Kalendarz historyczny
18 listopada
-
Na lotnisku Okęcie w Warszawie został aresztowany (a następnie oskarżony o szpiegostwo i pod tym zarzutem skazany na 12 lat więzienia) André Robineau, pracownik francuskiego konsulatu w Szczecinie. Razem z Robineneau sąd skazał też kilka innych osób, w tym Bronisława Klimczaka, byłego więźnia obozów na Majdanku i w Gross-Rosen na karę śmierci. Prezydent Bolesław Bierut nie uwzględnił wniosku o ułaskawienie i Klimczak został stracony, natomiast Robineau wyszedł przedterminowo na wolność na mocy wydanego przez Radę Państwa aktu łaski.
-
Zakończyła się bitwa pod Krzywopłotami, wiosce w pobliżu Olkusza. Legioniści Piłsudskiego byli w niej częścią oddziałów austro-węgierskich, które powstrzymały natarcie wojsk rosyjskich. W kilkudniowych walkach, które Piłsudski określił potem legionowymi Termopilami zginęło 46 polskich legionistów, wśród nich Stanisław Paderewski (przyrodni brat sławnego pianisty).
-
W Krakowie zmarł Adam Musiał, piłkarz i trener, podstawowy piłkarz drużyny Kazimierza Górskiego, która w 1974 r. wywalczyła trzecie miejsce na mistrzostwach świata w RFN. W reprezentacji wystąpił 34 razy.
-
Zmarł Jerzy Adamski, krytyk literacki i teatralny, eseista, pedagog.
-
Powstał pierwszy po upadku Muru Berlińskiego i przedostatni (jak się miało okazać) rząd Niemieckiej Republiki Demokratycznej z Hansem Modrowem jako premierem. Większość stanowisk ministerialnych zachowali przedstawiciele rządzącej państwem od 1949 r. SED (Niemieckiej Partii Jedności), ale do współrządzenia dopuszczono też CDU.
-
W Wilanowie na terenie parafii doszło do wznowienia rozmów pomiędzy stroną rządową a opozycją i przedstawicielami Kościoła katolickiego; władze komunistyczne po raz kolejny nie zgodziły się na legalizację NSZZ „Solidarność”.
-
Premiera filmu „Ostatni cesarz” w reżyserii Bernardo Bertolucciego.
-
Premiera filmu „Pociągi pod specjalnym nadzorem” w reżyserii Jirzego Menzla, za który otrzymał Oscara.
-
Premiera filmu „Rysopis” w reżyserii Jerzego Skolimowskiego.
-
W Łodzi urodził się Jacek Ziober, piłkarz, wielokrotny reprezentant Polski; zawodnik m.in. ŁKS Łódź, Montpellier HSC i Osasuny Pampeluna.
-
List Episkopatu Polski do Episkopatu Niemiec, wzywający do pojednania między narodem polskim a niemieckim oraz zapraszający niemieckich biskupów do udziału w uroczystościach Milenium Chrztu Polski.
-
Zmarł Jan Bystroń, etnolog, socjolog, historyk kultury, pisarz.
-
W Kopenhadze zmarł Niels Bohr, fizyk; laureat Nagrody Nobla w 1922 r.; w latach 1943–1945 uczestniczył w pracach przy budowie bomby atomowej w Los Alamos w USA.
-
W Londynie urodziła się Kim Wilde, brytyjska piosenkarka.
-
Premiera filmu „Ben-Hur” w reżyserii Williama Wylera, nagrodzonego 11 Oscarami.
-
W Zagórzu urodził się Andrzej Kołodziej, działacz WZZ Wybrzeża; w sierpniu 1980 r. przewodniczący Komitetu Strajkowego w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni; wiceprzewodniczący MKS w Stoczni Gdańskiej, a następnie Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność”; organizował sieć kontaktów ze środowiskami opozycyjnymi w Czechosłowacji; aresztowany w 1981 r. przez czechosłowacką służbę bezpieczeństwa i skazany na 21 miesięcy więzienia; od 1984 r. w „Solidarności Walczącej”, w latach 1987–1988 jej przewodniczący.
-
W Bydgoszczy doszło do starć tłumu z milicją i zniszczenia stacji radiowej zagłuszającej audycje nadawane z Zachodu.
-
W Warszawie urodził się Janusz Wójcik, trener piłkarski, w latach 1989–1992 prowadził polską reprezentację olimpijską, z którą na igrzyskach w Barcelonie zdobył srebrny medal; selekcjoner reprezentacji Polski seniorów od 1997 do 1999 r.
-
W Warszawie rozpoczął się proces polskich aktorów oskarżonych o udział w 1941 r. w nazistowskim filmie propagandowym „Heimkehr” (Powrót do ojczyzny); Bogusław Samborski skazany został zaocznie na karę dożywotniego więzienia, Wanda Szczepańska – na 12 lat więzienia, Michał Pluciński na 5 lat, Stefan Golczewski i Juliusz Łuszczewski na 3 lata pozbawienia wolności.
