Kalendarz historyczny
9 marca
-
W Warszawie spłonął gmach Teatru Narodowego, zniszczone zostały widownia i scena. Przyczyną pożaru było zwarcie instalacji elektrycznej. Ponowne otwarcie nastąpiło dopiero w listopadzie 1996 r.
-
Urodził się Józef Biniszkiewicz, jeden z liderów PPS, a w latach 1920-1921 wiceszef Polskiego Komisariatu Plebiscytowego na Górnym Śląsku. Wielkopolanin, dziennikarz, od 1922 r. poseł do Sejmu Śląskiego (był tam wicemarszałkiem). Pod koniec września 1939 r. aresztowany przez Gestapo, osadzony w KL Buchenwald i tam zgładzony
-
W Krakowie zmarła Zofia Gołubiew, historyk sztuki i była wieloletnia dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie w latach 2000–2015.
-
Adam Bielecki i Janusz Gołąb dokonali pierwszego zimowego wejścia na ośmiotysięcznik Gaszerbrum I.
-
W Warszawie zmarła Hanka Bielicka, aktorka, nazywana „królową estrady i kabaretu” oraz „mistrzynią monologu”; przez ponad 40 lat związana była z warszawskim Teatrem Syrena; występowała w kabaretach „Szpak” i „U Lopka”, a także w radiowym „Podwieczorku przy mikrofonie”; zagrała w wielu filmach m.in. w „Zakazanych piosenkach”, „Cafe pod Minogą”, „Małżeństwie z rozsądku”, „Gangsterach i filantropach” oraz w „Panu Wołodyjowskim”.
-
W Tel Awiwie zmarł Menachem Begin, urodzony w Brześciu nad Bugiem działacz syjonistyczny, izraelski polityk, w latach 1977–1983 premier Izraela. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1978 r.
-
Sejm kontraktowy przyjął uchwałę o skróceniu kadencji.
-
Premiera filmu „Soból i panna” w reżyserii Huberta Drapelli.
-
W Grudziądzu rozpoczął się proces Anny Walentynowicz oskarżonej przez władze komunistyczne o „kontynuowanie działalności związkowej i organizowanie akcji protestacyjnej” w grudniu 1981 r. Walentynowicz skazana została na rok i trzy miesiące więzienia w zawieszeniu na trzy lata.
-
Premiera filmu „Kazimierz Wielki” w reżyserii Ewy i Czesława Petelskich.
-
W Łodzi zmarł Andrzej Witos, działacz ruchu ludowego, członek PSL „Piast”, SL i ZSL, w 1943 roku wstąpił do Związku Patriotów Polskich, a rok później wszedł w skład PKWN, poseł Sejmu Ustawodawczego; brat Wincentego Witosa.
-
Marzec '68: na Politechnice Warszawskiej odbył się wiec wyrażający poparcie dla studentów UW i potępiający brutalne działania milicji; w odpowiedzi na kłamliwe informacje prasy dotyczące studenckich protestów palono gazety i wznoszono okrzyki „Prasa kłamie!”.
-
Premiera filmu „Nóż w wodzie” w reżyserii Romana Polańskiego.
-
Premiera filmu Jana Rybkowskiego „Pan Anatol szuka miliona” z Tadeuszem Fijewskim w roli głównej.
-
Erich Koch, były nadprezydent i gauleiter (szef struktur NSDAP) Prus Wschodnich został skazany w Warszawie na karę śmierci. Koch w czasie II wojny światowej sprawował władzę m.in. nad rejencją ciechanowską (wcielonymi do Rzeszy terenami wokół Ciechanowa) oraz Okręgiem Białostockim. Został też Komisarzem Rzeszy dla Ukrainy. Był odpowiedzialny za popełnione tam masowe egzekucje Żydów i zbrodnie na Polakach. Wyroku śmierci nie wykonano. Oficjalnie z powodu złego stanu zdrowia Kocha. Nieoficjalnie dlatego, że Koch znał miejsce ukrycia Bursztynowej Komnaty.
-
Postanowieniem Najwyższego Sądu Wojskowego z więzienia zwolniony został gen. Marian Spychalski.
-
W Rybniku urodził się Józef Pinior, polityk, działacz opozycji demokratycznej i podziemnej „Solidarności”, autor operacji ukrycia przed władzami komunistycznymi 80 milionów złotych należących do dolnośląskiej „Solidarności”, senator RP, eurodeputowany.
-
W Moskwie odbył się pogrzeb Józefa Stalina; wzięły w nim udział delegacje komunistycznych partii, na czele których stali pierwsi sekretarze; PZPR reprezentował Bolesław Bierut; w trakcie pogrzebu doszło do tragedii – wyloty ulic na pl. Czerwony zostały zastawione ciężarówkami, o które napierający tłum rozgniótł kilkaset osób.
