4 LISTOPADA

• 1925 / 100 lat

  Urodził się Ryszard Kiersnowski, numizmatyk mediewista, profesor Polskiej Akademii Nauk, zwolennik tezy że na denarze Bolesława Chrobrego (jednej z najsłynniejszych monet w dziejach polskiego mennictwa) umieszczony został paw, a nie orzeł.

• 1660 / 365 lat

  Bitwa pod Cudnowem - wygrana wspieranych przez Tatarów wojsk polskich nad wojskami rosyjskimi i kozackimi.

• 2020 / 5 lat

  W Łodzi zmarł jeden z najbardziej cenionych współczesnych malarzy i grafików Stanisław Fijałkowski. Był uczniem Władysława Strzemińskiego. Jego prace były wystawiane w największych galeriach i muzeach na świecie.

• 2014 / 11 lat

  Na terenie byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego Sachsenhausen pod Berlinem odsłonięto pomnik gen. Stefana Roweckiego, zamordowanego tam w 1944 r.

• 2011 / 14 lat

  Zmarł Tadeusz Walasek, bokser, zdobywca dwóch olimpijskich medali – srebrnego w Rzymie (1960) i brązowego w Tokio (1964), mistrz Europy z Belgradu (1961).

• 2008 / 17 lat

  Barack Obama został wybrany prezydentem USA.

• 2000 / 25 lat

  Premiera serialu telewizyjnego „M jak miłość”.

• 1995 / 30 lat

  W Tel Awiwie zastrzelony został przez żydowskiego ekstremistę Icchak Rabin, dwukrotny premier Izraela (1974–1977, 1992–1995), laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1994 r. – wspólnie z Jaserem Arafatem i Szymonem Peresem.

• 1992 / 33 lata

  Zmarł Kazimierz Smogorzewski, historyk, współredaktor Encyklopedii „Britannica”. W latach 1929–1939 współpracownik „Gazety Polskiej”, dziennika sanacyjnego. Autor pracy „Myśli o integracji Europy Środkowo-Wschodniej 1939–1944”. Był jedynym polskim dziennikarzem, któremu wywiadu udzielił Adolf Hitler.

• 1992 / 33 lata

  W Łodzi zmarł Ludwik Benoit, aktor, znany m.in. z ról w filmach „Ewa chce spać”, „Przygody Pana Michała” i „Fucha”; jego głosem mówił słoń Dominik w serialu animowanym „Proszę słonia”.

• 1989 / 36 lat

  W Berlinie Wschodnim na Alexanderplatz odbyła się manifestacja, której uczestnicy domagali się demokratycznych reform; wzięło w niej udział około 500 tys. osób.

• 1988 / 37 lat

  W czasie oficjalnej wizyty w Polsce premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher spotkała się z Lechem Wałęsą i innymi działaczami opozycji.

• 1982 / 43 lata

  W Warszawie urodziła się Kamila Skolimowska, lekkoatletka, mistrzyni olimpijska z Sydney w rzucie młotem.

• 1981 / 44 lata

  W Warszawie w rządowej willi przy ulicy Parkowej doszło do spotkania prymasa Polski Józefa Glempa, gen. Wojciecha Jaruzelskiego i Lecha Wałęsy.

• 1980 / 45 lat

  Ronald Reagan wygrał wybory prezydenckie w USA.

• 1979 / 46 lat

  W Teheranie grupa radykalnych islamskich studentów opanowała amerykańską ambasadę, biorąc zakładników.

• 1979 / 46 lat

  Urodził się Sławomir Sierakowski, socjolog, publicysta, założyciel i redaktor naczelny „Krytyki Politycznej”.

• 1972 / 53 lata

  W Krakowie urodził się Mariusz Kwiecień, śpiewak operowy.

• 1964 / 61 lat

  Premiera filmu „Fantomas” w reżyserii Andre Hunebelle’a.

• 1956 / 69 lat

  Inauguracja działalności Wrocławskiego Teatru Pantomimy.

• 1956 / 69 lat

  Armia Czerwona rozpoczęła drugą interwencję na Węgrzech, która stłumiła węgierskie powstanie.

• 1952 / 73 lata

  W Warszawie urodziła się Hanna Gronkiewicz-Waltz, prezes Narodowego Banku Polskiego w latach 1992–2000; wiceprezes Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju (2001–2005); wiceprzewodnicząca Platformy Obywatelskiej; prezydent Warszawy w latach 2006–2018.

• 1950 / 75 lat

  Prezesem Naczelnego Sądu Wojskowego został sowiecki oficer płk Wilhelm Świątkowski.

• 1950 / 75 lat

  Podpisano Europejską Konwencję Praw Człowieka.

• 1948 / 77 lat

  Przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie rozpoczął się proces działaczy PPS-WRN; wśród oskarżonych był Kazimierz Pużak, więzień carski, wieloletni członek władz PPS, poseł na Sejm (1919–1935); podczas II wojny światowej jeden z przywódców PPS-WRN; od 1944 r. do 1945 r. przewodniczący Rady Jedności Narodowej; aresztowany w marcu 1945 r. przez NKWD i sądzony w Moskwie w procesie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego.

• 1944 / 81 lat

  W Lublinie powstał Centralny Komitet Żydów Polskich.

• 1944 / 81 lat

  W Żelaznej koło Skierniewic zmarła Maria Rodziewiczówna, pisarka, autorka powieści „Lato leśnych ludzi”, „Dewajtis”, „Między ustami a brzegiem pucharu”.