-
W Warszawie na Pradze odsłonięto Pomnik Braterstwa Broni.
-
W Nawojowej koło Nowego Sącza urodził się Eustachy Rylski, prozaik, dramaturg, scenarzysta; autor powieści „Człowiek w cieniu”, „Warunek”, „Na Grobli”, „Obok Julii”, „Blask”.
-
Początek ofensywy wojsk brytyjskich pod Tobrukiem; w walkach brała udział polska Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich.
-
W Londynie podpisano umowę o współpracy Polskiej Marynarki Wojennej z Królewską Marynarką Wielkiej Brytanii na okres wojny; był to jeden z pierwszych aktów międzynarodowych podpisanych przez polski rząd na uchodźstwie.
-
W Pogórzu urodził się Kazimierz Kord, dyrygent, dyrektor i kierownik artystyczny Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia i Telewizji (1969–1973), Filharmonii Narodowej w Warszawie (1977–2001), a także dyrektor muzyczny Teatru Wielkiego-Opery Narodowej (2005–2006).
-
W Paryżu zmarł Marcel Proust, pisarz, autor cyklu powieściowego „W poszukiwaniu utraconego czasu”.
-
Powołany został rząd Jędrzeja Moraczewskiego, pierwszy rząd niepodległej Polski.
-
Łotwa ogłosiła niepodległość.
-
I wojna światowa: zakończyła się trwająca od lipca bitwa nad Sommą; straty brytyjskie – ponad 420 tys. ofiar; francuskie – ponad 200 tys. ofiar; niemieckie – co najmniej 465 tys. ofiar.
-
Stany Zjednoczone i Wielka Brytania zawarły porozumienie dotyczące budowy Kanału Panamskiego, łączącego Ocean Atlantycki z Pacyfikiem.
-
Zmarł Walery Rzewuski, fotograf, prekursor zorganizowanego ruchu fotograficznego na ziemiach polskich.
-
Prezydentem Warszawy mianowany został (na wniosek generała-gubernatora warszawskiego) Sokrates Starynkiewicz, emerytowany generał wojsk rosyjskich; urząd sprawował do 1892 r.; zasłużony dla rozwoju miasta m.in. budową nowoczesnych wodociągów i kanalizacji.
-
W Kuryłówce na Podolu urodził się Ignacy Jan Paderewski, pianista, kompozytor, działacz niepodległościowy i polityk, w latach 1919–1921 minister spraw zagranicznych RP, sygnatariusz Traktatu wersalskiego. Niektóre źródła jako datę urodzin podają 6 listopada.
-
W Paryżu urodził się Władysław Zamoyski, działacz społeczny i narodowy; inicjator budowy linii kolejowej z Chabówki do Zakopanego; uratował od zniszczenia lasy tatrzańskie, ograniczając w nich wyręby i prowadząc zalesienia; zaangażowany w spór graniczny z Królestwem Węgier o Morskie Oko; wszystkie swoje dobra wielkopolskie oraz zakopiańskie przekazał na cele społeczne i narodowe.
-
Pod Olkienikami pospolite ruszenie szlachty litewskiej dowodzone przez Michała Wiśniowieckiego pokonało wojska Sapiehów, kładąc kres samowładnym rządom tego rodu na Litwie.
-
Potop szwedzki: Początek oblężenia klasztoru paulinów na Jasnej Górze.
-
Wydano Biblię Gdańską, kalwiński przekład Biblii na język polski.
-
Papież Grzegorz XV ustanowił zakon pijarów, który miał duży wkład w rozwój oświaty w Rzeczypospolitej.
-
Ordunek Górny. Zbiór przepisów pod taką nazwą wydali książęta Jan II Dobry (ostatni przedstawiciel opolsko-raciborskiej linii Piastów) i Jerzy Hohenzollern-Ansbach (panujący m.in. na bogatych w rudy ołowiu i srebra terenach wokół Bytomia i Tarnowskich Gór). Sporządzony po czesku, niemiecku i polsku dokument regulował warunki pracy i płacy w tamtejszych kopalniach. Przyczynił się do rozwoju miast i górnictwa. Był pierwszą ustawą górniczą na terenach obecnie należących do Polski.
-
Na zamku w Radomiu wielki mistrz zakonu krzyżackiego Johann von Tieffen złożył hołd lenny królowi Kazimierzowi IV Jagiellończykowi.
-
Zmarł Albrecht Niedźwiedź, twórca Marchii Brandenburskiej.
-
W Clermont we Francji rozpoczął się synod biskupów, podczas którego papież Urban II wezwał do zorganizowania wyprawy krzyżowej i wyzwolenia Grobu Chrystusa spod władzy Turków.