30 LISTOPADA

• 1994 / 31 lat

  Z inicjatywy Andrzeja Wajdy w Krakowie powstało Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha. W realizacji pomysłu pomogły władze Krakowa i ambasador Japonii. Nazwa placówki wywodzi się od pseudonimu Feliksa Jasieńskiego, pisarza, który w 1920 r. swoją kolekcję sztuki japońskiej przekazał krakowskiemu Muzeum Narodowemu. To właśnie obejrzenie tej kolekcji pobudziło Wajdę do starań o utworzenie placówki.

• 1864 / 161 lat

  Urodził się Andrzej Mielęcki, Wielkopolanin, od 1899 mieszkał w Katowicach. Był jednym z pierwszych polskich lekarzy, którzy otwarli praktykę w tym należących wtedy do Niemiec mieście. Aktywnie działał w polskich towarzystwach. W sierpniu 1920 r. pod oknami jego mieszkania doszło do krwawej pacyfikacji - żołnierze francuscy strzelali do cywilów, demonstrantów niemieckich. Mielęcki wybiegł, żeby udzielić pomocy rannym i chwilę później padł ofiarą linczu, bo to na nim skrupiła się złość demonstrantów.

• 2017 / 8 lat

  W Warszawie zmarł Maciej Kijowski, operator filmowy, autor zdjęć do takich filmów jak: „Przerwany lot”, „Wyspa złoczyńców”, „Wszystko na sprzedaż”, „Dancing w kwaterze Hitlera”, „Dzięcioł”.

• 2016 / 9 lat

  Kapitan Katarzyna Mazurek została pierwszą kobietą w historii polskiej wojskowości, która objęła dowodzenie okrętem Marynarki Wojennej (ORP „Lublin”).

• 2010 / 15 lat

  W Warszawie zmarła Gabriela Kownacka, aktorka, występowała m.in. w warszawskich teatrach Kwadrat, Współczesny, Studio i Teatrze Narodowym; odtwórczyni roli Anity w komedii muzycznej „Hallo Szpicbródka”, telewizyjnej publiczności znana jako Anka z serialu „Rodzina zastępcza”.

• 2004 / 21 lat

  IPN wszczął śledztwo w sprawie Zbrodni Katyńskiej.

• 1993 / 32 lata

  Premiera filmu „Lista Schindlera” w reżyserii Stevena Spielberga.

• 1993 / 32 lata

  W Stanach Zjednoczonych zmarł prof. Wacław Jędrzejewicz, piłsudczyk, żołnierz Legionów Polskich, dyplomata, polityk, historyk, jeden z twórców i wieloletni prezes Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku.

• 1988 / 37 lat

  Debata szefa prorządowego Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych Alfreda Miodowicza z liderem Solidarności Lechem Wałęsą, bezpośrednio transmitowana przez telewizję.

• 1962 / 63 lata

  W Warszawie w trakcie prac związanych z poszerzaniem Trasy W-Z przesunięto o 21 metrów zabytkowy kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny.

• 1961 / 64 lata

  W Warszawie zmarł Stanisław Kazuro, kompozytor, dyrygent, pedagog muzyczny.

• 1960 / 65 lat

  W Waszyngtonie zmarł gen. Antoni Chruściel, „Nurt”, „Monter”, komendant Okręgu Warszawa ZWZ-AK, bezpośredni dowódca sił zbrojnych w czasie Powstania Warszawskiego. Po kapitulacji powstania przebywał w oflagu koło Norymbergi. Po wojnie był w Londynie zastępcą Szefa Sztabu Głównego Polskich Sił Zbrojnych, później – Inspektorem Komisji Likwidacyjnej. Władze PRL pozbawiły go polskiego obywatelstwa, decyzję tę uchylono dopiero 11 lat po jego śmierci. Trzykrotnie odznaczony krzyżem Virtuti Militari i trzykrotnie Krzyżem Walecznych.

• 1947 / 78 lat

  W Los Angeles zmarł Ernst Lubitsch, niemiecki reżyser filmowy, nagrodzony Oscarem za całokształt twórczości.

• 1942 / 83 lata

  Samolot z gen. Władysławem Sikorskim na pokładzie, lecący z Montrealu do Waszyngtonu, musiał awaryjnie lądować z powodu zatrzymania pracy wszystkich silników.

• 1939 / 86 lat

  Początek sowieckiej agresji na Finlandię.

• 1937 / 88 lat

  W South Shiedls w Anglii urodził się Ridley Scott, reżyser i producent filmowy.

• 1930 / 95 lat

  Urodził się Andrzej Gąsiennica-Roj, narciarz, alpejczyk, wielokrotny mistrz i reprezentant Polski, olimpijczyk z Oslo w 1952 i Cortina d'Ampezzo w 1956 r.

• 1922 / 103 lata

  W Łęczycy urodził się Józef Szczepański, ps. Ziutek, poeta, członek Grup Szturmowych Szarych Szeregów; w Powstaniu Warszawskim dowodził jedną z drużyn „Parasola”, z którą walczył na Woli i Starym Mieście; ranny, zmarł 10 września 1944 r. w szpitalu powstańczym.

