> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz historyczny

13 marca

  • Występ Studenckiego Teatru Satyryków - m.in. Jacek Fedorowicz (2L), Zofia Merle (C), Stanisław Tym (2P), Ryszard Pracz (1P). Warszawa, lata 60. Fot. PAP/Reprodukcja/J. Grelowski
  • Jan Lechoń. Fot. NAC

    W Warszawie urodził się Jan Lechoń, poeta, eseista, tłumacz, krytyk teatralny i literacki, związany z grupą artystyczną „Skamander”.

  • W Warszawie zmarł Paweł Kwiek, fotograf, operator filmowy, prekursor wideo w sztuce nowoczesnej, działacz opozycji antykomunistycznej, współtwórca Akademickiego Ruchu Odnowy i Solidarności.

  • W Warszawie zmarła aktorka Zofia Czerwińska, znana między innymi z filmów Stanisława Barei, ról teatralnych, spektakli Teatru Telewizji i seriali „Czterdziestolatek”, „Czterdziestolatek 20 lat później”, „Alternatywy 4”; łącznie zagrała około 150 ról i epizodów w produkcjach kinowych i telewizyjnych.

  • Papież Franciszek. Fot. PAP/EPA

    Podczas konklawe 266. papieżem został wybrany argentyński kardynał Jorge Mario Bergoglio, który przyjął imię Franciszka.

  • Hubert Wagner. Fot. PAP/CAF/M. Kłoś

    W Warszawie zmarł Hubert Wagner, siatkarz, wielokrotny reprezentant Polski, trener; prowadzona przez niego drużyna siatkarzy zdobyła w 1974 r. w Meksyku mistrzostwo świata, a dwa lata później złoty medal olimpijski na igrzyskach w Montrealu.

  • Pomnik Tarasa Szewczenki w Warszawie. Fot. PAP/J. Turczyk

    W Warszawie odsłonięto pomnik Tarasa Szewczenki, ukraińskiego poety i malarza.

  • Krzysztof Kieślowski. Fot. PAP/T. Zagoździński

    W Warszawie zmarł Krzysztof Kieślowski, reżyser filmowy, scenarzysta; autor m.in. „Przypadku”, „Dekalogu” i tryptyku „Trzy kolory. Niebieski, Biały, Czerwony”, którego pierwsza część zdobyła Złotego Lwa na festiwalu w Wenecji (1994).

  • W Skolimowie zmarła Irena Netto, aktorka teatralna i filmowa, znana m.in. z filmów „Wolne miasto”, „Pożegnania”, „Pigułki dla Aurelii”, „Wspólny pokój”, „Rozstanie”.

  • Na 3 lata więzienia skazany został Edmund Zadrożyński, opozycyjny działacz robotniczy z Grudziądza, założyciel Niezależnego Ruchu Robotniczego. 

  • Przemysław Bluszcz. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Piotrkowie Trybunalskim urodził się Przemysław Bluszcz, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Skazany na bluesa” i „Operacja Dunaj”.

  • Premiera filmu Antoniego Krauze „Monidło”.

  • Argentyńska pianistka Martha Argerich zwyciężyła w VII Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

  • W Poznaniu urodził się Krzysztof Grabowski, muzyk, wokalista, kompozytor, autor tekstów, dziennikarz, lider zespołów Piżama Porno, Strachy na Lachy.

  • Prof. Bolesław Hryniewiecki. Fot. NAC

    W Brwinowie zmarł prof. Bolesław Hryniewiecki, botanik, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, współzałożyciel i wieloletni prezes Polskiego Towarzystwa Botanicznego, dyrektor Ogrodu Botanicznego UW.

  • Włoski pianista Maurizio Pollini zwyciężył w VI Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

  • Stanowisko szefa KGB (Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego), utworzonego w marcu 1954 r., objął gen. Iwan Sierow; odpowiedzialny m.in. za deportacje obywateli polskich w głąb Związku Sowieckiego w latach 1939–1941 oraz brutalne zwalczanie i rozbicie struktur Armii Krajowej oraz Polskiego Państwa Podziemnego.

  • Piotr Łazarkiewicz. Fot. PAP/B. Ostrowska

    W Cieplicach Śląskich urodził się Piotr Łazarkiewicz, reżyser, aktor, scenarzysta, producent filmowy, reżyser m.in. filmów: „Fala – Jarocin ‘85”, „Kocham kino”, „Pora na czarownice”.

  • Jan Stanisław Jankowski. Fot. NAC

    W sowieckim więzieniu we Władymirze nad Klaźmą zmarł Jan Stanisław Jankowski, w latach 1943–1945 wicepremier i Delegat Rządu RP na Kraj; aresztowany w marcu 1945 r. przez NKWD i sądzony w Moskwie w procesie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego.

  • Jacek Bierezin. Fot. PAP/T. Michalak

    W Łodzi urodził się Jacek Bierezin, poeta, działacz opozycji, taternik, współzałożyciel ukazującego się poza cenzurą czasopisma „Puls” (1977–1981).

  • W niemieckim obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen zginął Kazimierz Prószyński, wynalazca, konstruktor, pionier polskiej kinematografii.

  • Przesiedlanie Żydów do getta w Krakowie. 1941 r. Fot. PAP/CAF

    Niemcy rozpoczęli ostateczną likwidację getta w Krakowie; likwidacja getta zakończyła się 14 marca.

  • Maciej Aleksy Dawidowski „Alek”. Fot. NAC

    Maciej Aleksy Dawidowski „Alek” z Organizacji Małego Sabotażu „Wawer” wypisał na murach Muzeum Narodowego w Warszawie wielkimi literami: „Ludu W-wy jam tu. Kiliński Jan”. Pomnik Jana Kilińskiego został przez władze niemieckie zdemontowany i ukryty w muzeum w odwecie za usunięcie niemieckiej tablicy z pomnika Mikołaja Kopernika.

