Kalendarz historyczny
27 stycznia
-
W Łodzi urodził się Zbigniew Rybczyński, reżyser, operator filmów animowanych i eksperymentalnych; w 1983 r. laureat Oscara za film animowany „Tango”; w latach 2009-2013 dyrektor artystyczny Centrum Technologii Audiowizualnych Ce TA we Wrocławiu.
-
Oddziały Armii Czerwonej wyzwoliły niemiecki nazistowski obóz KL Auschwitz-Birkenau, w którym Niemcy zamordowali 1,1 mln kobiet, mężczyzn i dzieci; 90 proc. wszystkich ofiar stanowili Żydzi.
-
W Krakowie w wieku 100 lat zmarł prof. Aleksander Krawczuk, wybitny znawca starożytności, filolog klasyczny, od 1949 r. związany z Uniwersytetem Jagiellońskim. Był autorem licznych publikacji, w tym biografii Juliusza Cezara, Kleopatry, Konstantyna Wielkiego. Od 1986 do 1989 r. był ministrem kultury PRL.
-
W Krakowie zmarł prof. Wojciech Narębski, jeden z ostatnich żyjących weteranów 2 Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa, uczestnik walk o Monte Cassino, jeden z opiekunów legendarnego Misia Wojtka, zesłaniec syberyjski, popularyzator historii.
-
W Poznaniu zmarł Ryszard Kotys, aktor znany m.in. z ról w filmach „Pokolenie” Andrzeja Wajdy, „Erratum” Marka Lechkiego i „Vabank” Juliusza Machulskiego, a także z serialu „Świat według Kiepskich”. Był związany m.in. z teatrami Stefana Żeromskiego w Kielcach i Stefana Jaracza w Łodzi.
-
W Warszawie zmarł Antoni Zambrowski, dziennikarz, publicysta, działacz opozycji politycznej w PRL, więzień polityczny.
-
W Warszawie zmarł Aleksander Bednarz, aktor, pedagog; przez wiele lat związany z Teatrem im. Jaracza w Łodzi.
-
W Oświęcimiu zmarł Kazimierz Smoleń, współtwórca i wieloletni dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau; więzień niemieckich obozów koncentracyjnych, m.in. KL Auschwitz.
-
Zmarł prof. Jan Baszkiewicz, prawnik, historyk i politolog, znawca epoki oświecenia oraz historii Francji.
-
W Warszawie zmarł Henryk Jabłoński, polityk, historyk; działacz PPS; żołnierz kampanii 1939 r., uczestnik walk pod Narwikiem (1940), członek polskiego ruchu oporu we Francji; minister oświaty i szkolnictwa wyższego (1966-1972); przewodniczący Rady Państwa (1972-1985); członek Biura Politycznego KC PZPR (1971-1981).
-
W Krakowie zmarł Jerzy Turowicz, dziennikarz, publicysta, wieloletni redaktor naczelny „Tygodnika Powszechnego”.
-
W Sali Kongresowej w Warszawie rozpoczął obrady XI - ostatni - Zjazd PZPR, podczas którego podjęto uchwałę o zakończeniu działalności partii.
-
W willi MSW w podwarszawskiej Magdalence doszło do spotkania Lecha Wałęsy i gen. Czesława Kiszczaka, na którym ustalono procedurę obrad Okrągłego Stołu, ich zakres oraz termin rozpoczęcia.
-
W Warszawie urodził się Wojciech Klata, aktor, znany m.in. z filmów „300 mil do nieba”, „Dekalog I” oraz „Korczak”.
-
Premiera filmu "Perła w koronie" w reżyserii Kazimierza Kutza.
-
Zmarł biskup łódzki Michał Klepacz; w okresie internowania prymasa Stefana Wyszyńskiego w latach 1953-1956 pełnił obowiązki przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski.
-
USA, Wielka Brytania i Związek Sowiecki podpisały Traktat o Przestrzeni Kosmicznej; w porozumieniu uznano, że kosmiczne zasoby są wspólnym dziedzictwem ludzkości.
-
Odbyło się pierwsze losowanie Toto-Lotka.
