Kalendarz historyczny
3 czerwca
-
W Collingwood w Kanadzie zmarł płk Tadeusz Kotz (Tadeusz Koc), pilot, pułkownik Wojska Polskiego; w czasie II wojny światowej m.in. dowódca Dywizjonu 303 (1943–1944).
-
W Wersalu pod Paryżem premierzy Francji, Wielkiej Brytanii i Włoch złożyli deklarację, że powstanie państwa polskiego jest warunkiem trwałego pokoju w Europie. Deklaracja przewidywała utworzenie „zjednoczonego i niepodległego państwa polskiego z wolnym dostępem do morza”.
-
W Warszawie w wyniku pobicia zmarł Robert Brylewski, muzyk rockowy, wokalista, gitarzysta, kompozytor i autor tekstów, lider i współzałożyciel zespołów punkrockowych Kryzys i Brygada Kryzys.
-
Papież Benedykt XVI mianował arcybiskupa Stanisława Dziwisza metropolitą krakowskim.
-
Telewizja Polska wyemitowała pierwszy odcinek teleturnieju „Jeden z dziesięciu”, jednego z najdłużej emitowanych programów w dziejach polskiej telewizji.
-
W Czechowicach-Dziedzicach urodził się Łukasz Piszczek, piłkarz, reprezentant Polski; od 2010 r. zawodnik Borussi Dortmund, z którą dwukrotnie zdobył mistrzostwo Niemiec; w 2013 r. wystąpił na Wembley w finale Ligi Mistrzów, w którym Borussia przegrała 1:2 z Bayernem Monachium.
-
Stan wojenny: W niewyjaśnionych okolicznościach nad Wisłą zaginął 17-letni Emil Barchański, uczeń LO im. Mikołaja Reja w Warszawie; dwa dni później jego ciało wyłowiono z rzeki; Barchański uczestniczył w działalności opozycyjnej, zatrzymany w marcu 1982 r. przez SB był maltretowany i zmuszany do składania fałszywych zeznań, które odwołał przed sądem, informując jednocześnie o metodach stosowanych wobec niego w śledztwie.
-
We Wrocławiu urodził się Łukasz Kamiński, historyk specjalizujący się w najnowszej historii Polski. W latach 2009–2011 dyrektor Biura Edukacji Publicznej IPN, w latach 2011–2016 prezes Instytutu Pamięci Narodowej. Szef Platformy Europejskiej Pamięci i Sumienia (2017–2021). Od 2022 r. dyrektor Ossolineum.
-
W Niwkach na Opolszczyźnie urodził się Joachim Halupczok, kolarz szosowy, mistrz świata w wyścigu indywidualnym amatorów (1989), srebrny medalista olimpijski w wyścigu drużynowym na igrzyskach w Seulu; zmarł w 1994 r.
-
W Watykanie zmarł papież Jan XXIII; zwolennik ruchu odnowy w Kościele; w 1962 r. zwołał Sobór Watykański II.
-
W Warszawie urodził się Krzysztof Jaroszyński, satyryk, aktor kabaretowy.
-
Powstał Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
-
W nocy z 3 na 4 czerwca uzbrojona grupa żołnierzy podziemia niepodległościowego, zaatakowała Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Mławie uwalniając 40 więźniów, głównie żołnierzy AK, NSZ i BCh.
-
W Krakowie urodził się Marek Koterski, reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta, aktor i dramatopisarz. Twórca takich filmów jak „Nic śmiesznego”, „Dzień świra”, „Wszyscy jesteśmy Chrystusami”.
-
W Warszawie na Torze Wyścigów Konnych na Służewcu rozegrano pierwszą gonitwę.
-
W Warszawie urodził się Andrzej Garlicki, historyk, publicysta, profesor Uniwersytetu Warszawskiego; znawca dziejów II Rzeczypospolitej, autor książek „U źródeł obozu belwederskiego”, „Przewrót majowy”, „Od maja do Brześcia”, „Od Brześcia do maja”, „Józef Piłsudski 1867–1935”, „Piękne lata trzydzieste”.
-
Na lotnisku Okęcie dokonano oblotu samolotu RWD-6.
-
W Leńczach koło Lanckorony urodził się Bronisław Chromy, rzeźbiarz, medalier, malarz i rysownik.
-
W Kierlingu pod Wiedniem zmarł Franz Kafka, niemieckojęzyczny pisarz, pochodzenia żydowskiego, autor powieści „Proces”, „Zamek” i „Ameryka” oraz „Dzienników 1910–1923”.
-
W Warszawie urodził się Wiesław Michnikowski, aktor filmowy i teatralny, znany m.in. z Kabaretu Starszych Panów, jako wykonawca piosenek, m.in. „Wesołe jest życie staruszka”, „Jeżeli kochać” czy „Addio pomidory”, odtwórca roli Jej Ekscelencji w „Seksmisji” Juliusza Machulskiego; wystąpił również w filmach „Gangsterzy i filantropi”, „Upał”, „Hydrozagadka”, a także w serialu „Jan Serce”.
-
I wojna światowa: Wojska austriackie wkroczyły do Twierdzy Przemyśl.
-
W Weiden w Górnym Palatynacie urodził się Martin Gottfried Weiss, nazistowski zbrodniarz, SS-Sturmbannfuehrer, komendant niemieckich obozów koncentracyjnych Neuengamme, Majdanek i Dachau; w 1946 r. skazany przez amerykański trybunał wojskowy na karę śmierci, wyrok wykonano.
-
W Grodzisku Mazowieckim zmarł Adolf Dygasiński, publicysta, pisarz, pedagog; uczestnik Powstania Styczniowego.
-
W Wiedniu zmarł Johann Strauss (młodszy), kompozytor, dyrygent, nazywany królem walca; autor popularnych operetek „Zemsta nietoperza”, „Noc w Wenecji” i „Baron cygański”.
-
W Krakowie zmarł Oskar Kolberg, etnograf, folklorysta, kompozytor, autor przełomowej dla polskiej etnografii pracy „Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzęd, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce”.
-
W Grodnie urodził się Juliusz Rómmel, generał Wojska Polskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1920 r., w czasie kampanii polskiej w 1939 r. dowódca Armii „Łódź”, a następnie Armii „Warszawa”; w okresie wojny w niewoli niemieckiej.
-
Powstanie Styczniowe: w Wilnie został rozstrzelany ks. Stanisław Iszora, pierwsza ofiara terroru nowego generał-gubernatora wileńskiego Michaiła Murawjowa.
-
W Gdańsku zmarł Krzysztof Celestyn Mrongowiusz, pastor, pisarz religijny, obrońca polskości na Warmii i Mazurach, autor podręczników do nauki języka polskiego.
-
Urodził się Antoni Malczewski, poeta, autor „Marii”, pierwszej powieści poetyckiej w literaturze polskiej.
-
Zmarł kanclerz i hetman wielki koronny Jan Zamoyski.
-
Mikołaj Kopernik napisał we Fromborku tak zwany „List przeciwko Wernerowi”. Astronom skrytykował w nim teorie norymberskiego matematyka Johannesa Wernera dotyczące ruchu gwiazd.