Kalendarz historyczny
28 maja
-
Sejm wprowadził nowy podział administracyjny Polski. Powstało 49 województw i zlikwidowane zostały powiaty.
-
Wspólny atak partyzantów polskich i ukraińskich na posterunek milicji i siedzibę NKWD w Hrubieszowie. W akcji wzięło udział 300 strzelców z UPA i 150 należących do Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Przeciwko atakującym wysłany został z miejscowych koszar zwiad, którym dowodził porucznik (przyszły generał) Wojciech Jaruzelski.
-
Brygada Podhalańska, walcząca w składzie alianckich sił ekspedycyjnych, zdobyła Narwik.
-
W Wilnie zmarł Mikołaj Radziwiłł, nazywany Czarnym, kanclerz wielki litewski, wojewoda wileński; kalwin, protektor reformacji na Litwie; brat stryjeczny Barbary Radziwiłłówny; twórca potęgi rodu Radziwiłłów.
-
W Warszawie zmarł prof. Henryk Samsonowicz, historyk, znawca średniowiecza, minister edukacji w rządzie Tadeusza Mazowieckiego, Kawaler Orderu Orła Białego, członek PAN i PAU, wiceprzewodniczący Rady Muzeum Historii Polski (2011–2019), rektor Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1980-1982. Był autorem ok. 800 prac naukowych, w tym 16 książek i podręczników uniwersyteckich, kilkuset artykułów i ponad 200 recenzji.
-
W Świnoujściu zmarł Lechosław Goździk, przywódca strajków w warszawskiej FSO w 1956 r.
-
Papież Benedykt XVI odprawił mszę na krakowskich Błoniach, a następnie udał się do byłego niemieckiego obozu zagłady Auschwitz.
-
W Warszawie zmarł Edward Wende, adwokat, obrońca w procesach politycznych, oskarżyciel posiłkowy w procesie zabójców księdza Jerzego Popiełuszki. Senator, poseł, członek Trybunału Stanu.
-
W Krakowie zmarł Jan Lebenstein, malarz, grafik.
-
Sejm przegłosował wotum nieufności dla rządu Hanny Suchockiej.
-
Sejm przyjął uchwałę lustracyjną.
-
W Warszawie zmarł Konrad Nałęcki, reżyser, twórca m.in. serialu „Czterej pancerni i pies”.
-
Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego zaocznie skazał oskarżonego o szpiegostwo Zdzisława Najdera na karę śmierci oraz kary dodatkowe: pozbawienia praw publicznych na zawsze i konfiskatę mienia w całości.
-
W Warszawie zmarł kardynał Stefan Wyszyński, od 1948 r. prymas Polski, arcybiskup metropolita gnieźnieński i warszawski.
-
Premiera filmu „Nie ma mocnych” w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego.
-
W Buffalo rozpoczęło się spotkanie polskich działaczy społecznych, w czasie którego utworzono Kongres Polonii Amerykańskiej.
-
W Lesie Sękocińskim koło Magdalenki Niemcy rozstrzelali 223 więźniów Pawiaka.
-
W getcie krakowskim Niemcy rozpoczęli pierwszą akcję deportacyjną, która trwała do 8 czerwca. Około 5 tys. Żydów wywieziono do niemieckiego obozu zagłady w Bełżcu.
-
Niemcy wywieźli z więzienia na Pawiaku do obozu koncentracyjnego Auschwitz 304 mężczyzn, wśród nich znajdowali się o. Maksymilian Kolbe.
-
W Warszawie urodził się Wojciech Karolak, pianista i kompozytor jazzowy.
-
W Poznaniu urodził się Leszek Herdegen, aktor, literat; uczestnik Powstania Warszawskiego; występował w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie, a następnie w warszawskich teatrach Studio i Powszechnym; zagrał m.in. w filmach „Kwiecień”, „Mansarda”, „Faraon”, „Potop”, a także w serialu „Stawka większa niż życie”.
-
Powstał rząd Wincentego Witosa, tworzony przez koalicję PSL „Piast”, Związek Ludowo Narodowy i Chrześcijańską Demokrację.
-
Rozpoczął się I Targ Poznański, impreza, która w następnych latach przerodziła się w targi o charakterze międzynarodowym.
-
Urodził się Leonid Teliga, pierwszy Polak, który odbył samotny rejs dookoła świata. Dokonał tego na jachcie Opty w latach 1967–1969. Wcześniej, w czasie II wojny światowej, był lotnikiem w sformowanym w Wielkiej Brytanii 300 dywizjonie lotnictwa bombowego „Ziemi Mazowieckiej”.
-
Urodził się Wincenty Pstrowski, górnik jednej z zabrzańskich kopalń - repatriant z Belgii. W 1947 r. zainicjował "socjalistyczny wyścig pracy" i kilka miesięcy później zmarł.
-
W Jenisejsku na Syberii urodziła się Irena Krzywicka, pisarka, publicystka, zaangażowana w działania dotyczące edukacji seksualnej, planowania rodziny i równouprawnienia kobiet.
-
Urodził się Bronisław Pieracki, jeden z czołowych przedstawicieli obozu sanacyjnego, w latach 1928-1929 był zastępcą szefa Sztabu Głównego Wojska Polskiego, a od 1931 r. - ministrem spraw wewnętrznych. Został zabity przez członka Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów.
-
W Zagłębiu Dąbrowskim urodził się Henryk Strasburger, prawnik, ekonomista, minister przemysłu i handlu (1921–1923), generalny komisarz RP w Gdańsku w latach 1924–1932; od 1932 r. prezes Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów. W czasie II wojny światowej minister skarbu w rządzie gen. Władysława Sikorskiego.
-
W Czerei, obecnie na Białorusi, urodził się Oskar Miłosz, piszący po francusku poeta, litewski dyplomata, krewny Czesława Miłosza.
-
Urodził się Marian Smoluchowski, fizyk, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego, jeden z najwybitniejszych uczonych polskich.
-
Upadek Komuny Paryskiej i zakończenie walk na ulicach Paryża, w których brali udział m.in. Jarosław Dąbrowski (naczelny wódz wojsk komuny, zginął w wyniku walk) i Walery Antoni Wróblewski.
-
Urodził się Jerzy Henryk Lubomirski, poseł do galicyjskiego Sejmu Krajowego oraz austriackiej Rady Państwa i Izby Panów; kurator Ossolineum we Lwowie, mecenas kultury.