał faktyczne sprawowanie władzy swemu młodszemu o pięć lat bratu, Raulowi.
-
Minister obrony narodowej Radosław Sikorski ogłosił ujawnienie archiwaliów Układu Warszawskiego.
-
W Londynie zmarł George Best, piłkarz, reprezentant Irlandii Płn., zawodnik Manchesteru United, w którym rozegrał 465 meczów, strzelił 180 bramek; w 1968 r. zdobył Puchar Europy; w tym samym roku otrzymał „Złotą Piłkę” magazynu „France Football” – nagrodę dla najlepszego piłkarza Europy.
-
Zgromadzenie Federalne Czech i Słowacji wyraziło zgodę na utworzenie od 1 stycznia 1993 r. dwóch samodzielnych państw.
-
Pierwsze posiedzenie Sejmu I kadencji.
-
Odbyła się pierwsza tura wyborów prezydenckich w Polsce, największe poparcie uzyskali w niej: Lech Wałęsa (39,96 proc.) i Stanisław Tymiński (23,1 proc.).
-
Sąd Wojewódzki w Słupsku skazał za współpracę z podziemną Solidarnością dwóch oficerów SB: Adama Hodysza (na 3 lata) i Piotra Siedlińskiego (na 1,5 roku).
-
W Wyższej Oficerskiej Szkole Pożarnictwa w Warszawie rozpoczął się strajk okupacyjny.
-
Telewizja Polska wyemitowała pierwszy odcinek serialu kryminalnego „07 zgłoś się” w reżyserii Krzysztofa Szmagiera.
-
Surinam ogłosił niepodległość.
-
W Tokio zmarł Yukio Mishima, prozaik, poeta, dramaturg, eseista; autor powieści „Wyznania maski” oraz dramatu „Adamaszkowy bębenek”.
-
W Teatrze Narodowym w Warszawie odbyła się premiera „Dziadów” w inscenizacji Kazimierza Dejmka; zdjęcie tego przedstawienia przez władze PRL stało się początkiem tzw. wydarzeń marcowych, czyli kryzysu politycznego związanego z falą studenckich protestów oraz walką polityczną wewnątrz PZPR, rozgrywaną w atmosferze antysemickiej i antyinteligenckiej propagandy.
-
W Gdyni urodziła się Joanna Kurowska, aktorka.
-
W Leningradzie zmarł Aleksander Marinesko, dowódca sowieckiego okrętu podwodnego, który 30 stycznia 1945 r. zatopił na Bałtyku niemiecki transportowiec „Wilhelm Gustloff”; według różnych źródeł w wyniku zatonięcia statku zginęło od 4,5 tys. do ponad 9 tys. osób; w czasie tego samego rejsu 10 lutego 1945 r. storpedował niemiecki transportowiec „Steuben”, na którego pokładzie znajdowało się 3–4 tys. osób, uratowało się około 300 osób.
-
Na Cmentarzu Narodowym Arlington koło Waszyngtonu odbył się pogrzeb prezydenta Stanów Zjednoczonych Johna F. Kennedy'ego.
-
Premiera filmu „Szatan z siódmej klasy” w reżyserii Marii Kaniewskiej.
-
W Paryżu zmarł Gerard Philipe, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Fanfan Tulipan”, „Czerwone i czarne”.
-
We Wrocławiu urodził się Władysław Frasyniuk, działacz opozycji demokratycznej, członek MKZ NSZZ „S”, przewodniczący Zarządu Regionu Dolny Śląsk (1981), członek Krajowej Komisji Porozumiewawczej, a następnie Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „S”; w czasie stanu wojennego w TKK, aresztowany i więziony przez władze komunistyczne; od 1986 r. w Tymczasowej Radzie NSZZ „S”; od 1987 r. w Krajowej Komisji Wykonawczej; uczestnik Okrągłego Stołu; współzałożyciel ROAD (1990); wiceprzewodniczący UD (1991–1994); przewodniczący UD (2002–2005); przewodniczący PD (2005–2006), poseł na Sejm (1991–2001); przedsiębiorca.
