Kalendarz historyczny
16 grudnia
-
Urodził się Aleksander Zawadzki, jeden z najważniejszych polityków w pierwszych dwóch dekadach PRL, członek Biura Politycznego PPR i PZPR, oraz przewodniczący Rady Państwa (od 1952 r. aż do śmierci w 1964 r.). W młodości górnik. Zanim związał się z ruchem komunistycznym brał udział w obronie Lwowa i wojnie polsko-bolszewickiej, za co został odznaczony Krzyżem Walecznych. Karierę - od sierżanta do generała (w osiem miesięcy) i zastępcy dowódcy do spraw politycznych zrobił w wojsku Berlinga. Potem był m.in. wojewodą śląsko-dąbrowskim i wicepremierem.
-
Urodził się książę Ksawery Drucki-Lubecki, w latach 1821-1830 minister skarbu w Królestwie Polskim, założyciel Banku Polskiego w Warszawie. Przyczynił się do postępu gospodarczego. Z nim się wiążą m.in. budowa Kanału Augustowskiego, hut i kopalń oraz dróg. Doprowadził do zniesienia barier celnych z Rosją i wszczął wojnę celną z Prusami.
-
W Warszawie zmarła Jadwiga Has, polska poetka i dramatopisarka, autorka tekstów piosenek, scenarzystka oraz aktorka. Jej piosenki wykonywało wielu polskich artystów, między innymi Iga Cembrzyńska, Czerwone Gitary, Halina Frąckowiak, Edyta Geppert, Irena Jarocka, Dariusz Kordek, Seweryn Krajewski, Łucja Prus, Danuta Rinn i Maryla Rodowicz.
-
W Warszawie zmarł Andrzej Dłużniewski, malarz, rysownik, twórca instalacji artystycznych, pisarz, profesor warszawskiej ASP.
-
W Brukseli ministrowie spraw zagranicznych państw NATO podpisali Protokoły Akcesyjne dla Polski, Czech i Węgier; w 1998 r. protokoły te stanowiły przedmiot ratyfikacji w szesnastu krajach Sojuszu.
-
W Brukseli podpisany został Układ Europejski ustanawiający stowarzyszenie pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi.
-
W Warszawie zmarł prof. Tadeusz Łepkowski, historyk, badacz dziejów Ameryki Łacińskiej i historii Polski XVIII–XIX wieku.
-
Premiera filmu „Kolor purpury” w reżyserii Stevena Spielberga.
-
Stan wojenny: w czasie pacyfikacji strajku w Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek” w Katowicach milicja użyła broni palnej; zginęło dziewięciu górników, wielu zostało rannych.
-
W Warszawie zmarł gen. Stanisław Tatar, w latach 1940–1943 szef Oddziału III Operacyjnego KG ZWZ-AK, od 1943 r. zastępca Komendanta Głównego AK; w 1951 r. skazany przez władze komunistyczne w „procesie generałów” na dożywotnie więzienie; w 1956 r. zwolniony i zrehabilitowany.
-
W Berlinie Zachodnim zmarł Jan Fethke, reżyser, scenarzysta, autor filmów „Zapomniana melodia”, „Złota maska” i „Irena do domu!”.
-
W Gdańsku odsłonięto Pomnik Poległych Stoczniowców, którzy zostali zabici w czasie tłumienia przez władze komunistyczne robotniczych protestów w grudniu 1970 r.
-
Oddano do użytku halę widowiskowo-sportową „Olivia” w Gdańsku.
-
Grudzień '70: kolejny dzień demonstracji w Gdańsku. Na polecenie Zenona Kliszki zablokowano Stocznię im. Lenina, a do próbujących z niej wyjść na ulicę robotników, wojsko otworzyło ogień. Fala strajków rozlała się na całe Wybrzeże, przybierając charakter powstania robotniczego.
-
W Nowym Jorku ONZ uchwaliła Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka, które określają prawa i wolności człowieka.
-
W Warszawie urodził się Mirosław Bałka, rzeźbiarz.
-
W krakowskiej „Piwnicy pod Baranami” odbyła się premiera pierwszego piwnicznego kabaretu, zatytułowanego „Polska Stajnia Narodowa”.
-
Na podstawie wyroku Najwyższego Sądu Wojskowego straceni zostali kmdr por. Zbigniew Przybyszewski i kmdr Stanisław Mieszkowski – obaj oskarżeni o „próbę obalenia władzy ludowej”; cztery dni wcześniej rozstrzelany został skazany w tym samym procesie kmdr Jerzy Staniewcz; wszyscy wymienieni oficerowie w okresie międzywojennym służyli w Marynarce Wojennej; w kampanii polskiej 1939 r. walczyli na Helu.
