14 WRZEśNIA

• 1944 / 81 lat

  1. Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka zdobyła Gandawę.

• 1944 / 81 lat

  Wojska sowieckie wspólnie z 1. Armią Wojska Polskiego zajęły prawobrzeżną część Warszawy.

• 2021 / 4 lata

  W Warszawie zmarł Jan Kucz, rzeźbiarz, twórca m.in. pomników kardynała Stefana Wyszyńskiego w Częstochowie, Jana Kochanowskiego w Radomiu, Cyryla Ratajskiego w Poznaniu i Fryderyka Chopina w Parku Południowym we Wrocławiu. Wieloletni wykładowca Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

• 2009 / 16 lat

  W Los Angeles zmarł Patrick Swayze, aktor, znany z ról w filmach „Dirty Dancing” i „Ghost”.

• 2005 / 20 lat

  W Los Angeles zmarł Robert Wise, reżyser, montażysta, producent filmowy; twórca wyróżnionej 10 Oscarami filmowej wersji „West Side Story”, a także musicalu „Dźwięki muzyki” nagrodzonego pięcioma Oscarami.

• 2005 / 20 lat

  W wyniku zarzutów stawianych w tzw. aferze Orlenu Włodzimierz Cimoszewicz wycofał się ze startu w wyborach prezydenckich.

• 2001 / 24 lata

  Premiera filmu „Quo vadis” w reżyserii Jerzego Kawalerowicza.

• 2000 / 25 lat

  W Maisons-Laffitte pod Paryżem zmarł Jerzy Giedroyc, polityk, publicysta, twórca i redaktor paryskiej „Kultury”.

• 1996 / 29 lat

  W Warszawie zmarł Ryszard Pietruski, aktor, dyrektor Operetki Warszawskiej (1978–1988); znany m.in. z seriali „Czarne chmury” i „Czterdziestolatek”, a także filmów „Prawo i pięść”, „Rejs” czy „Wakacje z duchami”.

• 1995 / 30 lat

  We Wrocławiu zmarł Bogusz Bilewski, aktor, znany z ról w filmach „Westerplatte”, „Pan Wołodyjowski”, „Potop”, „Aria dla atlety” i serialu „Janosik”.

• 1991 / 34 lata

  W Warszawie zmarł Mieczysław Czechowicz, aktor, znany m.in. z występów w Kabarecie Starszych Panów, komediowych ról w filmach „Poszukiwana, poszukiwany”, „Nie ma róży bez ognia”, a także serialu „Janosik”; swojego głosu użyczył serialowej postaci Misia Uszatka.

• 1984 / 41 lat

  W Palm Springs w Kalifornii zmarła Janet Gaynor, amerykańska aktorka; w 1929 r. podczas pierwszej ceremonii wręczenia nagród Amerykańskiej Akademii Sztuki i Wiedzy Filmowej została nagrodzona Oscarem za role w filmach „Siódme niebo”, „Anioł ulicy” i „Wschód słońca”.

• 1982 / 43 lata

  W wyniku ran odniesionych dzień wcześniej w wypadku samochodowym w Monako zmarła księżna Grace Kelly-Grimaldi, żona księcia Rainiera III, jedna z najsłynniejszych aktorek lat pięćdziesiątych, znana między innymi z takich filmów jak „W samo południe”, „M jak morderstwo”, „Okno na podwórze”.

• 1981 / 44 lata

  Jan Paweł II ogłosił encyklikę „Laborem exercens” poświęconą ludzkiej pracy.

• 1978 / 47 lat

  W Warszawie zmarł Zenon Kosidowski, pisarz, autor książek o religiach i kulturach starożytnych.

• 1972 / 53 lata

  Polska nawiązała stosunki dyplomatyczne z Republiką Federalną Niemiec.

• 1967 / 58 lat

  W Warszawie zmarł Emil Chaberski, aktor, reżyser teatralny i filmowy.

• 1965 / 60 lat

  W Sosnowcu urodziła się Małgorzata Hajewska-Krzysztofik, aktorka Narodowego Starego Teatru; wystąpiła w filmach „Wrony”, „Szczęśliwy człowiek”, „33 sceny z życia” i „Body/Ciało”.

• 1965 / 60 lat

  W Leningradzie urodził się Dmitrij Miedwiediew, prezydent Federacji Rosyjskiej w latach 2008–2012; premier Rosji (2012–2020).

• 1964 / 61 lat

  Premiera filmu „Prawo i pięść” w reżyserii Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego.

• 1964 / 61 lat

  W Moskwie zmarł Wasilij Grossman, rosyjski pisarz, korespondent wojenny, autor powieści „Życie i los”, uznawanej za jeden z najwnikliwszych rozrachunków z sowieckim totalitaryzmem; jako jeden z pierwszych opisał obozy w Treblince i Majdanku, gdzie dotarł idąc z Armią Czerwoną, jego relacje zostały wykorzystane podczas procesu norymberskiego.

• 1960 / 65 lat

  W Bagdadzie powołano OPEC – Organizację Krajów Eksportujących Ropę Naftową.