  • Symbol Polski Walczącej. Fot. PAP/D. Kulaszewicz

    Organizacja Małego Sabotażu „Wawer” umieściła na cokole pomnika Mikołaja Kopernika w Warszawie napis: „W odwet za zniszczenie pomnika Kilińskiego zarządzam przedłużenie zimy o 6 tygodni. Mikołaj Kopernik astronom”.

  • Pomiędzy 13 a 15 marca Niemcy zamordowali pierwszą grupę pacjentów Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Kochanówce k. Łodzi; kolejną grupę zamordowano w dniach 27–28 marca; w sumie w marcu zamordowano ok. 550 pacjentów.

  • W Dąbrówce Małej urodził się Edward Szymkowiak, bramkarz Ruchu Chorzów, Gwardii Warszawa i Polonii Bytom, trzykrotny mistrz Polski, 53 razy wystąpił w reprezentacji narodowej.

  • Posiedzenie Sejmu. 1931 r. Fot. NAC

    Sejm RP uchwalił ustawę o wygaśnięciu mocy prawnej przepisów wyjątkowych, związanych z pochodzeniem, narodowością, językiem, rasą lub religią obywateli Rzeczypospolitej.

  • Emil Karewicz. Fot. PAP/L. Szymański

    W Wilnie urodził się Emil Karewicz, aktor, niezapomniany Brunner z serialu „Stawka większa niż życie”, Jagiełło z „Krzyżaków” i porucznik „Mądry” z „Kanału”; w czasie II wojny światowej żołnierz 2. Armii WP, z którą przeszedł szlak bojowy do Berlina.

  • Józef Szajna. Fot. PAP/W. Ochnio

    W Rzeszowie urodził się Józef Szajna, scenograf, reżyser teatralny, scenarzysta, teoretyk teatru, malarz i grafik; więzień niemieckiego obozu Auschwitz, gdzie dwukrotnie trafił do bloku śmierci, i obozu w Buchenwaldzie; doświadczenia obozowe i wojenne obecne są w całej jego twórczości; międzynarodowe uznanie przyniosły mu „Reminiscencje” – niemy spektakl teatralny, poświęcony pomordowanym w czasie niemieckiej okupacji artystom krakowskiej ASP.

  • W Warszawie zmarł Walery Przyborowski, pisarz, autor powieści historycznych m.in. „Bitwa pod Raszynem”, „Szwedzi w Warszawie”; uczestnik Powstania Styczniowego.

  • W Warszawie urodził się Lucjan Szenwald, poeta, działacz komunistyczny, żołnierz I Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, uczestnik bitwy pod Lenino.

  • Płk Konstanty Drucki-Lubecki. Fot. CAW/WBH. Źródło: Wikimedia Commons

    W majątku Porochońsk koło Pińska urodził się Konstanty Drucki-Lubecki, pułkownik WP; w kampanii polskiej 1939 r. dowódca Wileńskiej Brygady Kawalerii; więziony w sowieckim obozie w Starobielsku, zamordowany przez NKWD w Charkowie.

  • W Nowogrodzie urodził się Lew Rudniew, rosyjski architekt, projektant gmachu Uniwersytetu Moskiewskiego im. Łomonosowa oraz Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie.

  • Józef Węgrzyn. Fot. NAC

    W Warszawie urodził się Józef Węgrzyn, aktor filmowy i teatralny, reżyser, znany m.in. z filmów „Dziesięciu z Pawiaka”, „Strachy”, „Kościuszko pod Racławicami”, laureat Złotego Wawrzynu Polskiej Akademii Literatury.

  • Aleksander II Romanow. Źródło: Wikimedia Commons

    W wyniku zamachu bombowego zginął car Aleksander II Romanow; głównym wykonawcą zamachu był Polak Ignacy Hryniewiecki, członek rosyjskiej organizacji spiskowej Narodna Wola, śmiertelnie ranny podczas eksplozji.

  • Maryla Wolska. Źródło: CBN Polona

    We Lwowie urodziła się Maryla Wolska, poetka okresu Młodej Polski, autorka tomików „Symfonia jesienna”, „Dzbanek malin”.

  • Bitwa pod Węgrowem. Źródło: Wikimedia Commons

    Francuski poeta August Barbier napisał wiersz „Atak pod Węgrowem”, który został zainspirowany atakiem polskich kosynierów na rosyjskie armaty w czasie stoczonej 3 lutego bitwy pod Węgrowem.

  • W Radzyminie urodził się Jan Baudouin de Courtenay, językoznawca, jeden z najwybitniejszych lingwistów świata; w 1922 r. wysunięty przez mniejszości narodowe, jako kandydat w wyborach na prezydenta RP.

  • W Petersburgu zmarł Aleksander Orłowski, malarz, batalista.

  • W kościele św. Krzyża w Warszawie po raz pierwszy odśpiewano Gorzkie żale (pod nazwą „Snopek Mirry z Ogrodu Gethsemańskiego”, albo „Żałosne gorzkiej męki Syna Bożego rozpamiętywanie”). W tym samym roku zapis nowego rodzaju nabożeństwa został wydany drukiem.

  • W Spinazolla w Apulii urodził się Antonio Pignatelli; arcybiskup Neapolu, kardynał; w 1691 r. wybrany na papieża – Innocenty XII (1691–1700).

  • W Budzie zmarł Władysław II Jagiellończyk, król Czech i Węgier. 

  • W Kaliszu zmarł Mieszko III Stary, książę wielkopolski i krakowski.