13 GRUDNIA

• 1989 / 35 lat

  Kinowa premiera filmu "Przesłuchanie" Ryszarda Bugajskiego z Krystyną Jandą w roli głównej. Zagrali też w nim m.in. Adam Ferency, Janusz Gajos, Agnieszka Holland, Olgierd Łukaszewicz, Bożena Dykiel i Anna Dykiel. Został nakręcony w 1981 r. (ostatnie ujęcia wykonano w pierwszych dniach stanu wojennego), ale przez władze nie został dopuszczony do wyświetlenia. Krążył jednak po Polsce dzięki "pirackim" kopiom na kasetach wideo.

• 1859 / 165 lat

  Urodził się Aleksander Wasiutyński, w II RP autor projektu kolei średnicowej w Warszawie. Kierował też pracami sądu konkursowego przy budowie warszawskiego Dworca Głównego. Był pionierem w zakresie badania toru podczas jazdy pociągów, przewodniczącym Wydziału Nauk Technicznych Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

• 2022 / 2 lata

  W Warszawie zmarł Mariusz Walter, redaktor naczelny Redakcji Widowisk Publicystycznych i Form Dokumentalnych Studia-2 Telewizji Polskiej w latach 1978–1982, działacz PZPR, w 1984 r. twórca koncernu ITI oraz istniejącej od 1997 r. telewizji TVN.

• 2021 / 3 lata

  W Warszawie zmarł Józef Tejchma, minister kultury i sztuki (w latach 1974–1978 i 1980–1982), minister oświaty i wychowania (1979–1980), w latach 1972–1979 wiceprezes Rady Ministrów, jeden z najważniejszych działaczy partyjnych lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych.

• 2019 / 5 lat

  W Krakowie zmarł gen. Tadeusz Bieńkowicz ps. Rączy, żołnierz AK, kawaler Orderu Virtuti Militari, w 1950 r. skazany przez komunistyczne władze na karę śmierci, zamienioną na dożywocie.

• 2014 / 10 lat

  W Rydze podczas gali Europejskich Nagród Filmowych „Ida” Pawła Pawlikowskiego zdobyła nagrody w kategoriach: najlepszy film europejski, najlepsza reżyseria oraz najlepszy scenariusz i zdjęcia.

• 2008 / 16 lat

  Otwarto nowy gmach Opery Krakowskiej.

• 1991 / 33 lata

  W Warszawie zmarł Andrzej Twerdochlib, pisarz i scenarzysta.

• 1991 / 33 lata

  Premiera filmu „Rozmowy kontrolowane” w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego.

• 1987 / 37 lat

  W Warszawie zmarł Stanisław Radkiewicz, działacz komunistyczny, członek KPP; podczas II wojny światowej w ZSRS; w Armii Czerwonej (1941–1943); członek Biura Politycznego KC PPR i PZPR (1945–1955); w latach 1944–1954 stał na czele Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego; odpowiedzialny za zbrodnie komunistycznego reżimu.

• 1981 / 43 lata

  Gen. Wojciech Jaruzelski ogłosił wprowadzenie stanu wojennego. Powołał się na dekret Rady Państwa. W następnych dniach milicja zatrzymała około pięć tysięcy działaczy "Solidarności".

• 1972 / 52 lata

  W Warszawie zmarł Jan Cybis, malarz, krytyk sztuki. 

• 1966 / 58 lat

  W Waszyngtonie zmarł Stanisław Mikołajczyk – działacz ruchu ludowego, premier rządu RP na uchodźstwie w latach 1943–1944; jako wicepremier i minister rolnictwa w powojennym Tymczasowym Rządzie Jedności Narodowej stał się symbolem opozycji wobec komunistów.

• 1961 / 63 lata

  W basenie portowym Stoczni Gdańskiej doszło do pożaru na M/S Maria Konopnicka. Zginęło 21 osób.

• 1957 / 67 lat

   Sejm podjął decyzję o przywróceniu, zniesionej w 1952 r., Najwyższej Izby Kontroli.

• 1954 / 70 lat

  Z miejsca odosobnienia zwolniony został Władysław Gomułka; działacz komunistyczny; od 1943 r. przywódca PPR; w latach 1944–1949 wicepremier, minister Ziem Odzyskanych (1945–1949); oskarżony o tzw. odchylenia prawicowo-nacjonalistyczne i usunięty ze stanowiska sekretarza PPR; w 1951 r. zatrzymany.

• 1949 / 75 lat

  Zmarł Jan Morawiński, historyk sztuki i muzeolog. W 1939 roku ratował zabytki warszawskie.

• 1947 / 77 lat

  Na deskach Teatru Wielkiego w Poznaniu zadebiutował Conrad Drzewiecki.

• 1944 / 80 lat

  W Neuilly-sur-Seine zmarł Wassily Kandinsky, malarz, grafik, teoretyk sztuki.

• 1943 / 81 lat

  W Warszawie żołnierze oddziału dyspozycyjnego „Agat” Komendy Głównej AK pod dowództwem Kazimierza Kardasia „Orkana” przeprowadzili udany zamach na Emila Brauna, kierownika niemieckiego Urzędu Kwaterunkowego, współorganizatora ulicznych łapanek w Warszawie i inicjatora tajnego planu masowego wysiedlania ludności z miasta.

