Kalendarz historyczny
24 czerwca
-
W Łodzi urodził się Jan Karski (wł. Jan Kozielewski), emisariusz Polskiego Państwa Podziemnego, który pierwszy przekazał przywódcom państw alianckich informacje o okrucieństwach i masowych zbrodniach, jakich Niemcy dopuszczali się na Żydach na terenie Polski. Po wojnie na emigracji w Stanach Zjednoczonych, gdzie na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie przez czterdzieści lat wykładał stosunki międzynarodowe i teorię komunizmu; autor kilku książek, najbardziej znaną jest „Tajne państwo” („Story of a Secret State”), która została opublikowana w 1944 roku w USA i stała się bestsellerem, przetłumaczonym na wiele języków.
-
W Krakowie urodził się Jan Matejko, najwybitniejszy przedstawiciel polskiego malarstwa historycznego w XIX w.; autor m.in. obrazów „Bitwa pod Grunwaldem”, „Kazanie Skargi”, „Hołd pruski”, „Sobieski pod Wiedniem”, „Reytan na sejmie warszawskim 1773 roku”, „Unia lubelska”, „Stańczyk”, „Batory pod Pskowem”, „Konstytucja 3 Maja”, „Kościuszko pod Racławicami”, a także cyklu „Poczet królów i książąt polskich”.
-
W Gdyni zmarł Leszek Wiktorowicz, kapitan żeglugi wielkiej, przez 25 lat był komendantem „Daru Młodzieży”, żaglowca gdyńskiej Akademii Morskiej.
-
We Wrocławiu zmarł Kazimierz Paździor, bokser, złoty medalista olimpijski z Rzymu (1960).
-
W Warszawie zmarł Józef Szajna, scenograf, reżyser teatralny, scenarzysta, teoretyk teatru, malarz i grafik; więzień KL Auschwitz, gdzie dwukrotnie trafił do bloku śmierci, i obozu w Buchenwaldzie; doświadczenia obozowe i wojenne obecne są w całej jego twórczości; międzynarodowe uznanie przyniosły mu „Reminiscencje” – niemy spektakl teatralny, poświęcony pomordowanym w czasie niemieckiej okupacji artystom krakowskiej ASP.
-
We Lwowie z udziałem prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego oraz prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki uroczyście otwarto odbudowany Cmentarz Obrońców Lwowa (Cmentarz Orląt), zdewastowany w czasach Związku Sowieckiego.
-
Sejm udzielił wotum zaufania rządowi Marka Belki.
-
Na Uniwersytecie Warszawskim odbyło się posiedzenie Komitetu Obywatelskiego, podczas którego doszło do ostrego sporu pomiędzy przewodniczącym NSZZ „Solidarność” Lechem Wałęsą i jego zwolennikami a stronnikami premiera Tadeusza Mazowieckiego; w wyniku konfliktu KO opuściła grupa 63 osób, zwolenników Mazowieckiego.
-
W transmitowanym przez radio i telewizję wystąpieniu sejmowym premier Piotr Jaroszewicz przedstawił informację na temat planowanej podwyżki cen detalicznych, która miała wejść w życie 28 czerwca. Ceny mięsa wzrosnąć miały średnio o 69 proc., masła i serów o 50 proc., a cukru o 100 proc.; podwyżka wywołała falę strajków i protestów robotniczych.
-
W Warszawie zmarł prof. Stanisław Herbst, badacz dziejów nowożytnych, historyk wojskowości, varsavianista.
-
W Paczkowie na Opolszczyźnie urodził się Paweł Kukiz, muzyk, wokalista, autor tekstów, lider zespołu Piersi; w maju 2015 r. wystartował w wyborach na prezydenta RP, zajmując w nich trzecie miejsce – uzyskał 20,8 proc. głosów; po jesiennych wyborach parlamentarnych w 2015 r. wszedł do Sejmu jako lider ugrupowania Kukiz'15.
