Kalendarz historyczny
21 czerwca
-
W Warszawie na Konferencji Architektów Partyjnych ogłoszono, że realizm socjalistyczny będzie obowiązującą doktryną w architekturze; zgodnie z proklamacją rozpoczęto prace nad budową m.in. MDM i pl. Konstytucji w Warszawie oraz Nowej Huty.
-
Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRS w Moskwie ogłosiło wyrok w sprawie aresztowanych przez NKWD przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, których oskarżono o działania przeciwko Armii Czerwonej i ZSRS oraz współpracę z Niemcami; trzech spośród skazanych zmarło w sowieckich więzieniach: ostatni dowódca AK gen. Leopold Okulicki „Niedźwiadek”, wicepremier i delegat Rządu na Kraj Jan Stanisław Jankowski oraz Stanisław Jasiukowicz, członek Rady Ministrów na Kraj ze Stronnictwa Narodowego.
-
W Krakowie rozpoczęły się 3. Igrzyska Europejskie. W ich trakcie Polska zdobyła 50 medali.
-
W Warszawie zmarł Henryk Bereza, krytyk literacki, odkrywca Marka Hłaski i Edwarda Stachury, redaktor miesięcznika „Twórczość”.
-
W Kalifornii w USA zmarł John Lee Hooker, gwiazda muzyki bluesowej, twórca takich przebojów jak „Boom boom”, „Chill out”.
-
W warszawskim kinie Capitol po raz pierwszy przyznano Orły – Polskie Nagrody Filmowe.
-
W Warszawie zmarł Leon Jeannot, reżyser, scenarzysta, autor filmów „Człowiek z M-3”, „Bumerang” i „Zawiłości uczuć”.
-
Parlamenty RFN i NRD uznały nienaruszalność zachodniej granicy Polski.
-
W wyniku trzęsienia ziemi o sile 7,7 w skali Richtera na północy Iranu, w prowincji Gilan, zginęło około 40 tys. ludzi.
-
W Londynie zmarł Juliusz Mieroszewski, dziennikarz, publicysta, pisarz, korespondent i współpracownik paryskiej „Kultury”.
-
W Radomiu urodził się Tomasz Karolak, aktor, znany m.in. z seriali „Mamuśki”, „39 i pół”, „Rodzinka.pl”, „Piąty stadion”, „Baron24”, a także z filmów „Ciało”, „Rezerwat”, „Tylko mnie kochaj”, „Testosteron”, „Milion dolarów”, „Ciacho” i „Wyjazd integracyjny”; od 2010 r. dyrektor artystyczny teatru IMKA w Warszawie.
-
Na Stadionie Azteków w Meksyku w finałowym meczu IX mistrzostw Świata w Piłce Nożnej Brazylia pokonała 4:1 Włochy.
-
W Dżakarcie zmarł Sukarno, współzałożyciel i jeden z liderów Indonezyjskiej Partii Narodowej (1927); pierwszy prezydent niepodległej Indonezji 1945–1967.
-
W Chicago urodziła się Lana Wachowski, reżyserka, scenarzystka i producentka, realizująca filmy wspólnie z bratem Andym Wachowskim, m.in. „Matrix”, „Atlas chmur” – razem z Tomem Tykwerem, „Jupiter: Intronizacja”.
-
Podczas konklawe zwołanego po śmierci Jana XXIII włoski kardynał Giovanni Battista Montini został obrany papieżem i przyjął imię Paweł VI.
-
W Krakowie zlikwidowana została Polska Akademia Umiejętności.
-
W Łodzi urodził się Andrzej Sapkowski, pisarz, autor powieści i opowiadań fantasy.
-
W Poznaniu rozpoczął się proces Arthura Greisera, niemieckiego nazistowskiego zbrodniarza, w czasie II wojny światowej gauleitera tzw. Kraju Warty (Warthegau).
-
We Lwowie urodził się Adam Zagajewski, poeta, prozaik, eseista, krytyk, tłumacz; współzałożyciel „Zeszytów Literackich”, autor takich prac jak „Płótna”, „Ziemia Ognista”, „Ciepło, zimno”, „Cienka kreska”, „Solidarność i samotność”.
-
II wojna światowa: Wojska amerykańskie zdobyły Okinawę.
-
Prezydent Czechosłowacji Edvard Beneš wydał dekret o konfiskacie i parcelacji ziemi należącej do Niemców, Węgrów i kolaborantów.