-
Urodził się Zbigniew Ćwiąkalski, prawnik, w rządzie Donalda Tuska (2007-2009) minister sprawiedliwości.
-
Sejm przyjął ustawę o likwidacji analfabetyzmu.
-
W Zielonej Górze urodził się Ryszard Peryt, aktor, reżyser operowy, twórca inscenizacji operowych, dyrektor Warszawskiej Opery Kameralnej w latach 1985–2005.
-
W Warszawie urodził się Ryszard Parulski, szermierz, wicemistrz olimpijski (1964), wielokrotny medalista mistrzostw świata we florecie i szpadzie; prawnik, założyciel i prezes fundacji „Gloria Victis”.
-
W Kaliszu urodził się Ryszard Cieślak, aktor Teatru Laboratorium, reżyser teatralny, pedagog; bliski współpracownik Jerzego Grotowskiego.
-
Krwawe zamieszki w Przytyku pod Radomiem. Iskrą zapalną były bójki między polskimi i żydowskimi kupcami, którzy przybyli na jarmark. Zginęły jednak osoby, które w tych bójkach nie brały udziału: polski chłop Stanisław Wieśniak oraz żydowskie małżeństwo Chaja i Josek Minkowski.
-
W Strumieniu koło Cieszyna urodził się Janusz Kidawa, reżyser filmowy, autor m.in. filmu „Grzeszny żywot Franciszka Buły”.
-
Urodził się Jerzy Wojdyłło. Był wieloletnim korespondentem zagranicznym Polskiego Radia i TVP. W czasie wojny harcerz Szarych Szeregów, walczył w Powstaniu Warszawskim w pułku Baszta.
-
W Warszawie urodziła się Zofia Stefanowska, historyczka literatury, redaktorka „Pamiętnika Literackiego”, profesor IBL PAN, uczestniczka Powstania Warszawskiego, sanitariuszka batalionu „Zośka”.
-
W Suwałkach urodził się Lechosław Marszałek, reżyser i scenarzysta filmów animowanych, m.in. „Przygód Błękitnego Rycerzyka”, twórca serialu „Reksio”.
-
W Kukarce w guberni wiackiej urodził się Wiaczesław Mołotow, przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych ZSRS (1930–1941), od 1939 r. komisarz spraw zagranicznych; sygnatariusz układu sojuszniczego z III Rzeszą, tzw. paktu Ribbentrop-Mołotow; wspólnie z innymi członkami BP KC WKP(b) podpisał uchwałę z 5 marca 1940 r. o rozstrzelaniu polskich jeńców wojennych przebywających w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie oraz polskich więźniów przetrzymywanych przez NKWD – w wyniku tej decyzji zgładzono około 22 tys. obywateli polskich.
-
W Warszawie urodził się Stanisław Czajkowski, malarz.
-
Powstanie Styczniowe: bitwa pod Myszyńcem.
-
Zmarł Ludwik Stakebrand, lekarz wojskowy podczas wojen napoleońskich i Powstania Listopadowego, a potem ordynator w Warszawskim Szpitalu Wojskowym. Urodził się w Breslau (obecnie Wrocławiu), w Warszawie zamieszkał w 1810 r. (na Krakowskim Przedmieściu, w okolicy Bednarskiej). Za odwagę i poświęcenie w bitwie nad Berezyną w 1812 r. otrzymał Złoty Krzyż Orderu Virtuti Militari. Przez ostatnie kilkanaście lat życia prowadził prywatną praktykę lekarską i był podskarbim Warszawskiego Towarzystwa Lekarskiego.
-
W Krakowie urodził się Ludwik Gumplowicz, prawnik, teoretyk prawa, pionier polskiej socjologii, badacz m.in. problematyki mniejszości etnicznych.
-
W Reszlu urodził się Julius Dinder, arcybiskup gnieźnieński i poznański w latach 1886–1890.
-
W Warszawie urodził się Aleksander Orłowski, rysownik, malarz, grafik.
-
Podczas obrad sejmu walnego w Warszawie poseł z Upity Władysław Siciński nie wyraził zgody na przedłużenie obrad Sejmu; w wyniku powstałej sytuacji marszałek izby podjął precedensową decyzję o zakończeniu debaty.
-
W Podhajcach zmarł Mikołaj Wolski, marszałek wielki koronny, dyplomata, przedsiębiorca, fundator klasztoru kamedułów na krakowskich Bielanach.
-
Podczas misji w pogańskich Prusach męczeńską śmierć, razem z osiemnastoma towarzyszami, poniósł Bruno z Kwerfurtu, mnich benedyktyński, misjonarz; święty Kościoła katolickiego; jako datę śmierci męczennika podaje się także 14 lutego.