• 1942 / 83 lata

  Zakończyła się II bitwa pod El-Alamein, w wyniku której brytyjska 8. Armia gen. Bernarda L. Montgomerego pokonała wojska Osi dowodzone przez feldmarszałka Erwina Rommla.

• 1934 / 91 lat

  W Warszawie urodził się Michał Głowiński, teoretyk i historyk literatury.

• 1931 / 94 lata

  W Warszawie zmarł Artur Oppman, pseudonim Or-Ot, publicysta i poeta Młodej Polski, varsavianista, pułkownik Wojska Polskiego.

• 1926 / 99 lat

  Pomimo protestów dziennikarzy i antysanacyjnej opozycji prezydenta Mościcki wydał rozporządzenie „o karach za rozpowszechnianie nieprawdziwych wiadomości oraz o karach za zniewagę władz i ich przedstawicieli”.

• 1925 / 100 lat

  W Katowicach urodziła się Aleksandra Śląska, aktorka, wieloletni pedagog warszawskiej PWST; znana m.in. z ról w filmach „Ostatni etap” i „Pasażerka” oraz z serialu „Królowa Bona”.

• 1923 / 102 lata

  Zmarła Jadwiga z Działyńskich Zamoyska, założycielka pierwszej na ziemiach polskich szkoły gospodarstwa domowego dla dziewcząt, początkowo działającej w Kórniku, potem przeniesionej do Kuźnic k. Zakopanego.

• 1922 / 103 lata

  W Zdołbunowie na Wołyniu urodził się Stanisław Fijałkowski, malarz, grafik, rysownik.

• 1922 / 103 lata

  Brytyjski archeolog Howard Carter odkrył grobowiec egipskiego faraona panującego w XIV wieku p.n.e. Tutanchamona. Odkrycie to uznawane jest za jedno z najważniejszych w historii archeologii.

• 1918 / 107 lat

  Rada Regencyjna powołała prowizorium rządowe Władysława Wróblewskiego, ostatni gabinet rządowy Królestwa Polskiego przed przejęciem władzy przez Józefa Piłsudskiego.

• 1915 / 110 lat

  W Hrachoviste na Słowacji urodził się Imrich Gablech, czechosłowacki lotnik; w 1939 r. walczył w obronie Polski; następnie w sowieckiej niewoli, oskarżony o szpiegostwo zesłany został do łagru; po odzyskaniu wolności w październiku 1941 r. przedostał się do Wielkiej Brytanii i wstąpił do Czechosłowackich Sił Zbrojnych; później przyjęty do RAF; po wojnie wrócił do Czechosłowacji kontynuując służbę w lotnictwie; szykanowany po komunistycznym puczu w 1948 r. i usunięty z sił zbrojnych.

• 1911 / 114 lat

  W Zbarażu na Ukrainie urodził się Dmytro Klaczkiwski „Kłym Sawur” – członek Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, jeden z głównych dowódców Ukraińskiej Powstańczej Armii, odpowiedzialny za zbrodnię wołyńską.

• 1902 / 123 lata

  W Warszawie urodziła się Irena Horecka, aktorka.

• 1900 / 125 lat

  Urodził się Kazimierz Zakrzewski, historyk, autor pierwszej w języku polskim syntezy dziejów Bizancjum, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, zamordowany w czasie II wojny światowej w Palmirach.

• 1889 / 136 lat

  W Zakopanem zmarł Tytus Chałubiński, lekarz, przyrodnik, społecznik, jeden z pionierów taternictwa, współzałożyciel Towarzystwa Tatrzańskiego i Muzeum Tatrzańskiego.

• 1877 / 148 lat

  Urodził się Tomasz Arciszewski, jeden z przywódców PPS, premier RP na uchodźstwie w latach 1944-1947 – de iure i de facto był ostatnim premierem II RP (do lipca 1945 r. uznawanym przez mocarstwa zachodnie).

• 1861 / 164 lata

  Dzięki oddaniu do użytku 100-kilometrowego odcinka do Przemyśla Lwów uzyskał połączenie kolejowe z Wiedniem.

• 1847 / 178 lat

  W Lipsku zmarł Felix Mendelssohn-Bartholdy, niemiecki kompozytor, pianista i dyrygent.

• 1844 / 181 lat

  We Lwowie uroczyście otwarto Akademię Techniczną, uczelnię na bazie której w 1920 r. powstała politechnika.

• 1801 / 224 lata

  Urodził się Seweryn Goszczyński, poeta - rewolucjonista. Uczestnik ataku podchorążych na Belweder, od którego rozpoczęło się powstanie listopadowe. Na emigracji we Francji poznał Mickiewicza i Słowackiego, związał się z Towiańskim. Ostatnie lata życia spędził we Lwowie, został pochowany na cmentarzy Łyczakowskim.

• 1794 / 231 lat

  W walce z wojskami rosyjskimi na warszawskiej Pradze zginął gen. Jakub Jasiński; przywódca insurekcji w Wilnie w 1794 r.; poeta, satyryk, bajkopisarz, autor utworów politycznych o charakterze rewolucyjnym. Tego samego dnia wojska rosyjskie wymordowały od 13 do 20 tys. mieszkańców Pragi.

• 1790 / 235 lat

  W Warszawie został założony na działce podarowanej przez rodzinę Szymanowskich Cmentarz Powązkowski, obecnie jedna z najstarszych polskich nekropolii.

• 1575 / 450 lat

  W Bolonii zmarł Guido Reni, włoski malarz okresu baroku.