5 LISTOPADA

• 2010 / 15 lat

  W Warszawie otwarto Centrum Nauki Kopernik.

• 1985 / 40 lat

  Kierowany przez Zbigniewa Religę zespół kardiochirurgów przeprowadził w zabrzańskim szpitalu pierwszą w Polsce udaną transplantację serca.

• 2018 / 7 lat

  W Warszawie zmarła dziennikarka telewizyjna Irena Dziedzic. Od 1956 r. była w Telewizji Polskiej; stworzyła pierwszy talk-show "Tele-Echo", który prowadziła 25 lat (do kwietnia 1981). Od 1983 do 1991 r. prowadziła "Wywiady Ireny Dziedzic".

• 2017 / 8 lat

  W Katowicach zmarł Walery Pisarek, językoznawca i prasoznawca, specjalista socjolingwistyki, inicjator Ustawy o języku polskim, uchwalonej w 1999 r.

• 2017 / 8 lat

  Zmarł Roman Bratny pisarz, autor takich powieści jak „Kolumbowie. Rocznik 20”, „Szczęśliwi torturowani”, „Śniegi płyną”, „Brulion”, „Na bezdomne psy”.

• 2015 / 10 lat

  W wieku 90 lat zmarł gen. Czesław Kiszczak, jedna z najważniejszych osób w obozie władzy za rządów gen. Wojciecha Jaruzelskiego. Od lipca 1981 był ministrem spraw wewnętrznych. Zajmował to stanowisko również w pierwszych miesiącach rządu Tadeusza Mazowieckiego i w lipcu 1990 r. sam z niego ustąpił. W stanie wojennym był członkiem Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego. Był jednym z inicjatorów Okrągłego Stołu i najważniejszą osobą, która w rozmowach z solidarnościową opozycją reprezentowała rząd.

• 2007 / 18 lat

  Prezydent RP Lech Kaczyński mianował pośmiertnie 11 generałów i jednego admirała na wyższe stopnie oraz 77 pułkowników i jednego komandora na stopień generała brygady (kontradmirała). Wszyscy mianowani to ofiary zbrodni katyńskiej z 1940 r.

• 2006 / 19 lat

  W Iraku Saddam Hussein został uznany za winnego zbrodni przeciwko ludzkości i skazany na karę śmierci przez powieszenie.

• 2004 / 21 lat

  W Łagowie zmarł Jerzy Duda-Gracz, malarz, scenograf, rysownik.

• 1997 / 28 lat

  W Oksfordzie zmarł Isaiah Berlin, filozof, historyk idei.

• 1996 / 29 lat

  W USA wybory prezydenckie wygrał ponownie Bill Clinton.

• 1995 / 30 lat

  Odbyła się pierwsza tura wyborów prezydenckich; największe poparcie uzyskali w niej: Aleksander Kwaśniewski 35,11 proc. i Lech Wałęsa 33,11 proc. Frekwencja 64,7 proc.

• 1989 / 36 lat

  W Nowym Jorku zmarł Władimir Horowitz, jeden z najwybitniejszych pianistów XX wieku, urodzony w Berdyczowie.

• 1987 / 38 lat

  Janina i Zbigniew Porczyńscy przekazali Muzeum Archidiecezji Warszawskiej kolekcję dzieł sztuki, obejmującą ponad 400 obrazów.

• 1981 / 44 lata

  W Warszawie zmarł Stanisław Mazur – matematyk, współtwórca lwowskiej szkoły matematycznej, współpracownik m.in. Stefana Banacha.

• 1977 / 48 lat

  Zmarł Aleksiej Stachanow, górnik z Donbasu, sowiecki przodownik pracy, który w 1935 r. na swojej szychcie wykonać miał 1400 proc. normy (wynik był efektem manipulacji).

• 1974 / 51 lat

  Premiera filmu „Zapamiętaj imię swoje” w reżyserii Siergieja Kołosowa.

• 1967 / 58 lat

  Premiera serialu animowanego dla dzieci „Rozbójnik Rumcajs”.

• 1967 / 58 lat

  W Warszawie urodziła się Kayah, piosenkarka, autorka tekstów.

• 1967 / 58 lat

  W Nowej Soli urodził się Krzysztof Kiljański, wokalista.