-
W Bogatyni urodził się Ryszard Pawłowski, taternik, alpinista, himalaista; zdobywca dziesięciu ośmiotysięczników, jako jedyny Polak pięciokrotnie stanął na szczycie Mount Everestu.
-
We wsi Piotrówek na Mazowszu w wyniku obławy oddziałów m.in. KBW i UB zginął legendarny dowódca oddziałów partyzanckich Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” na Lubelszczyźnie mjr Marian Bernaciak ps. Orlik.
-
W ruinach warszawskiego getta Niemcy zamordowali około 220 więźniów Pawiaka.
-
Niemcy rozpoczęli drugą fazę masowych wysiedleń ludności polskiej z terenów Zamojszczyzny; w ciągu kilku miesięcy 1942 i 1943 r. z ok. 300 wsi wypędzili ponad 100 tys. mieszkańców, w tym ok. 30 tys. dzieci, częściowo przeznaczonych do germanizacji.
-
We Lwowie oddziały SS zamordowały 6–8 tys. Żydów, mieszkających poza terenem getta.
-
Wojna niemiecko-sowiecka: siły niemieckie zajęły Przemyśl i Wilno. W więzieniach na okupowanych przez Sowietów Kresach II RP NKWD: rozpoczęły ewakuację więzień oraz mordowanie części więźniów.
-
W Łodzi urodził się Erazm Ciołek, fotografik, fotoreporter, autor zdjęć dokumentujących wydarzenia związane z powstaniem Solidarności, stanem wojennym i pielgrzymkami Jana Pawła II do Polski.
-
W Łodzi urodził się Andrzej Kostenko, operator filmowy, reżyser.
-
Papież Pius XI mianował Augusta Hlonda arcybiskupem gnieźnieńskim i poznańskim, prymasem Polski.
-
W Rogaczewie urodziła się Lidia Wysocka, aktorka, piosenkarka, reżyser, założycielka kabaretu literacko-artystycznego „Wagabunda”.
-
W Pernitz w Austrii zmarł Kazimierz Kelles-Krauz, działacz PPS, teoretyk socjalizmu niepodległościowego.
-
W Tomaszowie Mazowieckim urodziła się Lidia Ciołkosz, z domu Cahn, historyczka, działaczka socjalistyczna, od 1979 r. przewodnicząca PPS na Obczyźnie.
-
W Bezwodnem koło Wołkowyska urodził się Rafał Lemkin, polski prawnik, pochodzenia żydowskiego, absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie; twórca pojęcia „ludobójstwa”; jego prace z zakresu prawa karnego i międzynarodowego stały się m.in. podstawą aktu oskarżenia przeciwko nazistom w Procesie Norymberskim; opracował Konwencję w sprawie Zapobiegania i Karania Zbrodni Ludobójstwa, przyjętą w 1948 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ; wykładał prawo na Uniwersytecie Yale; autor książki „Rządy państw Osi w okupowanej Europie”.
-
W Kraju Zabajkalskim na Syberii wybuchło powstanie polskich zesłańców, którzy trafili tam po Powstaniu Styczniowym.
-
W Olszanie koło Korsunia urodził się Jan Stanisławski, malarz, reprezentant polskiego modernizmu.
-
Wojna z Rosją: Wielka Armia Napoleona przeprawiła się przez Niemen, kierując się na Kowno i Wilno.
-
W Wersalu zmarła Maria Leszczyńska, córka króla Stanisława Leszczyńskiego i Katarzyny Opalińskiej; królowa Francji (1725–1768) – żona Ludwika XV.
-
W Raciborsku w okolicach Krakowa urodził się Jan Andrzej Morsztyn, poeta epoki baroku; podskarbi wielki koronny (1668–1683), przywódca stronnictwa profrancuskiego; w opozycji wobec króla Jana III Sobieskiego; oskarżony o zdradę stanu wyemigrował do Francji.
-
W Kętach urodził się Jan Kanty, teolog, filozof, profesor Akademii Krakowskiej; kanonizowany w 1767 r.
-
Pod Cedynią wojska Mieszka I i jego brata Czcibora pokonały oddziały niemieckie margrabiego Hodona.