Kalendarz historyczny
18 września
-
W Jeziorach na Polesiu popełnił samobójstwo Stanisław Ignacy Witkiewicz, malarz, pisarz, filozof, fotograf, jeden z najoryginalniejszych twórców kultury polskiej; autor m.in. dramatu „Szewcy” oraz powieści „Pożegnanie jesieni” i „Nienasycenie”.
-
Kampania polska: w wyniku ran odniesionych w bitwie nad Bzurą zmarł gen. Franciszek Wład, dowódca 14. Wielkopolskiej Dywizji Piechoty.
-
W Mount Holly w USA zmarł Andrzej Pityński, autor rzeźb monumentalnych o tematyce patriotycznej i martyrologicznej. Do najsłynniejszych jego projektów należą: Pomnik Katyński w Jersey City; Bostoński Pomnik Partyzantów; Pomnik Mściciela w Doylestown na cmentarzu polskim w tzw. Amerykańskiej Częstochowie; Pomnik Czynu Zbrojnego Polonii Amerykańskiej, nazywany także pomnikiem Hallerczyków, na warszawskim Żoliborzu. W 2017 r. został odznaczony Orderem Orła Białego.
-
We Frankfurcie nad Menem zmarł Marcel Reich-Ranicki, niemiecki krytyk literacki, pochodzący z rodziny polskich Żydów; po wybuchu II wojny światowej przebywał w warszawskim getcie, skąd w 1943 r. uciekł; przeżył wojnę ukrywając się u polskiej rodziny; według katalogu IPN od 1945 r. był funkcjonariuszem MBP; następnie pracował w dyplomacji; w 1958 r. wyjechał do RFN; należał do najbardziej wpływowych krytyków literackich, przez ponad pół wieku decydował o losie książek na niemieckim rynku wydawniczym, najpierw jako szef redakcji kultury w „FAZ”, a następnie w telewizji ZDF.
-
W Rudzie Śląskiej doszło do katastrofy górniczej w kopalni „Wujek”; od wybuchu metanu zginęło 20 górników.
-
W Olsztynie zmarła prof. Barbara Skarga, humanistka, filozof, etyk, historyk filozofii.
-
W Niemczech odbyły się wybory parlamentarne: partie chadeckie CDU i CSU zdobyły 35,2 proc. głosów, SPD - 34,3 proc.; w listopadzie na czele koalicyjnego rządu CDU/CSU-SPD stanęła przewodnicząca CDU Angela Merkel.
-
W Szczecinie rozpoczął działalność Wielonarodowy Korpus Północno-Wschodni będący częścią sił NATO.
-
Ostatni żołnierze rosyjscy wyjechali z warszawskiego Dworca Wschodniego do Rosji; w Polsce pozostała jedynie misja wojskowa licząca około 30 żołnierzy, która nadzorowała tranzyt wojsk rosyjskich z Niemiec do Rosji.
-
W Warszawie zmarła Aleksandra Śląska, aktorka, wieloletni pedagog warszawskiej PWST; znana m.in. z ról w filmach: „Ostatni etap”, „Pasażerka” oraz z serialu „Królowa Bona”.
-
Jerzy Kukuczka, jako drugi człowiek na świecie po Reinholdzie Messnerze, zdobył Koronę Himalajów.
-
W Londynie zmarł Jimi Hendrix, symbol pokolenia dzieci-kwiatów, jeden z najbardziej wpływowych muzyków lat 60.; autor utworów „Purple Haze” i „The Wind Cries Mary”, uważany za najważniejszego gitarzystę rockowego w historii.
-
Na Stadionie Śląskim w Chorzowie, podczas meczu klubowego Pucharu Europy Górnik Zabrze-Austria Wiedeń (1:0), został ustanowiony rekord frekwencji na tym obiekcie (120 tys. widzów).
-
W Warszawie w klubie studentów Politechniki Warszawskiej „STODOŁA” rozpoczął się pierwszy Festiwal Jazz Jamboree.
-
W Gdańsku zmarł kontradmirał Włodzimierz Steyer, podczas kampanii 1939 r. dowódca Rejonu Umocnionego Hel; w latach 1947–1950 dowódca Polskiej Marynarki Wojennej.
-
Kongres USA podjął uchwałę o powołaniu komisji do wyjaśnienia zbrodni katyńskiej.
-
W Krakowie władze komunistyczne aresztowały sekretarza generalnego PSL Stanisława Mierzwę.