-
Przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Krakowie zakończył się pokazowy proces księży kurii krakowskiej, których władze komunistyczne oskarżyły o szpiegostwo; zapadły wyroki śmierci i kary długoletniego więzienia.
-
Polska i NRD podpisały umowę o wytyczeniu w terenie granicy państwowej pomiędzy obydwoma krajami.
-
Armia Czerwona zajęła Katowice.
-
W Miechowicach na Górnym Śląsku wojska sowieckie dokonały masakry ludności cywilnej; szacuje się, że zamordowanych zostało ponad 200 osób.
-
Pod naporem Armii Czerwonej Niemcy ostatecznie zwinęli trwające 900 dni oblężenie Leningradu; liczbę mieszkańców miasta, którzy zmarli w tym czasie z głodu, szacuje się na ponad 750 tys.
-
W Moskwie rozstrzelany został Izaak Babel, pisarz, autor "Opowiadań odeskich" i "Armii Konnej" - opowieści o pochodzie wojsk Armii Czerwonej w głąb Polski w 1920 r.
-
W Dąbrowie Górniczej urodził się Sobiesław Zasada, kierowca rajdowy, trzykrotny mistrz Europy (1966, 1968, 1971); biznesmen.
-
W Wiedniu rozpoczął się Kongres Ukraińskich Nacjonalistów, na którym powołano Organizację Ukraińskich Nacjonalistów (OUN); w skład OUN weszły struktury Ukraińskiej Organizacji Wojskowej (UWO), która przeprowadzała w Polsce akcje dywersyjne i sabotażowe, dokonała też nieudanych zamachów na prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i marszałka Józefa Piłsudskiego; na czele OUN stanął płk Jewhen Konowalec, szef UWO.
-
W Radgoszczy koło Łomży urodził się Andrzej Trzebiński, poeta, dramaturg, publicysta, redaktor naczelny „Sztuki i Narodu” (1943); rozstrzelany przez Niemców w czasie publicznej egzekucji w listopadzie 1943 r.
-
Dekretem Józefa Piłsudskiego utworzono Państwowe Urzędy Pośrednictwa Pracy; zajmowały się one rejestracją bezrobotnych, przyznawaniem zasiłków i zapomóg oraz pośredniczeniem w znalezieniu pracy.
-
W Warszawie założone zostało Polskie Towarzystwo Geograficzne.
-
Początek strajku powszechnego w Królestwie Polskim.
-
Urodził się Zenon Nowak, działacz komunistyczny, wieloletni członek najwyższych władz PRL, związany z frakcją "natolińczyków" w PZPR.
-
W Wilnie urodził się Jan Kurnakowicz, aktor, znany m.in. z filmu "Zakazane piosenki".
-
W Lublinie urodziła się Maria Górczyńska, aktorka teatralna i filmowa, uczestniczka Powstania Warszawskiego.
-
W Kiszyniowie urodził się Tadeusz Kossakowski, generał WP; cichociemny, w latach 1942-1943 szef motoryzacji i broni pancernej Armii Polskiej na Wschodzie; od 1944 r. w okupowanej Polsce, walczył w Powstaniu Warszawskim.
-
W Wilnie urodził się Bronisław Ziemięcki, polityk, działacz PPS, poseł na Sejm i minister rządów II RP, w latach 1927-33 prezydent Łodzi, zamordowany przez Niemców 22 lutego 1944 roku.
-
W Bochni urodził się Rudolf Modrzejewski, inżynier i architekt, pionier budownictwa mostów wiszących, we Francji i USA znany jako Ralph Modjeski.
-
We Lwowie urodził się Leopold Ritter von Sacher-Masoch, pisarz modernistyczny, autor m.in. "Wenus w futrze", od jego nazwiska pochodzi nazwa zaburzenia seksualnego - masochizm.
-
Sejm Wielki odebrał buławy hetmańskie przywódcom konfederacji targowickiej Stanisławowi Szczęsnemu Potockiemu i Sewerynowi Rzewuskiemu.
-
Abdykacja Stanisława Leszczyńskiego, dotychczasowego króla Polski.