Kalendarz historyczny
17 września
-
Pod kryptonimem „Market Garden” rozpoczęła się największa operacja powietrznodesantowa II wojny światowej z udziałem m.in. Samodzielnej Brygady Spadochronowej pod dowództwem gen. Stanisława Sosabowskiego.
-
W Koszycach król Ludwik Węgierski ogłosił pierwszy przywilej generalny dla polskiej szlachty.
-
Otwarcie kanału żeglugowego na Mierzei Wiślanej, pozwalającego na zażegnanie wieloletniego sporu z Rosją, blokującą żeglugę w Cieśninie Pilawskiej dla polskich statków, zmierzających do polskich portów.
-
W Głogoczowie w Małopolsce zmarł Alfred Miodowicz, działacz komunistyczny, członek Rady Państwa, przewodniczący Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych. 30 listopada 1988 r. był uczestnikiem historycznej debaty telewizyjnej z liderem „Solidarności” Lechem Wałęsą, która była znaczącym krokiem w kierunku rozpoczęcia rozmów pomiędzy władzami i działaczami opozycji.
-
Rozpoczęto rozbiórkę pomnika sowieckiego generała Iwana Czerniachowskiego w Pieniężnie. Według jednej z wersji wydarzeń sowiecki funkcjonariusz zginął w okolicach Pieniężna od wystrzału załogi czołgu Armii Czerwonej w rewanżu za zastrzelenie przez generała ich dowódcy na oczach załogi.
-
Sejm RP ustanowił Dzień Sybiraka.
-
W Warszawie zmarł Tomasz Zygadło, reżyser, twórca filmów „Ćma”, „Odwet", „Sceny dziecięce z życia prowincji".
-
W Podkowie Leśnej zmarła Magda Teresa Wójcik, aktorka, reżyserka, współzałożycielka Teatru Adekwatnego; znana m.in. z roli Łucji w filmie Janusza Zaorskiego „Matka Królów”.
-
Po przegranych eliminacjach do piłkarskich Mistrzostw Świata w RPA w atmosferze skandalu został zdymisjonowany holenderski selekcjoner reprezentacji Polski Leo Beenhakker.
-
Prezydent USA Barack Obama i sekretarz obrony Robert Gates ogłosili decyzję o rezygnacji z planu umieszczenia w Polsce i Czechach baz amerykańskiej obrony antyrakietowej.
-
Uroczysta premiera filmu „Katyń” w reżyserii Andrzeja Wajdy.
-
W Warszawie w rocznicę sowieckiej napaści na Polskę odsłonięto Pomnik Poległym i Pomordowanym na Wschodzie.
-
W Londynie zmarł Karl Popper, filozof, teoretyk nauki.
-
Prezydent Lech Wałęsa przyjął od gen. Leonida Kowalowa meldunek o zakończeniu wycofywania wojsk rosyjskich z Polski. Ostatni żołnierze opuścili Polskę 18 września 1993 r.
-
Z Wielkiej Brytanii przeniesiono na Wawel prochy Naczelnego Wodza i premiera rządu RP na uchodźstwie gen. Władysława Sikorskiego.
-
W Seulu rozpoczęły się XXIV Letnie Igrzyska Olimpijskie.
-
W Gdańsku przedstawiciele Międzyzakładowych Komitetów Założycielskich i Międzyzakładowych Komisji Robotniczych podjęli decyzję o utworzeniu jednego związku zawodowego pod nazwą Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”.
-
Powołano Krajową Komisję Porozumiewawczą NSZZ „Solidarność” pod kierownictwem Lecha Wałęsy.
-
Premiera serialu telewizyjnego „Lalka” w reżyserii Ryszarda Bera.
-
W Camp David podpisano izraelsko-egipskie porozumienie pokojowe.
-
W White Plains w stanie Nowy Jork zmarł Oskar Halecki, historyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego; od 1939 r. na emigracji; współzałożyciel, dyrektor i prezes Polskiego Instytutu Naukowego w Nowym Jorku.
-
W Poznaniu odbył się pierwszy występ kabaretu TEY.
-
Więzienie opuścili skazani za udział w protestach Marca `68: Jacek Kuroń, Karol Modzelewski i Maciej Kozłowski.
-
Cesarz Etiopii Haile Selassie rozpoczął oficjalną wizytę w Polsce.
-
W Szczecinie urodził się Krzysztof Kołbasiuk, aktor, znany m.in. z roli Łukasza Zbożnego w telewizyjnym serialu „Dom”.
-
W Warszawie urodził się Tomasz Borkowy, aktor, znany m.in. z roli Andrzeja Talara w telewizyjnym serialu „Dom”.
-
W lasach lubaczowskich w bunkrze oblężonym przez oddziały Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego popełnił samobójstwo Jarosław Staruch „Stiah”, sprawujący kierownictwo nad krajowym prowidem OUN-UPA, położonym na zachód od tzw. linii Curzona.
-
W Bressanone we Włoszech urodził się Reinhold Messner, himalaista, który jako pierwszy zdobył Koronę Himalajów – wszystkie 14 ośmiotysięczników w Himalajach i Karakorum.
-
Jan Piekałkiewicz ze Stronnictwa Ludowego objął urząd Delegata Rządu RP na Kraj.