• 1965 / 60 lat

  W Krakowie zmarł Jan Chmurowicz, generał WP; w czasie kampanii polskiej 1939 r. dowodził obroną Przemyśla.

• 1963 / 62 lata

  W Częstochowie urodził się Zygmunt „Muniek” Staszczyk, wokalista, autor tekstów, producent muzyczny, lider zespołu T.Love.

• 1961 / 64 lata

  W wypadku samochodowym w okolicach Błonia zginęła Ludmiła Jakubczak, piosenkarka, tancerka.

• 1959 / 66 lat

  W Kingston w Kanadzie urodził się Bryan Adams, piosenkarz, gitarzysta, autor piosenek.

• 1952 / 73 lata

  Uroczyście otwarto pierwszą linię tramwajową łączącą Nową Hutę z Krakowem.

• 1951 / 74 lata

  W Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu rozpoczęto produkcję samochodu M-20 „Warszawa” na licencji „Pobiedy”.

• 1948 / 77 lat

  Początek procesu pokazowego kierownictwa podziemnej PPS-WRN (Wolność - Równość - Niepodległość), tak zwanego ośrodka krajowego. Kazimierza Pużaka, Tadeusza Szturm de Sztrema, Józefa Dzięgielewskiego, Feliksa Misiorowskiego, Ludwika Cohna i Wiktora Krawczyka skazano na kary od 5 do 10 lat więzienia. Pużak zginął zamordowany w Rawiczu w 1950 r., wszyscy zostali zrehabilitowani.

• 1946 / 79 lat

  W Zakopanem rozpoczął się proces założycieli „Goralenvolku”, kolaboracyjnej organizacji współpracującej w czasie II wojny światowej z niemieckimi władzami okupacyjnymi.

• 1946 / 79 lat

  Zmarł Zygmunt Stojowski, pianista i kompozytor, autor kantaty „Modlitwa za Polskę” do tekstu Zygmunta Krasińskiego.

• 1945 / 80 lat

  Władze komunistyczne aresztowały płk. Jana Rzepeckiego, komendanta Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.

• 1941 / 84 lata

  W Nowym Jorku urodził się Art Garfunkel – piosenkarz, współtwórca słynnego duetu Simon and Garfunkel.

• 1941 / 84 lata

  W Radzyniu Podlaskim urodził się Włodzimierz Nahorny, muzyk jazzowy, kompozytor, aranżer.

• 1940 / 85 lat

  Franklin D. Roosevelt po raz trzeci zwyciężył w wyborach prezydenckich w USA.

• 1939 / 86 lat

  Ukazał się pierwszy numer „Biuletynu Informacyjnego” – pisma konspiracyjnego, centralnego organu prasowego Związku Walki Zbrojnej i AK, wydawanego w latach II wojny światowej w Warszawie i Krakowie.

• 1939 / 86 lat

  W Kowalu k. Włocławka urodził się Jan Nowicki, jeden z najpopularniejszych polskich aktorów, tytułowy Wielki Szu w filmie Sylwestra Chęcińskiego, Ketling w „Panu Wołodyjowskim”, odtwórca głównej roli w „Magnacie” Filipa Bajona.

• 1938 / 87 lat

  Premiera filmu „Zapomniana melodia” w reżyserii Konrada Toma i Jana Fethke. Z tego filmu pochodzą znane do dziś piosenki „Już nie zapomnisz mnie” i „Ach, jak przyjemnie” autorstwa Ludwika Starskiego, do muzyki Henryka Warsa.

• 1937 / 88 lat

  W Warszawie zmarł Bolesław Leśmian, poeta, prozaik, eseista, krytyk literacki. Główny przedstawiciel polskiego symbolizmu.

• 1931 / 94 lata

  Urodził się Leonard Duszeńko, leśniczy, działacz opozycji w PRL, współpracownik m.in. Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela oraz NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych.

• 1929 / 96 lat

  W Sztokholmie urodził się Lennart Johansson, działacz piłkarski, prezydent UEFA w latach 1990–2007.

• 1926 / 99 lat

  W Gdańsku urodził się Zygmunt Chychła, bokser; w 1952 r. na igrzyskach w Helsinkach zdobył dla Polski pierwszy po II wojnie światowej złoty medal olimpijski.