-
Wojska niemieckie zajęły Tobruk.
-
Walcząca we Francji w okrążeniu 1 Dywizja Grenadierów została na rozkaz dowódcy gen. Bronisława Ducha rozwiązana.
-
W Cajarc urodziła się Francoise Sagan, francuska pisarka, autorka powieści „Witaj smutku”.
-
W Baranowicach Śląskich urodził się biskup Alojzy Orszulik; od 1980 r. sekretarz Komisji Wspólnej przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski; uczestnik rozmów przygotowujących Okrągły Stół; od 1989 do 1994 r. zastępca sekretarza Episkopatu Polski; w latach 1992–2004 pierwszy biskup diecezji łowickiej.
-
Na Zamku Królewskim w Warszawie odbyło się inauguracyjne posiedzenie Rady Stanu.
-
W Warszawie zmarł Edward Abramowski, socjolog, psycholog, działacz społeczny, teoretyk spółdzielczości; członek II Proletariatu, współzałożyciel PPS.
-
W Wiedniu zmarła Bertha von Suttner, pisarka, dziennikarka, działaczka pacyfistyczna, pierwsza kobieta uhonorowana Pokojową Nagrodą Nobla.
-
W Jordanowicach urodziła się Hanna Malewska, pisarka, autorka powieści historycznych, w latach 1957–1973 redaktorka pisma katolickiego „Znak”.
-
W Paryżu urodził się Jean-Paul Sartre, filozof, jeden z czołowych przedstawicieli egzystencjalizmu, pisarz, krytyk literacki, zwolennik marksizmu; autor prac „Byt i nicość”, „Egzystencjalizm jest humanizmem”, a także powieści „Mdłości” i „Drogi do wolności”; w 1964 r. przyznano mu literacką Nagrodę Nobla, której nie przyjął.
-
W Warszawie urodził się Stanisław Strumph-Wojtkiewicz, pisarz, publicysta; w czasie II wojny światowej żołnierz PSZ na Zachodzie.
-
Cesarz Wilhelm II dokonał uroczystego otwarcia Kanału Kilońskiego.
-
We wsi Spiczyńce urodził się Janusz Jędrzejewicz, żołnierz Legionów Polskich i POW, pułkownik WP, działacz BBWR, poseł na Sejm (1928–1935), senator (1935–1938); minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego (1931–1934); premier RP w latach 1933–1934.
-
W Pniowie koło Stanisławowa urodził się Ludwik Kolankowski, historyk, badacz epoki Jagiellonów, profesor Uniwersytetu Wileńskiego i Uniwersytetu Lwowskiego; po II wojnie światowej organizator i pierwszy rektor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
-
W Krakowie urodził się Ludwik Puget, rzeźbiarz, malarz, historyk sztuki.
-
W Siemianicach w Wielkopolsce zmarł gen. Piotr Szembek, jeden z dowódców polskich w Powstaniu Listopadowym.
-
W Warszawie urodził się Stefan Barszczewski, pisarz, autor powieści podróżniczo-przygodowych i fantastycznych dla młodzieży, publicysta.
-
Francja wypowiedziała wojnę Rosji.
-
Car Aleksander I Romanow podpisał w Taurogach zawieszenie broni, które poprzedziło traktat pokojowy z Napoleonem Bonaparte z Tylży. W rezultacie tego porozumienia powstało Księstwo Warszawskie.
-
Powołano Komisję Policji Obojga Narodów, której zadaniem było nadzorowanie miast królewskich w imieniu Sejmu i Straży Praw.
-
W czasie kozacko-chłopskiego powstania na Ukrainie, zwanego koliszczyzną, doszło do rzezi w Humaniu, w wyniku której powstańcy zamordowali co najmniej kilka tysięcy szlachty, Żydów i księży unickich.
-
We Florencji zmarł Niccolo Machiavelli – myśliciel polityczny, historyk, dyplomata, autor traktatów „Książę” oraz „Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza”; wprowadził realizm do badań nad polityką, pisząc, że władca powinien być wprawdzie wcieleniem cnót i honoru, ale sukces odnosi ten, który podejmuje skuteczne działania nie licząc się z konwencjonalną moralnością.
-
W Pradze zmarł Wacław II z dynastii Przemyślidów, król czeski i polski.