-
W Tczewie urodziła się Teresa Budzisz-Krzyżanowska, aktorka; wystąpiła w kilkudziesięciu filmach, m.in. w „Zmorach”, „Lawie”, „Trzech kolorach. Białym”, „Faustynie” i „Weiserze”; za rolę w filmie Magdaleny i Piotra Łazarkiewiczów „Odjazd” (1991) otrzymała nagrodę za pierwszoplanową rolę kobiecą na festiwalu w Gdyni.
-
W Palmirach Niemcy zamordowali 198 więźniów Pawiaka.
-
Kampania polska: „Czarna niedziela” w Warszawie – najcięższe dotąd bombardowanie stolicy przyniosło m.in. pożar Zamku Królewskiego.
-
Kampania polska: marszałek Edward Śmigły-Rydz wydał dyrektywę nakazującą oddziałom polskim wycofanie się do Rumunii i na Węgry oraz unikanie starć z siłami sowieckimi.
-
Napaść Związku Sowieckiego na Polskę. O godz. 4.20 oddziały KOP koło Podwołoczysk na Podolu podjęły jako pierwsze walkę z jednostkami Armii Czerwonej przekraczającymi granicę RP.
-
Kampania polska: obrady rządu RP w Kołomyi – zapadła decyzja o przekroczeniu granicy Rumunii i udaniu się na uchodźstwo w celu kontynuowania wojny. Przed północą władze Rzeczypospolitej opuściły kraj przez most w Kutach.
-
Na Atlantyku niemiecki okręt podwodny „U 29” zatopił brytyjski lotniskowiec „Courageous”; z liczącej 1200 osób załogi zginęło 519 ludzi, wśród nich dowódca komandor William T. Makeing Jones.
-
Kampania polska: Niemcy zajęli Brześć nad Bugiem i Lublin.
-
W Moskwie rozstrzelany został Bruno Jasieński, właściwie Wiktor B. Zysman, poeta, czołowy twórca polskiego futuryzmu, związany z ruchem komunistycznym; aresztowany w 1937 r. w okresie masowego terroru w ZSRS.
-
Decyzją Sztabu Generalnego WP utworzono Korpus Ochrony Pogranicza.
-
W Wołkowysku urodził się Janusz Brochwicz-Lewiński, ps. Gryf, żołnierz ZWZ-AK; w czasie Powstania Warszawskiego w batalionie „Parasol”; w 2008 r. awansowany na stopień generała brygady.
-
W Krzyżowej Woli urodził się Władysław Wagner, żeglarz, pierwszy Polak, który na jachtach żaglowych opłynął kulę ziemską.
-
W Krakowie urodził się Stanisław Sielecki, geolog, polarnik, taternik.
-
W Warszawie urodziła się Irena Kwiatkowska, aktorka, gwiazda teatru, filmu i kabaretu; na trwałe wpisała się w pamięć widzów rolami w serialach „Wojna domowa” i „Czterdziestolatek”, a także w filmach „Hallo szpicbródka”, „Lata dwudzieste… lata trzydzieste…”; występowała w kabaretach Szpak, Dudek i telewizyjnym Kabarecie Starszych Panów.
-
W Warszawie urodził się Adam Aston, aktor, wokalista; wykonawca piosenek „Warszawo, moja Warszawo”, „Ach, jak przyjemnie”, „Dlaczego właśnie dziś” i „Jak trudno zapomnieć”.
-
W Krakowie zmarł arcybiskup metropolita warszawski Zygmunt Szczęsny Feliński; po wybuchu Powstania Styczniowego protestował przeciwko carskim represjom; w konsekwencji skazany na 20-letnie zesłanie do Jarosławia nad Wołgą. Beatyfikowany w 2002 r.
-
W Semipałatyńsku, obecnie Semej w Kazachstanie, urodził się Tadeusz Hołówko, działacz PPS, współpracownik Józefa Piłsudskiego, przedstawiciel ruchu prometejskiego; współtwórca BBWR, zwolennik dialogu z Ukraińcami oraz stworzenia federacji państw środkowo i wschodnioeuropejskich, stanowiącej przeciwwagę dla ZSRS; zastrzelony w 1931 r. przez ukraińskich nacjonalistów.
-
W Dreźnie zmarł Józef Korzeniowski, dramaturg, powieściopisarz, poeta, wychowanek i wykładowca Liceum Krzemienieckiego.
-
W Iżewskoje w guberni riazańskiej urodził się Konstanty Ciołkowski, rosyjski wynalazca, uczony, prowadzący badania m.in. w dziedzinie aerodynamiki; syn polskiego zesłańca.
-
Konwencja filadelfijska uchwaliła Konstytucję Stanów Zjednoczonych, którą do 1790 r. ratyfikowało 13 stanów założycielskich.
-
W Madrycie zmarł Filip IV Habsburg, król Hiszpanii od 1621 r.
-
W Łubniach na Ukrainie urodził się książę Jeremi Wiśniowiecki, wojewoda ruski, dowódca wojsk koronnych, dążący do krwawego stłumienia powstania Chmielnickiego; jego postać uwiecznił w powieści „Ogniem i mieczem” Henryk Sienkiewicz.
-
Wojna trzynastoletnia: Pod Świecinem koło Jeziora Żarnowieckiego wojska polskie pod dowództwem Piotra Dunina pokonały wojska Zakonu Krzyżackiego.