-
W ruinach domu przy ul. Nowolipki 68 w Warszawie odnaleziono pierwszą część archiwum warszawskiego getta, stworzonego przez Emanuela Ringelbluma i jego współpracowników.
-
Początek walk Samodzielnej Brygady Spadochronowej gen. Stanisława Sosabowskiego pod Arnhem.
-
Powstanie Warszawskie: nad Warszawą pojawiło się ponad 100 amerykańskich samolotów B-17, które dokonały zrzutów.
-
Kampania polska: członkowie Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów zabili w Sławentynie w woj. tarnopolskim, według różnych źródeł, od 50 do 85 Polaków.
-
Kampania polska: rozpoczęła się obrona Wilna przed wojskami sowieckimi.
-
Kampania polska: rząd Rumunii podjął decyzję o internowaniu polskich władz państwowych.
-
Okręt podwodny ORP „Ryś” wpłynął do szwedzkiego portu Stavsnäs, po czym został internowany i odholowany do Mariefred, gdzie pozostał do końca wojny.
-
Kampania polska: oddziały Armii „Kraków” i „Lublin” dowodzone przez gen. Tadeusza Piskora rozpoczęły pierwszą bitwę pod Tomaszowem Lubelskim.
-
Kampania polska: internowany polski okręt podwodny „Orzeł” wydostał się z portu w Tallinie.
-
Kampania polska: Armia Czerwona zajęła Lidę i Nowogródek.
-
Kampania polska: w oficjalnym komunikacie niemiecko-sowieckim podano, że zadaniem obu armii jest „przywrócenie w Polsce porządku i spokoju”.
-
Kampania polska: Marszałek Edward Śmigły-Rydz wraz ze sztabem i ewakuowanym Ministerstwem Spraw Wojskowych przekroczył w Kutach granicę Rumunii.
-
Kampania polska: pierwsze oddziały Armii „Poznań” przebiły się przez Puszczę Kampinoską do Warszawy.
-
Rozwiązanie Sejmu i Senatu IV kadencji.
-
Związek Sowiecki został przyjęty do Ligi Narodów, otrzymując stałe miejsce w Radzie Ligi.
-
W Radomiu urodził się Jerzy Połomski, piosenkarz, jeden z najpopularniejszych polskich artystów estradowych lat 60. i 70.; do jego najbardziej znanych piosenek należą „Cała sala śpiewa” i „Bo z dziewczynami”.
-
Uchwała Rady Ligi Narodów o przekazaniu Polsce półwyspu Westerplatte na składnicę amunicyjną.
-
I wojna światowa: Wojska niemieckie zajęły Wilno.
-
W Sztokholmie urodziła się Greta Garbo, szwedzka aktorka, gwiazda Hollywood; wystąpiła w filmach „Anna Christie”, „Romans”, „Anna Karenina”, „Mata Hari”, „Ludzie w hotelu”, „Królowa Krystyna”, „Ninoczka” i „Dama kameliowa”; w 1955 r. nagrodzona honorowym Oscarem.
-
W Warszawie urodził się Ludomir Różycki, kompozytor, dyrygent, pedagog.
-
W Warszawie zmarł Karol Kurpiński, kompozytor, dyrygent, pedagog; dyrektor opery w Warszawie, założyciel i redaktor pierwszego polskiego czasopisma muzycznego „Tygodnik Muzyczny”; autor muzyki do pieśni „Warszawianka”.
-
W Stanach Zjednoczonych ukazało się pierwsze wydanie „The New York Times” – jednego z najważniejszych dzienników amerykańskich.
-
W Wilnie zmarł Franciszek Smuglewicz, malarz, rysownik.
-
Insurekcja Kościuszkowska: Rada Najwyższa Narodowa postanowiła zamienić pospolite ruszenie włościan na pobór 1 rekruta z 10 domów i konia jezdnego z 50 domów.
-
I rozbiór Polski: Delegacja Sejmu Rozbiorowego podpisała traktaty rozbiorowe.
-
I rozbiór Polski: ambasadorowie Rosji, Prus i Austrii złożyli w Warszawie jednobrzmiące deklaracje o przeprowadzeniu rozbioru, żądając zwołania sejmu dla przeprowadzenia zmian terytorialnych.
-
W Belluno urodził się Bartolomeo Cappellari, przyszły papież Grzegorz XVI (1831–1846).
-
Wojna trzynastoletnia: Pod Chojnicami wojska zaciężne walczące po stronie Zakonu Krzyżackiego pokonały pospolite ruszenie województw wielkopolskiego i kujawskiego.