18 MARCA

• 1980 / 45 lat

  W Cuernavaca w Meksyku zmarła Tamara Łempicka, malarka polskiego pochodzenia, czołowa przedstawicielka stylu art deco.

• 1965 / 60 lat

  Jacek Kuroń i Karol Modzelewski rozdali na Uniwersytecie Warszawskim kilkanaście egzemplarzy „Listu otwartego do członków PZPR”, w którym krytykowali władze komunistyczne w Polsce, zarzucając im stworzenie systemu partyjnej biurokracji, niezgodnego z zasadami marksizmu. W konsekwencji zostali aresztowani i oskarżeni o „sporządzanie i rozpowszechnianie opracowań szkodliwych dla interesów państwa”; w lipcu Sąd Wojewódzki dla m. st. Warszawy skazał Kuronia na trzy lata więzienia, a Modzelewskiego – na 3,5 roku.

• 1945 / 80 lat

  Oddziały 1. Armii Wojska Polskiego po 10 dniach walk zdobyły Kołobrzeg.

• 2020 / 5 lat

  W Warszawie zmarł Emil Karewicz, aktor teatralny i filmowy, Brunner ze „Stawki większej niż życie”, Jagiełło z „Krzyżaków”, porucznik „Mądry” z „Kanału”, występował na scenach kilku teatrów: m.in. Wybrzeże, im. Stefana Jaracza w Łodzi. W 1939 r. walczył w obronie Wilna przed wojskami sowieckimi, a w latach 1944–1945 r. żołnierz 2 Armii Wojska Polskiego.

• 2017 / 8 lat

  W Mielcu zmarł Eugeniusz Szyfner, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Od marca 1942 r., gdy Niemcy w ramach Akcji Reinhardt zlikwidowali gminę żydowską w Mielcu, do sierpnia 1944 r. przechował w ukryciu dziewięciu Żydów, w tym pięcioosobową rodzinę Hellerów.

• 2004 / 21 lat

  Metropolita przemyski abp Józef Michalik wybrany został na przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski.

• 1982 / 43 lata

  W Warszawie zmarł Sławomir Lindner, aktor, reżyser, znany z roli ojca Alfonsa van Wordena w „Rękopisie znalezionym w Saragossie” Wojciecha Jerzego Hasa, żołnierz wojny obronnej 1939 r., obrońca Helu.

• 1978 / 47 lat

  W Jeleniej Górze urodził się Piotr Łuszcz, „Magik”, raper, członek grupy „Kaliber 44”, współzałożyciel „Paktofoniki”; producent muzyczny.

• 1971 / 54 lata

  Premiera serialu telewizyjnego „Wakacje z duchami” w reż. Stanisława Jędryki.

• 1963 / 62 lata

  Powstało Towarzystwo Przyjaciół Warszawy.

• 1956 / 69 lat

  W Sianowie koło Koszalina urodził się Edward Żentara, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z filmów „Siekierezada”, „Karate po polsku” i roli o. Maksymiliana Kolbe w filmie Krzysztofa Zanussiego „Życie za życie”.

• 1954 / 71 lat

  Józef Cyrankiewicz po raz drugi objął stanowisko premiera rządu – sprawował je do 1970 roku.

• 1943 / 82 lata

  W Sabniach na Podlasiu zmarła Helena Mniszkówna, pisarka, autorka powieści „Trędowata”, „Ordynat Michorowski”.

• 1943 / 82 lata

  W Warszawie w czasie strzelaniny z gestapo śmiertelnie ranna została Hanka Sawicka, właściwie Hanna Szapiro, działaczka komunistyczna, członek PPR, redaktorka pisma „Walka Młodych”; Sawicka zmarła następnego dnia w więzieniu na Pawiaku.

• 1943 / 82 lata

  W konspiracyjnym „Biuletynie Informacyjnym” ukazał się komunikat Kierownictwa Walki Cywilnej grożący najostrzejszymi konsekwencjami osobom, które szantażują Żydów, przebywających poza gettami, oraz „żerują na rodzinach więźniów politycznych i wyłudzają świadczenia za rzekome starania uwolnienia aresztowanego”.

• 1942 / 83 lata

  Na spotkaniu z gen. Władysławem Andersem Stalin zgodził się na ewakuację ze Związku Sowieckiego do Iranu tych żołnierzy polskich, dla których w ZSRS nie wystarczało żywności.

• 1932 / 93 lata

  Premiera filmu „Legion ulicy” w reżyserii Aleksandra Forda.

• 1923 / 102 lata

  W Radomiu otwarto Muzeum im. Jacka Malczewskiego.

• 1921 / 104 lata

  W Rydze podpisano traktat pokojowy pomiędzy Polską a Rosją sowiecką, który kończył wojnę polsko-bolszewicką i wyznaczał granice państwa polskiego na wschodzie.

• 1918 / 107 lat

  W Warszawie zmarł prof. Tadeusz Korzon, przedstawiciel warszawskiej szkoły historycznej.

• 1899 / 126 lat

  W Mentona we Francji zmarła Izabella z Czartoryskich Działyńska, kolekcjonerka dzieł sztuki, twórczyni muzeum na zamku w Gołuchowie i - finansującej jego funkcjonowanie - ordynacji gołuchowskiej.

• 1883 / 142 lata

  W Bochni urodził się Władysław Gargul, fotograf, wynalazca, przedsiębiorca, jeden z pierwszych fotografów Tatr, pionier produkcji pocztówek fotograficznych.

• 1871 / 154 lata

  Mieszkańcy Paryża i oddziały Gwardii Narodowej wystąpili przeciwko oddziałom rządowym – proklamowano powstanie Komuny Paryskiej; naczelnym wodzem wojsk Komuny Paryskiej mianowany został gen. Jarosław Dąbrowski.

• 1863 / 162 lata

  Powstanie Styczniowe: pod Grochowiskami doszło do zwycięskiej dla Polaków bitwy z wojskami rosyjskimi; obie strony poniosły w walce duże straty; po zakończeniu bitwy gen. Marian Langiewicz podzielił swój korpus i na czele niewielkiego oddziału udał się do Galicji, gdzie spodziewał się uzyskać pomoc dla powstańców.

• 1783 / 242 lata

  W Winnicy Antoni Protazy Potocki założył akcyjną Kompanię Handlową Polską, której zadaniem miało być kontrolowanie wymiany handlowej Rzeczypospolitej przez porty Morza Czarnego.

• 1713 / 312 lat

  W Liptowskim Mikulaszu powieszony został Juraj Janošik, tatrzański zbójnik, harnaś; bohater ludowych podań i pieśni.

• 1596 / 429 lat

  Po pożarze na Wawelu Zygmunt III Waza podjął decyzję o przeniesieniu rezydencji królewskiej do Warszawy; decyzja ta realizowana była etapami, w Zamku Królewskim w Warszawie król zamieszkał na stałe dopiero w 1611 r.

• 1401 / 624 lata

  W Radomiu podpisano akt unii wileńsko-radomskiej, która ustanowiła trwałą władzę zwierzchnią króla Władysław Jagiełły nad Wielkim Księstwem Litewskim zarządzanym przez księcia Witolda.

• 1241 / 784 lata

  Pod Chmielnikiem Tatarzy pokonali oddziały polskie, dowodzone przez wojewodę krakowskiego Włodzimierza.