-
Ukazał się pierwszy numer „Trybuny Ludu” – organu KC PZPR.
-
W Bytomiu urodziła się Anna Nehrebecka, aktorka, znana m.in. z filmu „Ziemia obiecana” Andrzeja Wajdy oraz serialu „Rodzina Połanieckich” Jana Rybkowskiego; od 2010 r. radna m. st. Warszawy.
-
W Turynie zmarł Giovanni Agnelli, włoski inżynier, przedsiębiorca, założyciel firmy samochodowej Fiat.
-
Rozpoczęcie zajęć na Uniwersytecie Warszawskim.
-
Urodził się Zbigniew Religa, kardiochirurg, który w 1985 r. z zespołem lekarzy dokonał pierwszego w Polsce udanego przeszczepu serca. W III RP został rektorem Śląskiej Akademii Medycznej, senatorem i ministrem zdrowia.
-
Zmarł Adam Piłsudski, wiceprezydent Wilna, senator IV kadencji w II RP, członek Zjednoczenia Państwowego na Kresach w 1922 roku. Brat Bronisława, Józefa, Kazimierza i Jana.
-
W Warszawie urodził się Jerzy Markuszewski, reżyser teatralny, twórca STS-u (Studenckiego Teatru Satyryków), scenarzysta, aktor.
-
W Warszawie urodził się Andrzej Wielowieyski, działacz polityczny; żołnierz AK; od 1957 r. związany z warszawskim Klubem Inteligencji Katolickiej; redaktor miesięcznika „Więź”; w 1980 r. ekspert MKS w Stoczni Gdańskiej, doradca Komisji Krajowej NSZZ „S”; członek Prymasowskiej Rady Społecznej (1981–1985); od 1988 r. w Komitecie Obywatelskim przy przewodniczącym NSZZ „S”; uczestnik obrad Okrągłego Stołu; wicemarszałek Senatu (1989–1991); działacz Unii Demokratycznej i Unii Wolności; poseł na Sejm (1991–2001); senator (2001–2005); poseł do Parlamentu Europejskiego (2008–2009).
-
Powołano rząd gen. Władysława Sikorskiego.
-
Podczas zwiedzania wystawy w warszawskiej Zachęcie zastrzelony został prezydent RP Gabriel Narutowicz; zamachowcem okazał się Eligiusz Niewiadomski, malarz, krytyk sztuki, związany ideowo z Narodową Demokracją.
-
W Warszawie w czasie zjazdu zjednoczeniowego PPS-Lewicy i SDKPiL utworzono Komunistyczną Partię Robotniczą Polski.
-
W Moskwie urodził się Edward Dziewoński, aktor, reżyser, założyciel literacko-satyrycznego kabaretu „Dudek”; jego najsłynniejszą rolą filmową był Dzidziuś w „Eroice” Andrzeja Munka.
-
We Lwowie urodził się Tadeusz Zagajewski, inżynier elektryk, pionier polskiej radiotechniki i telekomunikacji.
-
Założono klub sportowy AC Milan.
-
Wojna secesyjna: Pod Nashville wojska unionistów pokonały armię konfederatów.
-
W Urłowie koło Zborowa zmarł Karol Lipiński, skrzypek, kompozytor.
-
Urodził się Ludwik Nabielak, działacz polityczny, poeta, krytyk literacki, historyk, inżynier górnictwa. Wraz z Sewerynem Goszczyńskim w 1830 roku poprowadził atak na Belweder.
-
W Livorno urodził się Antonio Corazzi, włoski architekt, wybitny przedstawiciel późnego klasycyzmu; zaprojektował i zrealizował w Warszawie m.in. Pałac Staszica, Pałac Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu oraz budynek Teatru Wielkiego.
-
W Steventon urodziła się Jane Austen, angielska pisarka, autorka powieści „Duma i uprzedzenie”, „Rozważna i romantyczna” oraz „Emma”.
-
W Kielcach zmarł biskup krakowski Andrzej Stanisław Załuski, kanclerz wielki koronny (1735–1746); współfundator Biblioteki Załuskich w Warszawie.
-
Wojska króla pruskiego Fryderyka II Wielkiego wkroczyły na Śląsk – początek wojen śląskich pomiędzy Austrią a Prusami, zakończonych przyłączeniem Śląska do Prus.
-
W opactwie Nevers we Francji zmarł były król polski Jan II Kazimierz Waza, panujący w latach 1648–1668.
-
Pod Kumejkami wojska polskie dowodzone przez hetmana Mikołaja Potockiego zwyciężyły armię kozacką Pawła Pawluka, przywódcy powstania kozackiego na prawobrzeżnej Ukrainie.