-
W Warszawie ukazał się pierwszy numer katolickiego tygodnika „Dziś i jutro”.
-
Odbyło się uroczyste podniesienie polskiej bandery na niszczycielu „Błyskawica”.
-
W Berlinie Niemcy i Japonia podpisały pakt antykominternowski, którego celem było przeciwdziałanie Międzynarodówce Komunistycznej, pakt zobowiązywał strony do neutralności, gdyby Niemcy lub Japonia znalazły się w stanie wojny z ZSRS.
-
W Berlinie w czasie wykładu w Pruskiej Akademii Nauk Albert Einstein przedstawił ogólną teorię względności.
-
W Valparaiso urodził się Augusto Pinochet, chilijski generał i dyktator; władzę przejął w 1973 r. w wyniku przewrotu wojskowego, obalając lewicowego prezydenta Salvadora Allende; wojskowa junta z Pinochetem jako prezydentem rządziła przez 17 lat, wprowadzając wolnorynkowe reformy gospodarcze; wobec opozycji stosowała brutalne represje, liczbę zamordowanych i tych, którzy „zniknęli” w okresie dyktatury szacuje się na kilka tysięcy, a torturowanych na 38 tys.; w 1990 r. Pinochet przekazał funkcję prezydenta demokratycznie wybranemu następcy Patricio Aylwinowi, zachowując stanowisko naczelnego dowódcy armii, ustąpił z niego w 1998 r., obejmując fotel dożywotniego senatora; zmarł w 2006 r.
-
W Warszawie powstał Komitet Narodowy Polski. W jego skład weszli przedstawiciele Narodowej Demokracji, Stronnictwa Polityki Realnej oraz bezpartyjni.
-
W Paryżu zmarł Cyprian Godebski, rzeźbiarz, autor pomnika Adama Mickiewicza w Warszawie.
-
W Toruniu urodziła się Helena Grossówna, aktorka, tancerka; uczestniczka Powstania Warszawskiego.
-
W Tamanowicach koło Mościsk urodził się Tadeusz Białoszczyński, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Kościuszko pod Racławicami”, „Krzyżacy”, „Panny z Wilka”, „Ziemia obiecana” oraz w serialu „Stawka większa niż życie”.
-
W Hroznatinie na Morawach urodził się Ludvik Svoboda, czechosłowacki generał, polityk; w czasie I wojny światowej oficer Korpusu Czechosłowackiego; w okresie międzywojennym w armii czechosłowackiej; we wrześniu 1939 r. zastępca dowódcy Legionu Czesko-Słowackiego walczącego u boku Polski; od 1942 r. dowódca czechosłowackich sił zbrojnych w ZSRS; minister obrony narodowej Czechosłowacji (1945–1950); w latach 1968–1975 prezydent Czechosłowacji i członek KC KPCz.
-
W Warszawie zmarł hrabia Fryderyk Skarbek, ekonomista, prof. Uniwersytetu Warszawskiego, pisarz i publicysta.
-
W Warszawie władze carskie pod nazwą Szkoły Głównej reaktywowały uniwersytet.
-
W Karlsruhe urodził się Karl Benz, inżynier, przemysłowiec, konstruktor pierwszego samochodu z silnikiem benzynowym.
-
W Warszawie zmarł Jan Chrystian Kamsetzer, architekt, działający od 1773 r. na dworze króla Stanisława Augusta Poniatowskiego; współautor projektu przebudowy Zamku Królewskiego w Warszawie i pałacu w Łazienkach Królewskich.
-
Abdykacja króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
-
W kolegiacie św. Jana w Warszawie Stanisław Poniatowski został koronowany jako król polski i wielki książę litewski Stanisław II August.
-
We Lwowie urodził się Grzegorz Piramowicz, jezuita, pedagog, sekretarz Komisji Edukacji Narodowej i Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk, autor wielu publikacji dotyczących oświaty.
-
Arcybiskup Mediolanu Umberto Crivelli wybrany został papieżem, przyjął imię Urbana III (1185–1187).