• 1942 / 82 lata

  Pierwszy transport do KL Auschwitz Polaków wysiedlanych z Zamojszczyzny w ramach realizacji niemieckiego „Generalplan Ost” (Generalnego Planu Wschodniego).

• 1939 / 85 lat

  II wojna światowa: Bitwa u ujścia La Platy pomiędzy okrętami brytyjskimi i niemieckim pancernikiem „Admiral Graf Spee”.

• 1936 / 88 lat

  W obecności wicepremiera i ministra skarbu Eugeniusza Kwiatkowskiego uroczyście otwarto zaporę wodną na Sole w Porąbce – największą inwestycję hydrologiczną II RP.

• 1936 / 88 lat

  Oblot pierwszego prototypu dwusilnikowego bombowca polskiej konstrukcji PZL 37 Łoś.

• 1933 / 91 lat

  W Wilnie urodziła się Natasza Zylska (właśc. Natasza Zygelman), piosenkarka, wykonawczyni takich przebojów jak „Bajo-Bongo”, „Kasztany”, „Klipsy”, „Choć wiem”.

• 1930 / 94 lata

  W Borysławiu urodził się Zbigniew Leśniak, aktor teatralny, filmowy i kabaretowy.

• 1929 / 95 lat

  W Toronto urodził się Christopher Plummer, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Upadek Cesarstwa Rzymskiego”, „Noc generałów”, „Bitwa o Anglię”; w 2012 r. zdobył Oscara za kreację w komedii "Debiutanci" w reżyserii Mike'a Millsa.

• 1927 / 97 lat

  Na mocy rozporządzenia Prezydenta RP odcień koloru czerwonego na fladze Rzeczpospolitej zmieniony został z karmazynu na cynober.

• 1919 / 105 lat

  Powstał rząd Leopolda Skulskiego.

• 1915 / 109 lat

  W Warszawie urodził się Michał Sumiński, zoolog, podróżnik, dziennikarz, autor popularnego telewizyjnego programu przyrodniczego dla młodzieży „Zwierzyniec”.

• 1915 / 109 lat

  W Los Gatos (USA) urodził się Ross Macdonald (właśc. Kenneth Millar), jeden z najpopularniejszych autorów powieści kryminalnych.

• 1915 / 109 lat

  W Solln (Bawaria) urodził się Curd Jürgens, popularny aktor niemiecki.

• 1914 / 110 lat

  W Trowbridge w Anglii urodził się Allan Bullock, historyk, profesor uniwersytetu w Oksfordzie, autor książki „Hitler i Stalin. Żywoty równoległe”.

• 1913 / 111 lat

  Podział Polskiego Stronnictwa Ludowego na PSL „Piast” i PSL „Lewica”.

• 1907 / 117 lat

  W Kijowie urodził się Jerzy Zagórski, poeta i tłumacz, współzałożyciel wileńskiej grupy literackiej „Żagary”, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

• 1898 / 126 lat

  We Lwowie urodził się Henryk Wereszycki, historyk.

• 1898 / 126 lat

  W Warszawie urodził Feliks Parnell, tancerz i choreograf.

• 1867 / 157 lat

  W Amelie-les-Bains we Francji zmarł Artur Grottger, malarz, rysownik, autor prac poświęconych m.in. Powstaniu Styczniowemu.

• 1860 / 164 lata

  W Warszawie powstało Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych.

• 1849 / 175 lat

  W Kórniku urodził się Edmund Zalinski. Jedynymi jego związkami z Polską były prawdopodobnie polsko brzmiące nazwisko i miejsce urodzenia. We wczesnym dzieciństwie wyjechał z rodzicami do Stanów Zjednoczonych, gdzie został żołnierzem (wziął udział w wojnie secesyjnej po stronie północy) i wynalazcą pneumatycznego działa torpedowego,

• 1830 / 194 lata

  Sejm Królestwa Polskiego uznał Powstanie Listopadowe za powstanie narodowe.

• 1801 / 223 lata

  Urodził się Antoni Auleitner, polski leśnik i popularyzator wiedzy leśnej.

• 1797 / 227 lat

  W Duesseldorfie urodził się Heinrich Heine, niemiecki poeta epoki romantyzmu.

• 1689 / 335 lat

  W Królewcu zmarł Zbigniew Morsztyn, poeta, arianin.

• 1577 / 447 lat

  Francis Drake wypłynął z angielskiego portu Plymouth w wyprawę dookoła świata.

• 1575 / 449 lat

  Anna Jagiellonka została w wolnej elekcji wybrana na króla Polski.

• 1545 / 479 lat

  W Trydencie rozpoczął obrady sobór powszechny.

• 1349 / 675 lat

  Wikary katedry krakowskiej Marcin Baryczka został z rozkazu króla Kazimierza III Wielkiego uwięziony, a następnie utopiony w Wiśle. 

• 1294 / 730 lat

  Papież Celestyn V po wydaniu bulli o abdykacji zrzekł się urzędu.

• 1253 / 771 lat

  Głogów otrzymał prawa miejskie.