• 1953 / 72 lata

  Przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie rozpoczął się proces biskupa Czesława Kaczmarka oraz kilku innych księży i świeckich pracowników kurii. Oskarżonym władze komunistyczne zarzucały działalność w zbrojnym podziemiu. Bp Kaczmarek skazany został na 12 lat więzienia.

• 1949 / 76 lat

  W Londynie ogłoszono dekret o utworzeniu na emigracji Skarbu Narodowego, który miał finansować działalność polskich władz na uchodźstwie.

• 1947 / 78 lat

  W Okopach na Podlasiu urodził się ks. Jerzy Popiełuszko, duszpasterz ludzi pracy, legendarny kapelan Solidarności, zamordowany w 1984 r. przez funkcjonariuszy IV Departamentu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych; beatyfikowany w 2010 r.

• 1945 / 80 lat

  W Krakowie urodził się Jerzy Zelnik, aktor filmowy i teatralny, odtwórca roli Ramzesa XIII w „Faraonie” Jerzego Kawalerowicza, znany również z serialu „Królowa Bona”, a także filmów „Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny” i „Dzieje grzechu”.

• 1939 / 86 lat

  Kampania polska: okręt podwodny „Wilk” opuścił Bałtyk kierując się do Wielkiej Brytanii.

• 1939 / 86 lat

  Kampania polska: do walki w obronie Warszawy wyruszył pierwszy batalion ochotniczy.

• 1939 / 86 lat

  Kampania polska: natarcie Armii „Poznań” i „Pomorze” na Łowicz i Skierniewice zakończone przejściem do obrony na linii Bzury.

• 1939 / 86 lat

  Kampania polska: wojska niemieckie zamknęły pierścień okrążenia wokół stolicy, zajęły Przemyśl oraz Gdynię.

• 1937 / 88 lat

  W Lanach zmarł Tomas Garrigue Masaryk, filozof, socjolog; prezydent Czechosłowacji w latach 1918–1935.

• 1934 / 91 lat

  W Krakowie urodził się Andrzej Kozak, aktor.

• 1930 / 95 lat

  W Nowym Sączu urodził się Jerzy Bereś, rzeźbiarz, performer, uczeń Xawerego Dunikowskiego.

• 1930 / 95 lat

  W wyborach do Reichstagu NSDAP uzyskała 18,3 proc. głosów, zdobywając 107 mandatów i stając się drugim co do wielkości ugrupowaniem w parlamencie; na nazistów zagłosowało blisko 6,5 mln Niemców.

• 1929 / 96 lat

  Powstanie koalicji opozycyjnych partii centrowych i lewicowych – tzw. Centrolewu.

• 1925 / 100 lat

  W Hrubieszowie urodził się Wiktor Zin, architekt, wieloletni wykładowca Politechniki Krakowskiej, rysownik, autor popularnego cyklu telewizyjnego „Piórkiem i węglem”; w latach 1977–1981 generalny konserwator zabytków.

• 1911 / 114 lat

  W Kijowie został śmiertelnie postrzelony premier Rosji Piotr Stołypin, którego reformy modernizowały państwo i gospodarkę.

• 1862 / 163 lata

  Urodziła się Zofia Stankiewicz, graficzka, malarka, ilustratorka.

• 1859 / 166 lat

  W Skrzypczyńcach koło Humania urodził się Tadeusz Zieliński, filolog klasyczny, historyk kultury, profesor uniwersytetu w Petersburgu (1887–1920), a następnie Uniwersytetu Warszawskiego (1921–1935), autor m.in. „Religii świata antycznego”.

• 1821 / 204 lata

  W Wilanowie zmarł Stanisław Kostka Potocki, polityk, pisarz, publicysta, kolekcjoner i mecenas sztuki.

• 1812 / 213 lat

  Napoleon Bonaparte wraz Wielką Armią wkroczył do Moskwy. Pierwszym oddziałem napoleońskim, który wszedł do miasta, był 10. pułk polskich huzarów płk. Jana Umińskiego.

• 1788 / 237 lat

  W Warszawie z inicjatywy króla Stanisława Augusta odsłonięto pomnik Jana III Sobieskiego.

• 1769 / 256 lat

  W Berlinie urodził się Alexander von Humboldt, podróżnik, przyrodnik, twórca nowożytnej geografii.

• 1745 / 280 lat

  W Wiedniu zmarł Martino Altomonte, włoski malarz, działający m.in. na dworze króla Jana III Sobieskiego; autor obrazów „Bitwa pod Wiedniem” oraz „Bitwa pod Parkanami”.

• 1523 / 502 lata

  W Rzymie zmarł papież Hadrian VI, z pochodzenia Holender, ostatni papież spoza Włoch przed Janem Pawłem II.

• 1515 / 510 lat

  Pod Marignano koło Mediolanu armia króla Francji Franciszka I pokonała wojska szwajcarskie.

• 1309 / 716 lat

  Wielki mistrz Zakonu Krzyżackiego Siegfried von Feuchtwangen przeniósł do Malborka stolicę państwa zakonnego.