Kalendarz historyczny
4 grudnia
-
W Montrealu zmarł gen. Tadeusz Kasprzycki, członek Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego, dowódca I Kompanii Kadrowej, komendant Polskiej Organizacji Wojskowej, ostatni minister spraw wojskowych II RP.
-
Pierwszy próbny lot samolotu polskiej konstrukcji RWD-9.
-
W Warszawie zmarł Tadeusz Chmielewski, reżyser filmowy i scenarzysta. Autor komedii „Nie lubię poniedziałku” i „Jak rozpętałem II wojnę światową”.
-
W Katowicach zmarł Kazimierz Świtoń, działacz opozycji w czasach PRL, represjonowany przez władze komunistyczne; członek Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO), współzałożyciel Wolnych Związków Zawodowych (1978), członek NSZZ „Solidarność”; poseł na Sejm (1991–1993).
-
Zmarł Wacław Gaziński, pisarz, rzeźbiarz, kompozytor, wszechstronny artysta z pokolenia Kolumbów.
-
W Warszawie zmarł Adam Hanuszkiewicz, reżyser, aktor; współtwórca i pierwszy reżyser naczelny Teatru TV; dyrektor teatrów warszawskich: Powszechnego, Narodowego i Nowego.
-
W Moskwie zmarł Wiaczesław Tichonow, aktor, odtwórca roli agenta Stirlitza w serialu szpiegowskim „Siedemnaście mgnień wiosny”; zagrał również w ekranizacji „Wojny i pokoju”, która została uhonorowana Oscarem (1969).
-
Rządowy śmigłowiec Mi-8 z premierem Leszkiem Millerem rozbił się pod Piasecznem koło Warszawy, w wyniku czego rannych zostało 14 spośród 15 osób na pokładzie.
-
Gen. Wojciech Jaruzelski złożył wizytę we Francji – pierwszą na Zachodzie od 1981 r.
-
W Cleveland, w czasie napadu na sklep, została śmiertelnie postrzelona Stanisława Walasiewicz, polska lekkoatletka, wielokrotna rekordzistka świata, mistrzyni olimpijska w biegu na 100 m z Los Angeles w 1932 r.
-
Zmarł Jerzy Mańkowski, polski powieściopisarz, autor opowiadań i sztuk teatralnych.
-
W Nowym Jorku zmarła Hannah Arendt, filozof, politolog; urodzona w Hamburgu w rodzinie żydowskiej, od 1933 r. na emigracji; autorka prac „Korzenie totalitaryzmu”, „Kondycja ludzka”, „O rewolucji” oraz „Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła”.
-
Władze reaktywowały Związek Harcerstwa Polskiego.
-
Na tzw. Ziemiach Odzyskanych Kościół katolicki mianował biskupów, rządców diecezjalnych w miejsce dotychczasowych wikariuszy kapitulnych.
-
W Los Angeles urodził się Jeff Bridges, aktor, nagrodzony Oscarem za rolę w filmie „Szalone serce” (2009).
-
W Warszawie przy Delegaturze Rządu na Kraj powstała Rada Pomocy Żydom „Żegota” – jedyna w okupowanej przez Niemców Europie instytucja państwowa ratująca Żydów od zagłady.
-
Gen. Władysław Sikorski i Józef Stalin podpisali w Moskwie polsko-sowiecką deklarację o walce z Niemcami.
-
Gen. Kazimierz Sosnkowski podpisał „Instrukcję Nr 1” dotyczącą organizowania w kraju Związku Walki Zbrojnej.
-
We Lwowie zmarł Józef Teodorowicz, arcybiskup lwowski obrządku ormiańskiego, teolog, poseł na Sejm Ustawodawczy (1919–1922), senator RP (1923).
-
Rząd marszałka Józefa Piłsudskiego podał się do dymisji; na czele nowego gabinetu stanął Walery Sławek.
-
Rozpoczęło nadawanie Polskie Radio Katowice.
-
W Poznaniu odbył się inauguracyjny zjazd Obozu Wielkiej Polski, na którym ogłoszono deklarację programową.
-
Utworzona została Liga Polska, najwyższa klasa męskich rozgrywek w piłce nożnej.
-
W Krakowie urodził się Zdzisław Kozień, aktor, znany m.in. z seriali: „07 zgłoś się” – rola porucznika Zubka oraz „Królowa Bona”, w którym zagrał króla Zygmunta I Starego.
-
W Warszawie urodził się Andrzej Szalawski, właściwie Andrzej Pluciński, aktor, znany m.in. z roli Juranda ze Spychowa w filmie Aleksandra Forda „Krzyżacy” oraz z „Ziemi obiecanej” Andrzeja Wajdy, w której zagrał Hermana Bucholca. W 1939 r. uczestnik kampanii polskiej. Podczas okupacji niemieckiej grał w jawnych teatrach Warszawy, był również lektorem hitlerowskiej kroniki filmowej. Jesienią 1941 r. podjął współpracę z kontrwywiadem ZWZ-AK; był członkiem wydziału śledczego Komisji Walki Podziemnej na Warszawę. Po wojnie na kilka lat odsunięty od pracy aktorskiej. Aresztowany i oskarżony w 1948 r. „o działanie na szkodę narodu polskiego” został skazany na 4 lata więzienia. Po wyjściu na wolność w 1952 r. związany był ze scenami łódzkimi i warszawskimi.
-
Urodziła się Barbara Abramow-Newerly, aktorka i reżyserka teatralna.
-
W Wolicy Kierekieszynej na Wołyniu urodził się Franciszek Ksawery Pruszyński, reporter, dyplomata, publicysta.
-
W Pradze urodził się Rainer Maria Rilke, austriacki poeta, prozaik, eseista.
-
Urodził się Andrzej Edward Koźmian, literat, poeta, publicysta i działacz polityczny.
-
W Poitiers we Francji ogłoszono „Manifest” Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, który zapowiadał m.in. walkę o niepodległość, równość obywateli i uwłaszczenie chłopów bez odszkodowania.
-
W Warszawie urodził się Adam Stanisław Sapieha, książę, polityk galicyjski, ojciec kard. Adama Stefana Sapiehy.
-
Urodziła się Barbara Bronisława Czarnowska, podchorąży Wojska Polskiego, odznaczona krzyżem Virtuti Militari.
-
W Gdańsku urodził się Gotfryd Lengnich, prawnik, historyk.
-
W Hardwick Hall zmarł Thomas Hobbes, filozof, autor traktatu „Lewiatan”.
-
W Paryżu zmarł Armand Jean Richelieu – książę, kardynał, francuski mąż stanu, pierwszy minister Francji od 1624 r.
-
W Koszycach zmarł Retyk, właściwie Georg Joachim von Lauchen, matematyk, astronom, lekarz, autor tablic trygonometrycznych; od 1554 r. przebywał w Krakowie; przyjaciel Mikołaja Kopernika, jeden z inicjatorów wydania jego dzieł.
-
W Trydencie zakończył się sobór powszechny Kościoła katolickiego, który wśród wiernych zapoczątkował ruch kontrreformacji.
-
Wojska tureckie sułtana Sulejmana Wspaniałego zdobyły Bagdad.
-
W Awinionie zmarł papież Jan XXII.