• 1922 / 103 lata

  Przeprowadzono wybory do Sejmu RP I kadencji. Blok Chrześcijańskiej Jedności Narodowej uzyskał 28,8 proc. głosów, Blok Mniejszości Narodowych 15,1 proc., PSL „Piast” 12,9 proc., PSL „Wyzwolenie” 10,9 proc., PPS 10,1 proc. Frekwencja 67,7 proc.

• 1922 / 103 lata

  W Białymstoku urodził się Czesław Petelski, reżyser, autor m.in. filmów „Baza ludzi umarłych”, „Kamienne niebo”, „Ogniomistrz Kaleń”.

• 1916 / 109 lat

  W Warszawie i w Lublinie generał-gubernatorzy ogłosili manifest cesarzy Austrii i Niemiec o utworzeniu Królestwa Polskiego, tzw. Akt 5 listopada.

• 1915 / 110 lat

  W Sewerynówce w wyniku ran odniesionych w bitwie pod Kamieniuchą zmarł por. Tadeusz Żuliński, lekarz, członek Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego; oficer Legionów Polskich; pierwszy komendant główny Polskiej Organizacji Wojskowej (POW).

• 1914 / 111 lat

  I wojna światowa: wojska rosyjskie rozpoczęły drugie oblężenie Twierdzy Przemyśl.

• 1914 / 111 lat

  W Cieszynie urodził się Herbert Czaja, w latach 1970–1994 prezes Związku Wypędzonych (BdV), deputowany CDU do Bundestagu (1953–1990).

• 1914 / 111 lat

  I wojna światowa: Francja i Wielka Brytania wypowiedziały wojnę Turcji.

• 1906 / 119 lat

  W Paryżu na Sorbonie Maria Skłodowska-Curie wygłosiła pierwszy wykład z fizyki; była pierwszą kobietą profesorem na tej prestiżowej uczelni.

• 1901 / 124 lata

  Odbył się koncert inauguracyjny w nowo otwartej Filharmonii Warszawskiej, poprowadzony przez Emila Młynarskiego z występem Ignacego Paderewskiego; koncert dał początek pierwszej stałej orkiestrze symfonicznej w Warszawie.

• 1899 / 126 lat

  We Lwowie zmarł Franciszek Smolka, prawnik, członek tajnych organizacji niepodległościowych, aresztowany przez władze austriackie w 1841 r., skazany na śmierć, następnie ułaskawiony; w 1848 r. przywódca polskiego ruchu narodowego w Galicji i prezes austriackiej Rady Państwa; poseł na galicyjski Sejm Krajowy; w latach 1881–1893 stał na czele austriackiej Izby Poselskiej.

• 1854 / 171 lat

  Wojna krymska: porażka wojsk rosyjskich w bitwie pod Inkermanem; straty sił angielsko-francuskich: ponad 3 tys. ofiar; straty rosyjskie: ponad 10 tys. ofiar.

• 1830 / 195 lat

  Fryderyk Chopin wyjechał z Kalisza do Drezna, następnie udał się do Monachium i do Paryża – do Polski nigdy już nie powrócił.

• 1794 / 231 lat

  Powstanie Kościuszkowskie: kapitulacja Warszawy.

• 1734 / 291 lat

  W Dzikowie pod Tarnobrzegiem zwolennicy króla Stanisława Leszczyńskiego zawiązali konfederację generalną; jej celem była walka z wspierającymi Augusta III rosyjskimi i saskimi wojskami interwencyjnymi.

• 1605 / 420 lat

  Spisek prochowy: w nocy z 4 na 5 listopada 1605 r. jeden ze spiskowców – który stał się symbolem zamachu – Guy Fawkes został zatrzymany z beczkami prochu w podziemiach brytyjskiego parlamentu. Spiskowcy zamierzali wysadzić w powietrze parlament podczas oficjalnego otwarcia sesji z udziałem króla Jakuba I.

• 1414 / 611 lat

  W Konstancji rozpoczął się sobór (1414–1418), który zakończył tzw. wielką schizmę zachodnią. Reprezentujący Polskę i Litwę Paweł Włodkowic, rektor Akademii Krakowskiej, zaprezentował w czasie obrad pogląd, że wszystkie narodowości mają naturalne prawo do życia w pokoju na swoich ziemiach.

• 1370 / 655 lat

  W Krakowie zmarł Kazimierz III Wielki, król Polski panujący od 1333 r.