• 1917 / 108 lat

  Urodziła się Joanna Guze, historyk sztuki, popularyzatorka malarstwa, tłumaczka literatury francuskiej i rosyjskiej.

• 1913 / 112 lat

  Urodził się kpt. Romuald Rajs, „Bury”; w czasie II wojny światowej oficer Brygady Wileńskiej Armii Krajowej, a następnie dowódca 3. Brygady Wileńskiej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego - organizacji zbrojnej, która stawiała sobie cel stworzenia państwa jednonarodowego. "Bury" był odpowiedzialny za pacyfikację w 1946 r. kilku zamieszkałych przez Białorusinów wsi w okolicy Bielska Podlaskiego (zginęło około 80 cywilów, w tym kobiety i dzieci). W 1948 został aresztowany, skazany na karę śmierci i w grudniu 1949 r. stracony.

• 1904 / 121 lat

  W Kowenicach koło Sambora urodził się Andrzej Kuśniewicz, prozaik, eseista, poeta; autor „Lekcji martwego języka”, „Króla Obojga Sycylii”, „Mieszanin obyczajowych”.

• 1900 / 125 lat

  W Paryżu zmarł Oscar Wilde, poeta, prozaik, dramatopisarz; autor powieści „Portret Doriana Graya”.

• 1889 / 136 lat

  Urodził się Andrzej Teslar, poeta, tłumacz literatury, major Wojska Polskiego.

• 1888 / 137 lat

  W Krzyworówni na Huculszczyźnie urodził się Stanisław Vincenz, prozaik, eseista, filozof kultury; autor powieści „Na wysokiej połoninie”; uhonorowany medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata za pomoc Żydom w czasie II wojny światowej.

• 1880 / 145 lat

  W Warszawie urodził się Adam Czerniaków, inżynier, pedagog, działacz społeczny i samorządowy, senator RP; w czasie niemieckiej okupacji przewodniczący Rady Żydowskiej w warszawskim getcie; popełnił samobójstwo 23 lipca 1942 r. w obliczu rozpoczętej przez Niemców likwidacji getta i wywozu ludności żydowskiej do obozu zagłady w Treblince.

• 1869 / 156 lat

  Urodził się Stanisław Wyrzykowski, poeta, pisarz, tłumacz okresu Młodej Polski.

• 1868 / 157 lat

  W Poznaniu zmarł Hipolit Cegielski, przemysłowiec, założyciel fabryki narzędzi i maszyn rolniczych w Poznaniu; poseł do sejmu pruskiego (1849); wydawca „Gazety Polskiej” i „Dziennika Poznańskiego”; współzałożyciel Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk; od 1865 r. prezes Centralnego Towarzystwa Gospodarczego.

• 1835 / 190 lat

  W osadzie Floryda w stanie Missouri urodził się Mark Twain, pisarz, satyryk; autor powieści „Przygody Tomka Sawyera”, „Przygody Hucka Finna”, „Książę i żebrak”, a także wspomnień „Życie na Missisipi”.

• 1830 / 195 lat

  W Rzymie zmarł papież Pius VIII (1829–1830).

• 1808 / 217 lat

  Szarża polskiego 3. szwadronu 1. Pułku Szwoleżerów Gwardii Cesarskiej na przełęcz Somosierra otworzyła Napoleonowi drogę na Madryt.

• 1783 / 242 lata

  Urodził się Andrzej Dybek, lekarz, chirurg wojskowy, w latach 1812–1813 naczelny chirurg armii polskiej podczas rosyjskiej kampanii Napoleona.

• 1768 / 257 lat

  W Żninie urodził się Jędrzej Śniadecki, chemik, lekarz. Twórca polskiego słownictwa chemicznego i autor pierwszego polskiego podręcznika chemii.

• 1735 / 290 lat

  W Czerniejewie w Wielkopolsce urodził się Onufry Kopczyński, pijar, pedagog, gramatyk; członek Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych i Towarzystwa Przyjaciół Nauk; autor podręcznika „Gramatyka dla szkół narodowych”.

• 1718 / 307 lat

  Podczas oblężenia Fredrikshald w Norwegii zginął król Szwecji Karol XII.

• 1700 / 325 lat

  Pod Narwą armia szwedzka dowodzona przez króla Karola XII pokonała czterokrotnie liczniejsze wojska rosyjskie.

• 1591 / 434 lata

  W Strachocinie koło Sanoka urodził się Andrzej Bobola, jezuita, zamordowany przez Kozaków w czasie rzezi w Janowie Poleskim w 1657 r.; kanonizowany przez papieża Piusa XI w 1938 r.; w 2002 r. ogłoszony patronem Polski.

• 1427 / 598 lat

  W Krakowie urodził się przyszły król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk.

• 1406 / 619 lat

  W Rzymie papieżem został Angelo Correra, który przyjął imię Grzegorza XII; jednym z jego przyrzeczeń było podjęcie starań o zakończenie schizmy.